Con người ta sinh ra rồi lớn lên để già đi và từ giă coi trần. Người Việt Nam và ám ảnh tuổi già luôn trong suy nghĩ. CHúng ta phải làm ǵ để có thể thoải mái mà không phải suy nghĩ về vấn đề tuổi già?
Tôi đă từng rất dị ứng khi nghĩ đến chuyện những ông cụ, bà cụ dù có gia đ́nh con cái đàng hoàng nhưng v́ một lư do ǵ đó phải sống trong viện dưỡng lăo, bởi lẽ trong thâm tâm tôi việc con cái chăm sóc cha mẹ khi về già là một lẽ đương nhiên của phận làm con cháu.
Nhưng suy nghĩ của tôi đă thay đổi rất nhiều từ khi tôi sang Pháp sinh sống, chứng kiến cảnh những cụ ông cụ bà ở đây vui vẻ cùng nhau trong viện dưỡng lăo trong một lần tôi đến thăm chú ruột của chồng.
Chú chồng tôi năm nay ngoài 70, có vợ và 3 con đều thành đạt, giàu có. Tôi đă từng rất ngưỡng mộ em họ v́ cái cách cậu ấy chăm sóc cha mẹ ḿnh, rất tận tâm và chu đáo. Trước đây hai ông bà sống riêng trong một căn hộ, con cháu cuối tuần về thăm, riêng cậu con trai độc thân th́ hầu như ngày nào cũng ghé qua thăm nom bố mẹ.
Ông bắt đầu có biểu hiện suy giảm trí nhớ khi gần đến tuổi 70, bà th́ mắc bệnh khớp nên bà thành bộ năo của ông, c̣n ông như đôi tay đôi chân của bà, suốt hơn chục năm qua. Có lẽ sẽ măi như vậy nếu như không có biến cố, bà bị ngă găy xương phải nằm viện vài tháng.
Ông xa bà, không có người bầu bạn nên bệnh càng nặng thêm, hầu như quên hết. Con gái phải tạm nghỉ việc về thay bà chăm ông, nhưng chỉ một chút sơ hở của cô ấy là ông lại mở cửa đi t́m bà, nhiều lần người thân t́m thấy ông trong t́nh trạng vô định ngoài đường. Cuối cùng mọi người quyết định gửi ông vào viện dưỡng lăo.
Thú thật ban đầu tôi rất sốc, nói chuyện với bố mẹ chồng, ông bà bảo, ông bà thấy đấy là một giải pháp tốt cho cả hai phía. Ông th́ được chăm sóc chu đáo, lại có những người già trong viện bầu bạn, con cái yên tâm đi làm, cuối tuần rảnh rỗi vào thăm ông. Bố mẹ chồng tôi c̣n dặn, sau này nếu ông bà không c̣n khỏe mạnh minh mẫn th́ đừng giữ ông bà ở nhà, hăy cho ông bà vào viện dưỡng lăo, như thế ông bà mới không cảm thấy áy náy với con cháu.
Ở Pháp, người già sống trong viện dưỡng lăo là một việc rất b́nh thường. Có rất nhiều người có nhà cửa đàng hoàng nhưng đến tuổi già sẵn sàng bán nhà để vào viện sống hết quăng đời c̣n lại. Có rất nhiều sự lựa chọn, người già không có thu nhập, không con cái sẽ được đưa vào sống trong những cơ sở công do chính phủ lập ra. Những cơ sở tư nhân với điệu kiện vật chất và chăm sóc y tế hoàn hảo theo tiêu chuẩn sao của khách sạn th́ đương nhiên chi phí cũng đắt tương đương.
Người Pháp có quan điểm rất khác người Việt về quan hệ giữa cha mẹ và con cái. Cha mẹ phải có trách nhiệm nuôi dậy con đến tuổi trưởng thành, đó là điều đương nhiên, v́ một đứa trẻ không tự ư bước vào cuộc đời bạn.
Cha mẹ khiến nó ra đời th́ buộc phải nuôi nó lớn, ít nhất đến lúc nó có thể tự đi làm nuôi sống bản thân ḿnh, khi đó cha mẹ hết trách nhiệm với con cái. Việc cưới vợ, lấy chồng, mua xe, xây nhà là trách nhiệm của con đối với chính bản thân ḿnh chứ cha mẹ không có liên quan ǵ.
Cha mẹ thừa tiền thừa bạc muốn hỗ trợ th́ tốt, c̣n không cũng chẳng ai thắc mắc v́ sao ông bà kia giàu thế mà con th́ ở nhà thuê, đi xe nát. Ngược lại, người Pháp cũng hoàn toàn không có khái niệm con cái phải có trách nhiệm với cha mẹ khi về già. Con cái khi trưởng thành, lập gia đ́nh th́ trách nhiệm lại phát sinh cho những đứa con của nó, nên cha mẹ tự thân vận động là điều hiển nhiên.
Gia đ́nh gắn bó vui vẻ th́ các kỳ nghỉ con cái đưa cháu về thăm ông bà, tặng quà cho nhau, gia đ́nh sum họp trong vài ngày rồi việc ai nấy làm. Đa số người Pháp đều có lương hưu dù khi trẻ đi làm công ăn lương, làm chủ hay chỉ là nông dân nên mọi người đều có thể chủ động cuộc sống của ḿnh.
Sẽ không có ǵ lạ nếu bạn thấy ở Pháp cảnh những người già chống gậy đi siêu thị tự mua đồ ăn, tự chăm sóc bản thân. Và với nhiều người, Viện dưỡng lăo là lựa chọn hoàn hảo cho tuổi già.
Ở Việt Nam, do văn hóa và truyền thống nên cha mẹ không chỉ có trách nhiệm nuôi dạy con đến lúc trưởng thành mà c̣n tự ôm vào ḿnh trách nhiệm cả đến khi chúng đă lớn, đă có gia đ́nh, con cái và đôi khi trách nhiệm cả với lớp cháu. Con cái như của để dành của cha mẹ, cứ đầu tư hết thời gian, tiền bạc vào đó để mong sinh lăi khi về già là được chúng chăm sóc, để chúng hiếu thảo và nghe lời.
Nhưng xă hội ngày càng phát triển, cuộc sống của mỗi người cũng không ngừng thay đổi. Việc chăm sóc phụng dưỡng cha mẹ từ bữa ăn đến giấc ngủ như cha mẹ đă từng làm khi ta c̣n bé không phải là một điều dễ dàng ǵ. Không phải ai cũng có một công việc nhàn hạ để trưa chiều hai bữa kịp về nấu cơm cho ông bà, chăm ông bà khi đau ốm và vẫn phải lo toan trách nhiệm với lớp sau là con cái của chính ḿnh.
Người giúp việc là một giải pháp nhưng chắc chắn không phải là một giải pháp tối ưu v́ người giúp việc đa phần không được đào tạo bài bản để chăm sóc người già, trẻ nhỏ nhất là khi trái gió trở trời. Thêm vào đó thiết kế các ngôi nhà và trang thiết bị trong các gia đ́nh Việt thật sự chưa thể đáp ứng được việc đảm bảo an toàn cho người già nếu để các cụ ở nhà một ḿnh khi con cái đi làm, nhất là với những cụ gặp vấn đề về vận động hoặc suy giảm trí nhớ. Chưa kể đôi khi con cái sinh sống làm việc xa, việc sắp xếp để chăm sóc cha mẹ không phải là điều đơn giản.
Đă đến lúc các bậc cha mẹ Việt Nam cần thay đổi tư duy, không nên coi con cái là một kênh đầu tư cho tuổi già. Tự ḿnh hoạch định cho ḿnh, tự tích lũy tiền bạc, tự chủ cho cuộc sống là cách tốt nhất để đảm bảo cho tuổi già được thanh thản, b́nh an. Và Viện dưỡng lăo chắc chắn không phải là lựa chọn tồi.
