Chúng ta thử thưởng thức món “cá trê rau đắng” có từ thời Nam kỳ lục tỉnh :
Rau đắng nấu với cá trê
Ai đến lục tỉnh th́ mê không về .
Cùng với các loại rau dại khác như : rau má, rau trai , rau ngót ... th́ rau đắng là một trong các loại rau có rất nhiều ở vùng quê Nam bộ .
Người dân Nam bộ chẳng cần t́m cho nó một cái tên hoa mỹ nào mà nhằm ngay vào bản chất của nó mà gọi: rau đắng (v́ đây là loại rau có vị rất đắng người không quen sẽ không ăn được ) . C̣n cá trê là một trong những loại cá đồng có rất nhiều ở Nam bộ đặc biệt là miền Tây sông nước Cửu Long .
Về món canh “hỗn hợp” “rau đắng – cá trê” th́ phải công nhận rằng không chê vào đâu được .
Một món ăn khác cũng được t́m thấy trong ca dao Nam bộ mà có lẽ chỉ những người dân có thâm niên sống ở miền Tây mới biết . Đó là:
Canh chua điên điển cá linh
Ăn chỉ một ḿnh th́ chẳng biết ngon .
Bông điên điển là loại bông giống như bông so đũa nhưng nhỏ hơn và có màu vàng thường mọc dọc theo những kênh rạch. Theo như người xưa kể lại đây là món ăn rất dân dă nhưng không thua bất kỳ một món “cao lương mỹ vị nào”.
Cá linh và bông điên điển tuy một là động vật , một là thực vật nhưng có lẽ do “hữu duyên” nên chỉ đến mùa nước nổi miền Tây chúng mới xuất hiện cùng nhau . Chiều quê miền Tây mưa rả rích trên mâm cơm có được tô “canh chua điên điển cá linh” bốc khói có lẽ ăn hoài cũng chẳng biết... no !
Ca dao Nam bộ cũng kể lại có một bà mẹ nào đó chỉ v́ một món ăn rất dân dă mà mong được gả con gái ḿnh về xứ sở miệt vườn , sông nước ? Hay có khi đây chỉ là cách nói chọc ghẹo xa gần của cô gái nào đó với chàng trai “miệt vườn” cũng không chừng :
“Mẹ mong gả thiếp về vườn
Ăn bông bí luộc dưa hườn nấu canh”
Kể về những món ăn dân dă ở Nam bộ mà quên đi món “ bông súng – cá kho” th́ thật là thiếu sót vô cùng. Bông súng là loại thực vật sống ở vùng đầm lầy có nhiều nhất là ở vùng Đồng Tháp Mười. Bông súng có hai loại , một loại hoa màu trắng , một loại hoa màu tím .
Người dân thôn quê miền Tây ăn uống rất giản dị , bông súng có sẵn ngoài đầm cứ thế mà hái vào ; cá có sẵn trong ao cứ thế mà bắt lên . Giản dị nhưng mà cũng rất đậm đà , người dân Đồng Tháp Mười rất tự hào về xứ sở ḿnh :
Muốn ăn bông súng cá kho
Th́ vô Đồng Tháp ăn cho đă thèm.
Và nếu như thật “đă thèm”với món “bông súng cá kho” th́ hăy thưởng thức tiếp một món ăn cũng b́nh dị và đậm đà không kém:
Kèo nèo mà lại làm chua
Ăn với cá rán chẳng thua món nào .
Kèo nèo (hay c̣n gọi là “cù nèo” theo cách phát âm của một số người dân miền Tây) đó là một loại rau cọng xộp có rất nhiều ở miệt vườn sông nước Nam bộ .
Thường th́ không cần phải làm chua , kèo nèo ăn cũng rất ngon v́ có thể dùng nấu canh chua hoặc ăn sống chấm với nước cá kho .
Tuy nhiên theo cách nói của người xưa trong câu ca dao trên th́ có lẽ kèo nèo làm chua ăn với cá rán ( cá chiên ) th́ là ngon nhất .
Tới miền Tây mà không nhậu cá lóc nướng trui th́ coi như chưa tới, người dân miệt vườn sông nước vốn rất hiếu khách, sẵn
sàng :
Bắt con cá lóc nướng trui
làm mâm rượu trắng đăi người bạn xa .
Cá lóc nướng trui ở miền Tây là một món ăn có cách chế biến rất giản dị nhưng cũng rất độc đáo . Người miền Tây có khi nướng trui cá lóc ngay lúc làm đồng , lúc vừa mới bắt được .
Từ họng con cá lóc người ta xỏ vào một thanh tre sau đó cấm đầu c̣n lại của thanh tre ấy xuống đất . Tiếp theo là dùng rơm khô có sẵn ngoài đồng ruộng chất lên và đốt .
Cá lóc nướng như thế này chín rất đều , thịt cá vừa tươi vừa ngọt lại thơm mùi rơm khô , nếu có thêm xị rượu trắng (rượu đế) , tí hạt muối ngồi nhâm nhi với vài ba chiến hữu th́ có lẽ đến Thượng đế cũng phải... thèm .
chuột đồng xào să & ớt
Người dân Nam bộ từ lâu đă rất tự hào về sự giàu có bởi những sản vật mà thiên nhiên đă ban tặng cho xứ sở ḿnh . V́ thế “dân nhậu” miệt vườn miền Tây nhiều khi cũng rất “kén chọn ” :
Cần chi cá lóc , cá trê.
Thịt chuột , thịt rắn ... nhậu mê hơn nhiều .
Quả thật , đến miền Tây ăn nhậu ngoài món cá lóc nướng trui ra phải công nhận c̣n món nào ngon bằng chuột nướng , rắn hầm sả hay rắn xào lá cách ...
Cuối cùng, một món ăn có thể nói đối với người Nam bộ xưa là dân dă nhưng với chúng ta ngày nay đă trở thành đặc sản v́ không phải ai cũng dễ dàng thưởng thức được :
Thương chồng nấu cháo le le
Nấu canh bông bí , nấu chè hạt sen .
Rơ ràng , với chúng ta ngày nay , canh bông bí , chè hạt sen th́ có thể c̣n t́m được nhưng cháo le le th́ không đơn giản chút nào .
Qua việc t́m hiểu những món ăn dân dă được người dân Nam bộ xưa hát lên bằng những lời ca , câu ḥ , điệu lư cho chúng ta thấy được nét đẹp văn hóa trong suy nghĩ và ứng xử của những con người ở vùng quê sông nước nơi đây .
Đó là nét đẹp rất đời thường nhưng cũng chính là cái hồn của dân tộc , của quê hương .
Người dân thôn quê hát lên những câu ca ấy cũng chính là cất lên tiếng nói tâm t́nh , nhằm bày tỏ niềm tự hào về sự phong phú của những sản vật , mà thiên nhiên đă ban tặng , cũng như nói lên sự gắn bó của họ đối với quê hương xứ sở .
chim le le
Những món ăn dân dă cũng nói lên một điều người dân thôn quê có một cuộc sống vô cùng giản dị .
Họ biết tận dụng những thứ có sẵn ở xứ sở ḿnh chứ không xa hoa phung phí .
Những món ăn của họ là những loại rau , củ , cây , trái ... có sẵn quanh nhà và rất rẻ tiền .
Chân thật và đầy tự hào họ nói về điều đó một cách rất tự nhiên :
Má ơi, đừng đánh con đau
Để con bắt ốc hái rau má nhờ
Hay :
Má ơi, đừng đánh con hoài
Để con kho cá bằm xoài má ăn ...
Tuấn Hoàng.
H́nh minh hoạ lấy từ trên NET
Games
