Phạm Nhật Vượng đang bóp cổ Tô Lâm?

[nguoiduatinabc]

Sức ảnh hưởng của ông Phạm Nhật Vượng đối với nền kinh tế Việt Nam là điều không còn hồ nghi nhưng giờ đây, “Vượng Vin” còn có thể đang thao túng cả chính sách. Theo một cách có thể ít nhiều thậm ngôn, có thể nói ông Vượng đang “bỏ túi” gần như toàn bộ hệ thống chính quyền từ ông Tô Lâm đến ông Phạm Minh Chính.

Ông Phạm Nhật Vượng, chủ tịch tập đoàn Vingroup, là một trong những doanh nhân nổi bật nhất Việt Nam, được Forbes công nhận là tỷ phú giàu nhất Việt Nam với tài sản ước tính $11.7 tỷ vào Tháng Bảy.

Từ khởi nghiệp với mì ăn liền Mivina tại Ukraine đến việc xây dựng Vingroup thành một đế chế kinh doanh đa ngành, “Vượng Vin” đã để lại dấu ấn đậm trong các lĩnh vực bất động sản, xe hơi, công nghệ, và dịch vụ.

Ở Việt Nam, ông Phạm Nhật Vượng là ông vua không ngai. Nếu báo chí tuyệt đối không được đụng đến những nhân vật chính trị chóp bu thì họ cũng không bao giờ được phép hó hé viết bất cứ gì có tính tiêu cực về ông Vượng.

Vingroup, khởi đầu từ công ty cổ phần Vincom vào năm 2002, ban đầu tập trung vào bất động sản với hàng loạt dự án lớn mang tên “Vincom” hiện diện khắp từ Bắc tới Nam. Qua thời gian, Vingroup mở rộng sang nhiều lĩnh vực như bất động sản (Vinhomes), bán lẻ (Vincom Retail), y tế (Vinmec), giáo dục (Vinschool), xe hơi (VinFast), và năng lượng (VinEnergo).



Cho đến nay, không có bất kỳ tập đoàn nào ở Việt Nam mạnh bằng Vingroup. Nhiều người tin rằng ông Vượng và Vingroup sử dụng sức mạnh tài chính và mối quan hệ chính trị để kiểm soát các ngành kinh tế then chốt của quốc gia.

Bất động sản là lĩnh vực cốt lõi của Vingroup, với các dự án quy mô lớn như Vinhomes Cổ Loa, Vinhomes Đan Phượng, và vô số “Vinhomes” khác khắp cả nước; chưa kể khu đô thị lấn biển Cần Giờ trị giá hơn $8.5 tỷ. Các dự án này không chỉ mang lại doanh thu khổng lồ mà còn ảnh hưởng đến thị trường bất động sản Việt Nam, từ việc định giá đến quy hoạch đô thị. Vingroup rõ ràng đã tác động đến các chính sách quy hoạch đô thị để giành quyền được ưu đãi cho các dự án của mình, tạo ra lợi thế cạnh tranh không công bằng.

Nói cách khác, ông Vượng xây dựng đế chế không chỉ bằng khả năng kinh doanh mà còn bằng thủ đoạn “xây dựng” chính sách. Chẳng hạn, việc Vingroup độc quyền phát triển các khu đô thị tích hợp với hệ sinh thái dịch vụ trọn gói như xe buýt điện, taxi điện, và hệ thống quản trị thông minh…

Chẳng ai có thể địch lại Vingroup và có thể chen chân vào những thị trường mà Vingroup đã chiếm lĩnh. Việc thay xe gắn máy chạy xăng bằng xe điện là ví dụ nóng hổi nhất về ảnh hưởng của Vingroup liên quan vấn đề hoạch định chính sách quốc gia. Nhân danh bảo vệ môi trường và xu hướng “xanh hóa,” đùng một cái, ông Phạm Minh Chính đưa ra “lộ trình chuyển đổi xanh” một cách chóng vánh và hoàn toàn bất ngờ. Chẳng có ý kiến Quốc Hội, chẳng cần thăm dò ý kiến người dân, chẳng cần biết cú sốc “xanh hóa” này mang lại hậu quả như thế nào đối với hàng triệu người nghèo.

Báo chí trong nước luôn định hướng dư luận rằng Vingroup đã và đang mang lại nhiều đóng góp quan trọng cho nền kinh tế quốc gia.

Rằng, các dự án bất động sản của Vingroup đã nâng cao tiêu chuẩn sống và thay đổi diện mạo đô thị Việt Nam. Landmark 81, từng là tòa nhà cao nhất Đông Nam Á, không chỉ là biểu tượng kiến trúc mà còn thu hút đầu tư quốc tế.

Ngoài ra, VinFast đã đặt nền móng cho ngành công nghiệp xe hơi Việt Nam, một lĩnh vực mà trước đây Việt Nam gần như không có chỗ đứng trên bản đồ thế giới.

Cuối cùng, Vingroup tạo ra hàng chục nghìn việc làm trực tiếp và gián tiếp, từ xây dựng, sản xuất đến dịch vụ. Các dự án như khu công nghiệp Vũng Áng hay cao tốc Gia Nghĩa-Chơn Thành không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng. Cuối cùng, các hoạt động từ thiện của ông Vượng, như tài trợ 18.5 tỷ đồng ($703,900) cho trường học tại Hà Tĩnh, cho thấy trách nhiệm xã hội của Vingroup.

Tuy nhiên, báo chí trong nước hoàn toàn phớt lờ một thực tế ai cũng thấy là Vingroup đã tạo ra một “hệ sinh thái” riêng, từ nhà ở, xe cộ đến dịch vụ y tế, giáo dục… để trở thành một đế chế độc quyền gần như tuyệt đối, nơi người tiêu dùng một khi bị ràng buộc vào “hệ sinh thái” này thì họ gần như không có chọn lựa nào khác.

Yếu tố “cạnh tranh công bằng” là khái niệm không tồn tại trong trường hợp Vingroup. Điều đó càng thấy rõ khi gần như không có đối thủ nào đáng kể so với Vingroup trong dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam mà “Vượng Vin” đang thực hiện chiến dịch lobby cực mạnh.

Cần nhắc lại, trong bản đề nghị đề ngày 6 Tháng Năm, đứng tên ông Phạm Nhật Vượng, công ty con mới thành lập của Vingroup, mang tên VinSpeed, đã gửi thẳng văn bản lên ông Phạm Minh Chính và ông Trần Hồng Hà – phó thủ tướng, xin được làm nhà đầu tư duy nhất cho dự án đường sắt trị giá $61 tỷ. Điều khiến người dân sốc không nằm ở tham vọng mà ở các điều kiện đi kèm:

Nhà nước chi 80% số tiền – khoảng $49 tỷ – dưới hình thức cho vay không lãi trong 35 năm; Vingroup góp 20% nhưng không bao gồm chi phí giải tỏa mặt bằng (nhiều người cho rằng chi phí này rồi cũng sẽ “đổ lên đầu” ngân sách); VinSpeed còn đề nghị được làm chủ đầu tư các dự án đô thị, bất động sản dọc tuyến đường sắt, nhất là tại các ga lớn, để “gây vốn.” Đặc biệt, Vingroup xin dùng khoản vay của nhà nước làm vốn lưu động tạm thời cho các hoạt động kinh doanh khác. Giá vé tàu cũng không để thị trường quyết định: VinSpeed đề nghị áp sàn giá vé bằng 60-75% giá trần vé máy bay hiện tại…

Tại sao một công ty tư nhân lại có thể xin vay hàng chục tỷ đô la không lãi từ tiền thuế của dân? Tại sao họ có quyền thao túng bất động sản quanh tuyến đường? Và tại sao lại được độc quyền định giá vé?

Điều kỳ lạ nhất nhưng thật ra chẳng lạ kỳ đối với Việt Nam là chỉ vài ngày sau khi vụ việc được xì ra, đến ngày 12 Tháng Năm, toàn bộ tin bài trên báo chí trong nước về VinSpeed bỗng bốc hơi sạch. Rồi ngày 14 Tháng Năm, truyền thông nhà nước bất ngờ “tái xuất” câu chuyện VinSpeed, lần này với ngôn ngữ mới: Đó là một sáng kiến yêu nước phù hợp với chiến lược phát triển của đảng và nhà nước.

Trước đó, ngày 11 Tháng Năm, cùng lúc với tin tức VinSpeed bùng nổ, ông Tô Lâm đã dọn đường cho Vingroup khi hàng loạt tờ báo đăng bài viết ký tên ông, với tựa “Động lực mới cho phát triển kinh tế.” Chưa hết, trước đó vài ngày (4 Tháng Năm), Bộ Chính Trị đảng CSVN ban hành Nghị Quyết 68 – văn bản được xem là mạnh mẽ nhất trong nhiều thập niên để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân. Nghị quyết kêu gọi cải cách thể chế, bảo vệ quyền sở hữu, mở rộng tín dụng, và phát triển các “tập đoàn tư nhân lớn mang tầm khu vực và thế giới.”

Rõ ràng, đằng sau hậu trường, ông Phạm Nhật Vượng đã “làm cái gì đó” nhằm tác động lên “đường lối cải cách” của ông Tô Lâm. Liệu có quá lời chăng khi nói rằng, từ ông Tô Lâm đến ông Phạm Minh Chính đều đang trở thành quân cờ của ông Phạm Nhật Vượng?

Khi Việt Nam “đặt cược” và “bỏ hết vốn” vào Vingroup

Vụ VinSpeed không chỉ là câu chuyện về một tập đoàn lớn và một dự án hạ tầng mà còn là tấm gương phản chiếu cách quyền lực và lợi ích đan xen trong hệ thống chính trị Việt Nam.

Điều đáng chú ý là tốc độ và cách thức xử lý khủng hoảng truyền thông: Từ việc các bài báo biến mất rồi tái xuất hiện với cách định hướng “yêu nước,” cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan – từ doanh nghiệp, truyền thông nhà nước đến lãnh đạo cấp cao. Tất cả dẫn đến một câu hỏi về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các dự án lớn. Khi một tập đoàn tư nhân đề xuất kiểm soát một dự án biểu tượng quốc gia với các điều khoản ưu đãi lớn, nhưng không qua đấu thầu công khai, thì công chúng có quyền nghi ngờ về tính công bằng.

Tại sao báo chí trong nước không dám đụng đến ông Phạm Nhật Vượng? Câu hỏi này có thể được trả lời ngắn gọn bằng một chữ: Quyền lực, thậm chí “siêu quyền lực.”

Vingroup không chỉ là doanh nghiệp và ông Phạm Nhật Vượng không đơn thuần là doanh nhân thành đạt. Ông là người “được chọn” – được đảng, chính phủ và hệ thống chính trị nâng đỡ như một biểu tượng của “tư bản đỏ” kiểu mới: Làm giàu nhưng vẫn trung thành, có lợi cho chính sách nhà nước, và không thách thức quyền lực chính trị.

VinFast không phải là công ty tư nhân thông thường. Một khi VinFast thất bại, đó không chỉ là rủi ro kinh tế mà còn là đòn giáng vào uy tín quốc gia, nếu nhìn từ lăng kính tuyên truyền. Nói cách khác, Việt Nam đã “đặt cược” vào Vingroup của ông Vượng. Và vì thế, báo chí buộc phải né, không được hó hé “nói xấu” ông Vượng và “hình ảnh đại diện” của ông Vượng là VinFast.

Ở Việt Nam, không có báo chí độc lập. Trên bàn làm việc của các tổng biên tập, luôn có danh sách các “vùng cấm,” “vùng nhạy cảm,” và những “người không được đụng đến.” Ông Phạm Nhật Vượng chắc chắn nằm trong danh sách này.

Tựu trung, chẳng ai dám động đến ông Vượng và Vingroup, cùng công ty con của nó là VinFast, vì điều đó “làm tổn hại đến niềm tự hào dân tộc;” “gây mất ổn định niềm tin vào chính sách phát triển” và thậm chí có thể bị cáo buộc “chống phá chế độ.”

Cuối cùng, ông Phạm Nhật Vượng và Vingroup trở thành một “biểu tượng quốc gia” bất khả xâm phạm. Họ cũng là “biểu tượng sống động” của cái gọi là “tư bản thân hữu” kiểu mới, nơi một doanh nhân, đóng vai trò là sân sau của đảng, có thể kiểm soát không chỉ thị trường mà cả chính sách kinh tế quốc gia.