Bùi Bích Hà
HỎI:
Chúng tôi có vấn đề gia đ́nh nan giải, xin bà vui ḷng góp ư cho.
Chúng tôi c̣n mẹ già 81 tuổi. Sau một cơn tai biến mạch máu năo nhẹ vào mùa hè năm ngoái, mẹ chúng tôi yếu đi nhiều tuy may mắn vẫn c̣n đi đứng chậm răi được bằng walker. Hai vợ chồng chúng tôi đều đi làm toàn thời gian, công việc kỹ sư tại một hăng chuyên sản xuất dụng cụ nhà thương tương đối khá ổn định nhưng bù lại, đồng lương không cao, chúng tôi lại có 3 con c̣n đi học cả. Mẹ tôi chỉ có tôi là con trai và một cô em gái lấy chồng ngoại quốc ở xa. Hai vợ chồng cô đều làm việc chân tay nên xem ra cũng không dư dả với đàn con 4 đứa, chỉ thỉnh thoảng gởi quần áo, quà bánh và chút tiền về biếu mẹ dịp lễ tết hay sinh nhật.
Trong hoàn cảnh kinh tế không được rộng răi, chúng tôi không có cách nào giữ mẹ chúng tôi tại nhà v́ số tiền phải trả thêm để thuê mướn người trông nom cụ ít nhất cũng khoảng từ $500 trở lên, chưa kể c̣n phải lo ăn ở cho người này.
Do đó, chúng tôi đành phải chọn giải pháp đưa mẹ chúng tôi vào viện dưỡng lăo và hằng tuần vợ chồng thay phiên nhau vào thăm cụ. Vấn đề là mẹ chúng tôi buồn rầu, than khóc, cho rằng con cháu bỏ bê không thương cụ. Chúng tôi cố giải thích, mong mẹ chúng tôi hiểu được phần nào cuộc sống ở đây hoàn toàn không giống chút nào với thời trước ở quê nhà. Hơn nữa, ở viện dưỡng lăo, mẹ chúng tôi sẽ có đầy đủ các tiện nghi y tế cần cho sức khỏe của cụ chứ ở nhà th́ không những đă không bằng mà c̣n khó khăn gấp bội.
Mặc dầu chúng tôi hết lời biện bạch và an ủi, cuối cùng, mẹ chúng tôi đ̣i đưa cụ về Việt Nam để sống với bà d́ ruột chúng tôi, em gái kém mẹ tôi 3 tuổi, năm nay cũng đă 78 và mới chớm mắc bệnh lú lẫn. Cụ nói bên ấy các cháu đông và hiếu thảo, chúng nó sẽ trông nom cụ tử tế cho đến khi cụ quy tiên. Ngoài ra, c̣n họ hàng, xóm giềng, cụ cảm thấy vui hơn chứ cuộc sống bên này cả ngày lẫn đêm chỉ thấy người già ốm đau, xa lạ, loanh quanh trong mấy căn pḥng lạnh lẽo, cụ đau khổ lắm. Nếu hoàn cảnh chúng tôi không trông nom cụ được, cụ cũng hiểu và không trách móc ǵ đâu, chỉ xin cho cụ cái vé máy bay về Việt Nam th́ may ra cụ c̣n sống được thêm vài năm nữa, như thế là trả hiếu đấy.
Không biết xử trí thế nào, chúng tôi gọi điện thoại nói chuyện với cô em. Cô ấy bảo sẵn sàng đón mẹ chúng tôi đi Nebraska là nơi gia đ́nh cô đang sống. V́ cô làm một công việc tại nhà nên có thể săn sóc cụ được.
Chúng tôi đề nghị cô nhân dịp cuối năm vừa rồi, về Cali thăm cụ và đưa ư kiến mời cụ qua sống với gia đ́nh cô thử một thời gian xem sao? Nếu cụ vẫn không thích th́ rồi sẽ tính tiếp. Cô em tôi thực hiện ngay lời yêu cầu của tôi nhưng cả hai anh em đều không thuyết phục được mẹ. Cụ đă kiên định với ư nghĩ sống ở nuớc Mỹ này th́ nơi nào cũng vậy thôi, chưa kể lạnh quá, tuổi già chân tay đau nhức làm sao chịu được? Cụ van vỉ chúng tôi cho cụ về Việt Nam để cụ được thỏa nguyện gặp lại d́ chúng tôi và được chết chôn bên cạnh ông bà nội ngoại, cụ không mong muốn ǵ khác nữa.
Thưa bà, để mẹ chúng tôi đi th́ thật ra không có ǵ khó khăn cả. Thậm chí tôi có thể xin nghỉ phép để hộ tống mẹ tôi trong chuyến đi và sau đó sẽ không bận rộn với cụ như hiện nay nữa nhưng không hiểu v́ sao tôi thực sự không an tâm làm điều này. Có chút ǵ bất nhẫn, như thể mẹ tôi c̣n tại thế sờ sờ mà chúng tôi đă coi như thiên thu cách biệt! Tôi không biết tính thế nào cho phải, mong bà góp ư cho, chúng tôi vô vàn cảm tạ.
Đường.
TRẢ LỜI:
Một khi ông đă viết xuống câu: “Chúng tôi không có cách nào giữ mẹ chúng tôi tại nhà” th́ tôi phải tin rằng đây là sự thật trong khả năng của vợ chồng ông.
Nếu thực tế đă như vậy rồi, giữa hai lựa chọn ngoài tầm tay mọi người, hoặc:
• Cứ để Cụ ở lại trong viện dưỡng lăo (mà cụ rất âu sầu và khổ tâm)
• Đưa Cụ về Việt Nam sống nốt những năm tháng cuối đời (làm cụ cảm thấy vui và được an ủi hơn)
tôi nghĩ có lẽ không khó để ông lấy một quyết định hợp lư mà không cần tôi thêm ư kiến hay lời bàn.
Tuy nhiên, v́ ông đă có ḷng hỏi tới, tôi cũng xin mạn phép tŕnh bày ở đây những suy nghĩ của riêng tôi để ông chiêm nghiệm thêm.
Các bậc sinh thành chúng ta thuộc vào thế hệ được nuôi dưỡng để tin theo tập tục văn hóa đă thành nề nếp của tổ tiên, trong đó có chân lư bất di dịch (cho đến khi chúng ta bị bắt buộc phải di tản khỏi đất nước thân yêu của chúng ta): Trẻ cậy cha, già cậy con.
Trước 30/4/1975, chúng ta sống dưới chế độ đại gia đ́nh. Con cái nhiều thế hệ quen với bổn phận trông nom, săn sóc người già dưới mái nhà chung, sớm tối ra vào có nhau.
Tổ chức xă hội của nước Mỹ không theo mô h́nh này mà mỗi công dân, sau tuổi 18, tự lo thân là chính. Cha mẹ vừa nuôi con, vừa lo kế hoạch cho chính bản thân họ khi về già. Trước khi về già, họ đă phải quen với cái tổ ấm có lúc trở nên trống vắng v́ con cái như những con chim đủ lông đủ cánh sẽ bay xa.
Các cụ cao niên của cộng đồng chúng ta hoàn toàn không quen với lối sống cá nhân theo văn hoá tây phương, cũng chẳng kịp chuẩn bị ǵ (vật chất và tinh thần) cho các cụ khi bước vào tuổi già. V́ vậy, sự hiu quạnh thiếu vắng con cháu là một cực h́nh ghê gớm đối với các cụ. Một số rất ít các gia đ́nh giàu có, mang theo thế hệ 1½ ở lứa tuổi trưởng thành khi tới Mỹ, anh chị em đông, c̣n giữ được tập tục này và giữ được cha mẹ già ở cùng nhưng đại đa số các gia đ́nh khác không có hoàn cảnh/điều kiện để làm được nghĩa cử đáng quư này. Cũng giống như ông, “họ không có cách nào quanh quẩn bên cha mẹ già” như các cụ mong muốn.
Như nói trên, giải pháp hợp lư và gọn ghẽ nhất là thuận theo các cụ, đưa các cụ về lại cái ao nhà, đặc biệt với gia cảnh như của Cụ và ông, c̣n đông họ hàng thân thiết ở bên kia. Lẽ tất nhiên ông sẽ không tránh được cảm giác có lỗi với mẹ trong hoàn cảnh bất đắc dĩ phải đưa mẹ về một nơi có khi không c̣n gặp lại lúc mẹ c̣n tại thế, song ít nhất con đường này c̣n đem lại đôi chút ấm ḷng cho cụ hơn là giam giữ Cụ héo ṃn trong khung cảnh lạnh lùng của nhà dưỡng lăo ở đây.
Nếu quả thật ông đă hết sức cố gắng t́m một phương thức tốt đẹp hơn hầu báo hiếu cho từ mẫu nhưng không có cách nào khác như ông nói trong thư, tôi thiển nghĩ ông nên thành khẩn nh́n thẳng vào thực tế và chấp nhận uống chén thuốc đắng. Khi Cụ về tới bên nhà, ông nên cố gắng liên lạc thường xuyên bằng những phương tiện truyền thông mới, gửi tiền về để cụ có cuộc sống thoải mái và cảm ơn những thân quyến đă làm thay ông và các con ông nghĩa vụ cao cả mà ông và các cháu không làm được.
Gịng đời như gịng sông không ngừng trôi qua những bờ bến mới, chúc ông b́nh tâm hướng về tương lai, đón nhận buồn vui, nắng mưa trong khả năng chọn lựa hạn hẹp của thân phận ḿnh.
Cảm ơn lá thư chia sẻ của ông.
TB