|
Khi một người được hỏi quê quán ở đâu, người ấy sẽ không ngần ngại cho biết ngay sinh quán- cái nơi chôn nhau cắt rốn của ḿnh. Nhưng nếu hỏi thêm về nơi thật sự sống, làm ăn hay dựng vợ gă chồng th́ đa số sẽ cho biết nơi mà họ sống lâu nhất, chỗ mà họ cảm thấy an toàn nhất, chốn mà họ gặp nhiều cơ hội và ấm áp t́nh người nhất.
Người Việt ngày càng di cư nhiều hơn, nhất là trong vài chục năm trở lại đây. Cuộc sống công nghiệp đă cuốn trôi nhiều tầng lớp dân chúng tụ về thành phố, nhất là Sài G̣n, nơi người dân cả nước tụ về kiếm sống bằng nhiều cách. Làm kinh doanh, công nhân, viên chức nhưng nhiều nhất vẫn là mua gánh bán bưng. Con số người di dân ngày càng nhiều và ranh giới giữa họ với người “sinh quán” tại Sài G̣n ngày càng nhạt mờ khó biết nếu ta không nghe giọng nói của họ.
Nhưng giữa họ có một điểm chung mà không ai phủ nhận. Mặc dù không bao giờ họ tự cho ḿnh là dân Sài G̣n, nhưng h́nh như đă có một sợi dây thân thiết trói họ vào nhau, qua cái danh xưng mà chung quanh họ nhiều người nhắc nhở một cách b́nh thản nhưng đầy cảm xúc: “Người Sài G̣n”.
“Người Sài G̣n”, viết hoa, không chỉ định cho ai được sinh đẻ hoặc nói tiếng Sài G̣n nhưng nó là chỉ định cho cái tính cách, tấm ḷng, ứng xử và nhất là sự chia sẻ rất Sài G̣n.
Hào phóng là tính cách nổi bật để nhận ra Người Sài G̣n. Hào phóng không phải kiểu hảo hớn miền Tây mà c̣n thấm đẫm ảnh hưởng hai nền văn hóa Pháp và Mỹ. Hào phóng khi dám móc ra những đồng tiền cuối cùng trong túi để giúp người giữa đường. Hào phóng khi sẵn sàng ra tay cứu giúp kẻ yếu hơn ḿnh ngay khi chỉ bằng lời nói. Thái độ hào phóng ấy đầy rẫy hàng ngày trong sinh hoạt của người Sài g̣n và lần truyền ăn sâu vào cả thói quen của những người di dân từ nơi khác đến.
Tấm ḷng của Người Sài G̣n th́ rơ rệt và không lẫn vào đâu được. Nó trở thành dấu ấn và người dân cả nước nh́n nhận đó như một vết son khi nhắc tới Người Sài G̣n.
Người ta không lạ lẫm với những ổ bánh ḿ đựng trang trọng trong những chiếc thùng sạch sẽ, có gắn một tấm bảng nho nhỏ với ḍng chữ ghi vội “Nếu đói bạn có thể lấy dùng”, hay thông thường hơn là những thùng trà đá, những chai nước lọc để ở ven đường, chờ người đi qua khát th́ ghé lấy mà uống. Không ít Người Sài G̣n để tấm bảng trước gánh sửa xe nhỏ bé: “Bơm vá xe không tính tiền cho học sinh nghèo” hay một thùng đựng tiền không bao giờ vơi đặt bên con đường lớn với lời nhắn đơn giản: “Bạn có thể lấy ba tờ nếu thấy cần”…
Những hành động hào hiệp ấy diễn ra khắp mọi nơi trong thành phố. Đi đâu người ta cũng thấy tính cách ấy hiển hiện và lâu dần người nhận cảm thấy thật tự nhiên, như một ṿng tay ấm áp, một giọt mồ hôi chân t́nh nhỏ xuống giúp cho họ, những người vốn cũng là Người Sài G̣n trong những lúc khó khăn bất hạnh.
Nói về sự chia sẻ th́ không ở Việt Nam đâu bằng Người Sài G̣n. Khi đại dịch COVID-19 xảy ra, trong lúc nhà nước c̣n lu bu với những lời hứa th́ Người Sài G̣n đă cho xuất hiện những cây “ATM gạo” giúp người khó khăn giữa thời lockdown khốn khó. Hết tấn gạo này tới tấn gạo khác, Người Sài g̣n âm thầm cùng nhau chia sẻ với những cái ATM độc đáo ấy. Những chiếc Honda lặng lẽ chở gạo tới đổ vào máy như những con kiến âm thầm tha mồi làm tổ, chiếc tổ t́nh thương đậm chất Người Sài G̣n.
Trong những tháng ngày giăn cách người nghèo không thể ra đường kiếm sống th́ lập tức những buổi chợ “tập thể” diễn ra. Hàng ngàn bọc thực phẩm được gửi tới tận nhà cho người khó khăn, hàng ngàn phần thức ăn được đưa ra cho người già, cơ nhỡ… Những con người âm thầm chung tay ấy có thể không phải là dân Sài G̣n theo nghĩa khai sinh, nhưng họ đă thấm đến từng tế bào phẩm cách của Người Sài G̣n, nói theo ngôn ngữ thân yêu hôm nay cho những ai biết chia sẻ và cảm thông với người tứ xứ.
Sau năm 1975, mất mát lớn nhất của dân Sài G̣n là cái tên. Từ Sài G̣n đổi thành Hồ Chí Minh không phải ai cũng chấp nhận được. Nó h́nh thành một vết thương âm ỉ. Người sinh quán tại Sài g̣n không chấp nhận đă đành, người dân tứ xứ đổ về có khi cũng không chấp nhận nốt. Nhiều người cảm thấy bị xúc phạm khi được người khác cho rằng “về thành phố HCM kiếm sống” nhưng lại thản nhiên hănh diện khi được nh́n nhận ḿnh “về Sài G̣n làm ăn”. Điều đó cho thấy thái độ chính trị đă đành, nó c̣n thể hiện giá trị gốc rễ của nền văn hóa mang tên Sài G̣n.
Người Sài G̣n trở thành một danh xưng thú vị dành cho tất cả những ai biết thương yêu và chia sẻ hạnh phúc của ḿnh cho người khác. Một miếng ăn, một hành vi trân trọng đối với người nghèo, một ứng xử chân thành hay một thái độ sống v́ người khác đều được gọi là Người Sài G̣n. Thú vị hơn, những người tha phương cầu thực, những người không có mấy đồng tiền dư trong túi cũng được gọi là Người Sài G̣n khi họ có những chia sẻ dù nhỏ nhất đối với đồng bào của họ, bất kể họ nói tiếng Quảng, tiếng Bắc hay Cà Mau, Đà Lạt… tất cả họ đều là Người Sài G̣n, và họ xứng đáng với cái danh xưng vô cùng giàu có ấy.
Người Sài G̣n xuất hiện như để bù đắp lại những tha hóa, những bất nhẫn, những vô cảm đang tồn tại khắp nơi, để rồi một ngày nào đó người ta sẽ không ngạc nhiên khi nghe thấy những Người Việt Nam viết hoa được nhắc đến. Bởi, Người Sài G̣n chính là nguồn cảm hứng cho những ǵ đẹp đẽ nhất của tính cách con người c̣n lại trên mảnh đất đáng ra phải rất Sài G̣n.
|
