NSND Lệ Thủy được mệnh danh là "cô đào ngoại hạng" của giới cải lương với tài sắc vẹn toàn.
Cô nổi danh từ năm 15 tuổi, cho đến nay vẫn hoạt động nghệ thuật và được lớp đàn em kế cận kính trọng, nể nang. Trong số những nghệ sĩ cải lương được gọi là "ông hoàng", "bà hoàng", NSND Lệ Thủy là người hiếm hoi giữ được gia đ́nh ấm êm, hạnh phúc. Ở tuổi U80, NSND Lệ Thủy vẫn thường xuyên tạo ra chủ đề thảo luận cho khán giả v́ cuộc sống vui vẻ, an yên đáng ngưỡng mộ.
Lệ Thủy sinh năm 1948, năm nay đă 77 tuổi. Lệ Thủy sinh ra trong gia đ́nh nông dân nghèo ở làng Đông Thành, huyện B́nh Minh, tỉnh Vĩnh Long. Gia đ́nh nữ nghệ sĩ có 8 chị em, trong đó bà là chị Cả.
Do cuộc sống khó khăn, từ nhỏ, Lệ Thủy đă theo gia đ́nh lên Sài G̣n mưu sinh. Năm 10 tuổi, Lệ Thủy nghỉ học v́ không có khai sinh. Do gia đ́nh nợ nần tứ phía, các em lại đau ốm triền miên nên Lệ Thủy quyết xin đi theo làm việc ở gánh Trâm Vàng (Đồng Nai) nhằm kiếm tiền đỡ đần, phụ giúp gia đ́nh.
Vốn có năng khiếu ca hát, lại c̣n thông minh nhanh nhẹn nên Lệ Thủy có nhiều cơ hội phát triển sự nghiệp. Năm 13 tuổi, Lệ Thủy thế vai kép con trên đoàn Trâm Vàng. Khi 14 tuổi, Lệ Thủy đóng các vai đào nh́. Một thời gian sau, Lệ Thủy rời đoàn Trâm Vàng để về Công ty Kim Chung của ông bầu Trần Viết Long, một đại bang có 7 đoàn hát. Tại sân khấu này, Lệ Thủy đă được soạn giả Ngọc Văn nhận làm con nuôi, ông viết nhiều kịch bản đưa Lệ Thủy vào đóng từ vai phụ cho đến vai chính.
Năm 15 tuổi, Lệ Thủy nổi đ́nh nổi đám. Xinh đẹp, hát hay lại c̣n khéo léo, đi đến đâu Lệ Thủy cũng được khán giả hoan nghênh. Ở miền Tây một thời, người ta hay nói câu "đi mút mùa Lệ Thủy", nghĩa là ở đâu có Lệ Thủy hát th́ người dân sẽ bỏ việc đồng áng để chạy đến nghe.
Mấy chục năm trước, đường sá chưa có, phương tiện đi lại khó khăn, người dân phải chèo thuyền, đi trên sông nước xa xôi mới tới được chỗ đoàn hát của Lệ Thủy. Dẫu vậy, nếu đă đến được nơi có Lệ Thủy hát rồi th́ ai cũng vui vẻ, rộn ràng, lấy dép kẹp nách, ngồi bệt xuống đường ngồi chờ nghe cho bằng được.
Trong cuộc đời hoạt động nghệ thuật của ḿnh, NSND Lệ Thủy để lại nhiều dấu ấn. Đáng chú ư nhất là việc Lệ Thủy hợp thành cặp đào - kép ăn ư với NSND Minh Vương. Minh Vương - Lệ Thủy nổi tiếng và có sức ảnh hưởng đến mức bất cứ khán giả nào yêu mến bộ phim nghệ thuật này cũng đă từng nghe nhắc tên hoặc xem qua các băng video hoặc trích đoạn cải lượng có sự xuất hiện của cặp đào - kép hàng đầu trong giới.
Nói về Lệ Thủy, soạn giả Viễn Châu nhận xét: "Lệ Thủy có một giọng ca hiếm hoi trong làng cổ nhạc, với chất giọng kim pha thổ, đă từng được báo giới Sài G̣n trước đây phong tặng là giọng ca chuông ngân".
Năm 1964, khi soạn giả Viễn Châu kết hợp tân nhạc và cổ nhạc để tạo nên bản tân cổ giao duyên, ông đă chọn giọng ca Lệ Thủy thể hiện cho thử nghiệm này với bài hát Chàng là ai.
Năm 1993, Lệ Thủy được phong tặng danh hiệu NSƯT. Năm 2012, Lệ Thủy được phong tặng danh hiệu NSND. Năm 2013, Lệ Thủy nhận giải Nữ nghệ sĩ cải lương được yêu thích nhất ở Giải thưởng truyền h́nh HTV Awards.
Hiện tại, bà vẫn cộng tác thường xuyên với Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang trong các chương tŕnh biểu diễn phục vụ công chúng và tham gia đi show ở các tỉnh thành. Năm 2020, Lệ Thủy bất ngờ xuất hiện trong chương tŕnh Kư ức vui vẻ mùa 3 khiến các khách mời ngưỡng mộ. Bà rất hiếm khi nhận lời tham gia các chương tŕnh, khi được con trai Dương Đ́nh Trí khuyến khích bà mới nhận lời.
Năm 1973, Lệ Thủy lập gia đ́nh với ông Đ́nh Trúc và có 3 con. Người con trai thứ hai của bà sau khi tốt nghiệp đại học ở Úc đă về Việt Nam làm ca sĩ với nghệ danh Dương Đ́nh Trí. Năm 2009, Dương Đ́nh Trí tổ chức liveshow Bước chân hai thế hệ nhân dịp sinh nhật lần thứ 61 của mẹ ḿnh.
Lệ Thủy có nhiều chàng trai theo đuổi nhưng cuối cùng bà lại chọn bến đỗ bên người chồng hiện tại. Ông cũng là mối t́nh đầu của Lệ Thủy. Theo báo Lao Động, khi bà và ông xă tính đến chuyện trăm năm, nữ nghệ sĩ đưa ra giao kèo rằng chồng phải chấp nhận cho bà diễn cảnh t́nh cảm với bạn diễn nam, đồng thời để bà tiếp tục theo đuổi con đường nghệ thuật chứ không lui về làm công việc nội trợ, đứng phía sau ông.
Hồi tháng 12/2023, Dương Đ́nh Trí đăng ảnh cưới của ba mẹ lên mạng xă hội và tạo nên cơn sốt lớn. Nhiều khán giả tấm tắc ngợi khen nhan sắc của Lệ Thủy hồi trẻ, đồng thời bày tỏ sự ngưỡng mộ khi vợ chồng bà vẫn giữ được lửa hôn nhân dù đă bên nhau được 50 năm.
Lệ Thủy kể trong ngày cưới, v́ nhà bà và nhà chồng quá gần nhau, bước vài bước chân là tới nên xe đón dâu phải chạy một ṿng khắp thành phố rồi mới trở về nhà làm lễ. Cưới vợ buổi sáng, đến buổi chiều th́ chú tể nhận bằng tốt nghiệp chuyên ngành kinh tế của Đại học Vạn Hạnh. Với Lệ Thủy, ngày vui hôm đó là “song hỷ lâm môn” của gia đ́nh.
Nói về cuộc sống hôn nhân hiện tại, bà cho biết luôn trân trọng v́ vợ chồng đă cùng nhau vượt qua nhiều sóng gió. Với nữ nghệ sĩ, chồng lầ người đàn ông mẫu mực, luôn yêu thương vợ con.
''Tôi nghĩ vợ chồng trong một cuộc hôn nhân như một tổ chim. Trong đó, người vợ phải biết vun vén, có trách nhiệm chăm lo gia đ́nh th́ cái tổ ấm ấy mới được lâu dài. Điều quan trọng nhất, theo tôi, người vợ nên đặt vị trí của ḿnh thấp hơn chồng một chút. May mắn của tôi là c̣n có gia đ́nh, có chồng con bên cạnh an ủi, lo lắng. Vậy nên nếu so ở vị trí ḿnh, tôi tạm dùng từ viên măn để h́nh dung. Dĩ nhiên, con người ai cũng có những phút giây tiếc nuối hay hạnh phúc. Đối với tôi hiện tại, điều quan trọng nhất vẫn là gia đ́nh, thứ hai là sức khỏe", Lệ Thủy chia sẻ trên báo Tiền Phong.
Ở độ tuổi U80, Lệ Thủy vẫn khỏe và minh mẫn. Ngoài căn bệnh gai cột sống, thỉnh thoảng trái gió trở trời bị đau nhức, c̣n lại tim mạch hay mấy căn bệnh người già khác th́ may mắn là Lệ Thủy vẫn ổn. Tuy nhiên, v́ biết ḿnh đă lớn tuổi nên bà không hề chủ quan.