|
Tôi lấy miếng gạc ướt lau vết dịch trên mặt em sau khi đợt cấp cứu cuối cùng thất bại.
Khuôn mặt đôi mươi lại trở nên b́nh thản và dễ mến như em vốn có xưa nay. Thôi, em nhé. Em không c̣n phải đau đớn nữa. Chúng tôi cũng đă cố hết sức rồi. Em cũng cố hết sức rồi.
Vào tâm dịch, tôi vỡ ra rất nhiều điều. Ngạc nhiên đầu tiên đập vào mắt tôi là người chết v́ Covid đợt dịch này chủ yếu không phải già, không phải bệnh nền. Ở bệnh viện tuyến đầu B́nh Dương chỗ chúng tôi, số đông người tử vong c̣n trẻ, chủ yếu là thừa cân và béo ph́.
Văn hóa Việt Nam vẫn dành cho những người thừa cân cái nh́n thiện cảm. B́nh thường họ là những người dễ mến, phúc hậu. Nhưng giờ th́ tôi chứng kiến rất nhiều người béo đă chết v́ Covid. Cứ từ từ, bệnh trạng họ nặng dần lên. Lúc mới vào chỉ cần thở oxy nhẹ nhàng, nhưng chỉ mấy ngày sau phải thở oxy mức cao nhất, rồi phải đặt ống thở máy, rồi một vài ngày sau ra đi.
Chăm sóc những người béo ph́, lăn trở, thay bỉm cần nhiều nhân lực hơn, việc lấy ven gần như bất khả thi, phải đặt catheter tĩnh mạch trung tâm. Họ thở khó nhọc, không thể nằm sấp được do bụng quá lớn... Và trên tất cả là xét nghiệm cho thấy phản ứng của cơn băo cytokine trong cơ thể rất mạnh, tàn phá lá phổi, tàn phá đa cơ quan.
Điều này thế giới đă biết từ lâu. Tổng thư kư Tổ chức Y tế thế giới, ông Tedros Ghebreyesus từng nói "Mối tương quan giữa béo ph́ và tỷ lệ tử vong do Covid -19 là rơ ràng và thuyết phục". Các thống kê cho thấy, trong số 2,5 triệu người tử vong do Covid, có 2,2 triệu người ở những nước có tỷ lệ người thừa cân cao. The Guardian viết, 80% bệnh nhân Covid trong pḥng chăm sóc tích cực ở Anh là thừa cân và béo ph́. Ở Mỹ, con số này thậm chí là 88%.
Việt Nam năm ngoái có tỷ lệ tử vong do Covid thấp nhất thế giới rất có thể v́ lúc đó dịch mới chỉ quét qua vùng nhiều người gầy. C̣n đợt này, dịch quét qua vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, nơi có tỷ lệ người thừa cân cao nhất cả nước. Tỷ lệ tử vong lập tức vọt lên trên 2,5% so với tỷ lệ trung b́nh của thế giới là 2,1%. Nếu tính riêng TP HCM, tỷ lệ tử vong c̣n cao hơn nữa, xấp xỉ 4%.
Cơ chế tử vong do Covid đă dần dần lộ rơ, người chết v́ Covid chủ yếu v́ cơn băo cytokine xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với virus. Khoảng 80% người nhiễm Covid có hệ miễn dịch phản ứng vừa đủ để loại bỏ virus, và họ trải qua một đợt bệnh nhẹ nhàng. 20% người nhiễm c̣n lại biểu hiện khá nặng, cần nhập viện điều trị và một số trong đó đă không qua khỏi.
Tại sao người thừa cân lại dễ chết khi nhiễm Covid?
Nhiều nghiên cứu cho thấy người béo ph́ có rối loạn chuyển hóa nặng nên hệ miễn dịch dễ bị rối loạn đáp ứng. Từ mấy chục năm nay, giới y học đă thay đổi cách nh́n về mô mỡ. Tế bào mỡ và mô mỡ không c̣n chỉ được biết đến như những kho dự trữ năng lượng nữa mà một nhận thức mới đă được đưa ra: mô mỡ được coi là những cơ quan nội tiết.
Những năm 1990, khoa học đă phát hiện ra mô mỡ tiết ra Leptin - hormone điều ḥa chuyển hóa năng lượng. Tiếp theo, các nhà khoa học phát hiện mô mỡ c̣n tiết ra rất nhiều các cytokine, trong đó có những chất có hoạt tính gây viêm và phá hủy mạnh như IL6, TNFα. Các cytokine này chính là thủ phạm gây nên cơn băo cytokine ở phổi của những người mắc Covid.
B́nh thường, mô mỡ tiết ra lượng ít cytokine và cân bằng giữa các cytokine gây viêm và cytokine chống viêm nên cơ thể chúng ta khỏe mạnh. Khi nhiễm bệnh, hệ miễn dịch bị huy động, các khối mỡ khổng lồ trong cơ thể cũng bị đánh thức, và chúng đă sản xuất ra lượng cytokine vượt mức, gây hại cho cơ thể. Thêm nữa, khi bị bệnh, cơ thể có nhu cầu năng lượng cao, nhưng thường bị bỏ đói, các khối mỡ khi đó bị huy động để ly giải Triglyceride thành năng lượng cũng sinh ra các chuyển hóa xấu.
Từ kinh nghiệm điều trị cho hàng trăm bệnh nhân Covid nặng nhất những ngày qua cùng tham khảo tài liệu y khoa, tôi gần như có thể khẳng định: thừa cân rất dễ tử vong khi bị mắc Covid.
Đó c̣n là một vấn đề mới đặt ra cho sức khỏe cộng đồng. Sớm đưa ra chiến lược chăm sóc sức khỏe toàn dân và khuyến khích lối sống lành mạnh, giảm béo ph́ ở người trẻ cũng là yêu cầu quan trọng của quốc gia.
Chúng ta cùng mau chóng giảm cân, để nếu chẳng may nhiễm Covid th́ cũng bị nhẹ hơn. Và tôi cho rằng, những người thừa cân nên được khuyến khích và ưu tiên tiêm vaccine càng sớm càng tốt.
BS Quan Thế Dân / VNEXPRESS
|
|
Games
