Nh́n lại những h́nh ảnh xưa mà thèm quá, thời đó Sài G̣n là thủ đô nước Nam, và thật nhiều t́nh cảm lắm. Những h́nh ảnh rất quư và hiếm đă khắc sâu trong ḷng người Sài G̣n xưa. Cùng vietbf.com khám phá thêm.
TTO - Sài G̣n cách đây khoảng 60 năm, trẻ con xem phim như thế nào? "Rạp" chiếu bóng thùng đă giúp trẻ em Sài G̣n xem hoài những bộ phim Sạc-lô đi t́m vàng, Sạc-lô cầm đồ, Bạch Tuyết bảy chú lùn, Hoàng tử Sinh Bá...
Sài G̣n năm 1971, trẻ con xem phim tại "rạp" chiếu bóng thùng di động. Ảnh tư liệu.
Trích đoạn dưới đây từ truyện dài “Chú chiếu bóng, nhà ảo thuật, tay đánh bài và tụi con nít xóm nhỏ Sài G̣n năm ấy” (NXB Trẻ) của nhà văn Lê Văn Nghĩa là những hồi ức về chuyện xem phim ở Sài G̣n nhiều thập niên về trước.
"Khoảng một năm về trước, bên cạnh những gánh bán hàng ăn sáng trước đầu hẻm xuất hiện một xe chiếu bóng thùng. Đây là một chuyện mới lạ gây nên sự ṭ ṃ, háo hức cho bọn con nít trong xóm.
“Chủ rạp” chiếu bóng thùng là chú Hai Ngon, khoảng chừng 40 tuổi, gương mặt trông hiền lành nhưng cũng không giấu được hết nét hằn sâu của cuộc đời trôi dạt.
Chú Hai Ngon đă biến chiếc xe Gô-ben (thương hiệu xe tay ga, động cơ hai th́ sang số tay nổi tiếng của Đức) cũ x́ của ḿnh trở thành một xe chiếu bóng thùng. Chú gắn vào yên xe phía sau một cái thùng h́nh chữ nhật thật to, kín mít.
Phía trên cái thùng có gắn một cái máy chiếu phim 8 ly mà đầu ống kính chĩa vào trong thùng. Phía trước và hai bên hông thùng là 6 cửa sổ nhỏ - mà mỗi cửa sổ từa tựa như mắt kính của ống ḍm để khán giả nh́n vào.
Những cặp "cửa sổ nh́n" này bị che kín bởi màn trập được điều khiển bởi hệ thống dây kéo do chú Hai Ngon điều khiển.
Muốn xem một tuồng chớp bóng chừng năm phút, mỗi thằng phải đưa cho chú Hai Ngon một đồng (năm 1966, tiền Sài g̣n có mệnh gíá cao nhất là 1.000 đồng. Một USD đổi được 80 đồng và vàng giá 10.400 đồng một lượng. Một kư thịt heo giá 190 đồng, một kư lô gạo giá 12 đồng, một chai bia con cọp lớn giá 13 đồng, thuốc lá đen một bao giá 8 đồng).
Sau khi “mua vé” tụi nó có quyền tự chọn tuồng chớp bóng cho ḿnh bằng cách nói tựa đề. Sau đó, chú Hai Ngon liền kéo màng trập lên, để tụi nó nh́n vào ‘màn ảnh’ gắn phía bên trong thùng.
“Khán giả” phải đứng chồm hổm, “gắn” cặp mắt vào hai cái lỗ coi chớp bóng này để nh́n vào trong thùng. Sau đó, chú bắt đầu chọn bộ phim nhựa 8 ly - đa số là trầy xước v́ đă được “tŕnh chiếu” quá nhiều lần, gắn vào cái máy chiếu phim chạy bằng b́nh ắc quy cũng cũ kỹ không kém.
Nhờ vào hệ thống kính lắp ghép phản chiếu ốp vào vách trong thùng, tụi con nít đứng ở bất cứ vị trí nào cũng có thể xem được tuồng chớp bóng.
Toàn bộ hệ thống “rạp” chiếu bóng thùng của chú Hai Ngon được trang bị nguồn điện từ b́nh ắc quy đặt ở phía sau xe. Bọn thằng Minh biết địa điểm đặt “cái nhà máy đèn” của “rạp hát bóng thùng” này cũng như nhược điểm của nó.
Minh họa về "rạp" chiếu bóng thùng cho trẻ em Sài G̣n xem phim thời xưa.
Thi thoảng khi xem gần hết tuồng chớp bóng, bọn nó thường len lén lấy một cái cây, hoặc bạo gan như thằng Chim, là dùng tay cạy một đầu dây điện ra khỏi cọc b́nh. Thế là máy quay phim đang chạy sè sè bỗng dưng ngừng lại v́ mất điện.
Chú Hai Ngon ṿ đầu bứt tai không biết sự cố xảy ra từ đâu. Chỉ chờ có vậy, tụi nó con nít đập tay vào thùng th́nh th́nh, rồi đồng thanh kêu lên:
- Chiếu bóng ǵ ba-x́-cùn quá…trả tiền lại đi…
- Tụi bây coi gần hết rồi…Tại cái cọc b́nh sút ra, bây giờ tao chiếu lại.
- Không được. Trả tiền lại. Hay là chú chiếu phim mới đền đi!
Tụi nó vừa la đ̣i tiền lại vừa đập tay vào bên hông thùng chiếu bóng làm chú Hai Ngon thót ruột. Tụi nó biết dùng yêu sách này thế nào cũng được chú Hai Ngon bồi thường bằng cách chiếu cho tụi nó xem phim khác.
Chúng thường xuyên lợi dụng “cái nhà máy điện” cũ kỹ của chú để được xem thêm tuồng chớp bóng mới không tốn tiền. Mà thực ra những bộ phim này tụi nó đă xem đi xem lại nhiều lần bởi rạp hát bóng thùng của chú chỉ có khoảng chừng mười mấy cuốn phim 8 ly làm vốn. Đa phần là phim Sạc lô với đủ thứ tên Sạc- lô đi t́m vàng, Sạc- lô cầm đồ, Sạc -lô đi lính…
Một số cuốn phim quay những trận đá banh của vua bóng đá Pele, đấu vơ của Muhamad Ali…Tụi nó vừa xem phim vừa nói trước câu chuyện sẽ diễn ra như thế nào.
Một thời gian sau, chú khám phá được quỷ kế của bọn nó nên chú nai nịt cho hai cái đầu đấu dây dẫn điện với hai đầu cọc b́nh ắcquy chặt đến nỗi nhiều khi chú muốn tháo đầu cọc ra để sạc b́nh cũng muốn tháo mồ hôi.
Cuộc đấu tranh xem hát bóng cọp (coi không trả tiền) của bọn nhỏ với xe hát bóng thùng của chú Hai Ngon vẫn không bao giờ chấm dứt. Đầu tiên thay v́ hai thằng mua hai ‘lỗ ḍm’, tụi nó chỉ trả tiền một cái mà thôi rồi chia nhau mỗi đứa đứng một bên cùng xem.
Thằng nào đứng bên phải th́ nhắm con mắt phải, xem bằng con mắt bên trái.
Coi chớp bóng kiểu này, sau khi coi xong, tụi nhóc vừa mỏi lưng vừa mỏi mắt. Mà ngay bản thân thằng nào trả tiền xem phim nó cũng không muốn thằng bạn nào xem ké. Thằng Minh không khoái xem phim ké bạn bè kiểu này. Nó bèn t́m cách khác để coi cọp bắng cách chận màng trập lỗ nh́n của “rạp” chiếu bóng thùng.
Xem xong phim đầu tiên, tất nhiên là có trả tiền, khi chú Hai Ngon hạ màng trập xuống, thằng Minh liền lấy cây đũa đặt ngay cửa sổ, thế là màng trập hạ xuống không hết. Đợi đến khi chú Hai Ngon bắt đầu cho máy chiếu phim chạy, thằng Minh liền lấy chiếc đũa nâng cái màng trập lên. Đặt hai mắt vào lỗ ḍm, nó đi vào thế giới đầy hấp dẫn của Hoàng tử Sinh Bá hoặc Bạch Tuyết Bảy Chú Lùn một cách đàng hoàng như những thằng đă trả tiền xem phim.
Rạp Casino Sài G̣n thời xưa. Ảnh tư liệu.
Rạp Cathay ở Sài G̣n, có thể vào thời Pháp thuộc. Ảnh tư liệu.
Trước cửa rạp Nguyễn Văn Hảo vào thập niên 60. Ảnh tư liệu.
