Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn thể hiện ḿnh. Ông đă làm đảo lộn vùng Trung Đông vốn dĩ đă không có hở một ngày ḥa b́nh. Hôm qua ông và các quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ bày tỏ vui mừng trước sự kiện khai trương Đại sứ quán Mỹ mới tại Jerusalem, bất chấp t́nh trạng bạo lực đẫm máu bùng phát dọc biên giới với dải Gaza trong khi buổi lễ này diễn ra.
Hơn .2.700 người đă bị thương trong đợt biểu t́nh phản đối sự kiện khai trương đại sứ quán Mỹ tại Jerusalem. (Ảnh: BBC)
Đối với ông Trump, việc khai trương đại sứ quán này là cơ hội để ông thực hiện một lời hứa lúc tranh cử, và cũng là một ví dụ nữa cho thấy ông sẵn sàng đảo lộn những suy nghĩ truyền thống suốt mấy chục năm qua về chính sách đối ngoại và làm những ǵ những tổng thống Mỹ trước không dám làm.
Nhưng những h́nh ảnh bạo lực đẫm máu vừa qua là lời nhắc nhở nghiêm khắc rằng thứ mà ông Trump gọi là cuộc đảo chính về đối ngoại sẽ chỉ làm phức tạp hơn triển vọng ḥa b́nh cho Trung Đông mà ông từng nói là muốn theo đuổi.
Số nạn nhân Palestine thiệt mạng trong các cuộc đụng độ với quân đội Israel ở Gaza đă tăng lên 45 người.
Nhà Trắng nói rằng bạo lực ở Gaza sẽ không cản trở nỗ lực của họ trong việc t́m kiếm một sự chấm dứt cho xung đột giữa người Israel và người Palestine, nhưng chính quyền Mỹ cũng tuyên bố rất rơ ràng vào ngày 15/4 rằng ông Trump hiện đang đứng ở phía Israel.
“Trách nhiệm trước những cái chết bi thương này thuộc về Hamas”, ông Raj Shah, phó thư kư báo chí Nhà Trắng nói, và gọi Gaza là “miền nam Israel”.
“Hamas cố t́nh kích thích thô bạo cách phản ứng này, và như ngài ngoại trưởng nói, Israel có quyền bảo vệ ḿnh”, ông Shah nói.
Khi được hỏi liệu Nhà Trắng có thúc giục Israel kiềm chế, ông Shah một lần nữa đổ lỗi cho Hamas, một nhóm vũ trang ḍng Sunni. “Đây là một nỗ lực tuyên truyền đáng tiếc và khủng khiếp”, ông Shah nói.
Vị trí Đại sứ quán Mỹ mới (US embassy tại phần đông Jerusalem. (Ảnh: BBC)
Làn sóng bạo lực lần này nổ ra vào lúc Israel kỷ niệm 70 năm ngày độc lập, c̣n người Palestine tưởng nhớ ngày thảm họa của họ khi hàng trăm ngh́n người bị đuổi khỏi nhà hoặc buộc phải ra đi.
“Suốt nhiều năm, chúng tôi đă không thể thừa nhận thực tế đơn giản và rơ ràng rằng thủ đô của Israle là Jerusalem”, ông Trump nói trong đoạn video được ghi lại để phát trong lễ khai trương đại sứ quán Mỹ mới. “Chúng tôi ch́a cánh tay của t́nh bằng hữu tới Israel, Palestine và những người hàng xóm của họ. Có thể có ḥa b́nh”, Tổng thống Mỹ nói.
Sau đó, tại tiệc chiêu đăi do Đại sứ quán Israel ở Washington tổ chức nhằm kỷ niệm 70 năm độc lập, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence gọi việc mở cửa đại sứ quán là bằng chứng nói lên sự cam kết kiên định của ông Trump đối với Israel.
Nhưng cách không khí tiệc tùng ở Jerusalem khoảng 40 dặm, những cuộc biểu t́nh quy mô lớn từng nổ ra 6 tuần trước lại tái diễn. Khói bốc mù mịt khi hơn 2.000 người bị thương và hơn 50 người thiệt mạng. Trước t́nh trạng này, Thổ Nhĩ Kỳ rút đại sứ khỏi Israel và Washington, Nam Phi rút đại diện khỏi Israel. Pháp kêu gọi Israel kiềm chế.
“Nhu cầu cấp thiết hiện nay là tái lập các điều kiện để t́m kiếm một giải pháp chính trị trong bối cảnh khu vực vốn đă đối mặt với căng thẳng dâng cao”, Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian nói trong tuyên bố nhắc lại quan điểm của Pháp là không ủng hộ Mỹ chuyển đại sứ quán.
Các cố vấn của ông Trump được cho là sắp hoàn tất kế hoạch kiến tạo ḥa b́nh giữa Israel và Palestine, nhưng họ đă mất nhiều tuần nghĩ cách tốt nhất để tŕnh bày nó. Những h́nh ảnh tương phản gay gắt hôm 14/5 giữa một bên là những người Israel và người Mỹ hoan hỉ tại đại sứ quán Mỹ mới ở Jerusalem với h́nh ảnh lính Israel nă đạn và bắn hơi cay vào người biểu t́nh Palestine ở Gaza càng khiến nhiệm vụ của họ khó khăn hơn.
Người Palestine nổi giận khi ông Trump đưa ra quyết định hồi tháng 12 năm về việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, và từ đó đến nay từ chối thương lượng với chính quyền Mỹ về các điều khoản nhằm chấm dứt cuộc xung đột từ rất lâu này. Họ cho rằng với việc công nhận Jerusalem và nhanh chóng chuyển đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv về đó, Mỹ đă tự chứng tỏ ḿnh là một bên dàn xếp ḥa b́nh không đáng tin cậy, và từ đó Mỹ đă từ bỏ vai tṛ điều phối.
Hôm 14/5, ông Jared Kushner, con rể kiêm cố vấn cấp cao của ông Trump, nói rằng việc chuyển đại sứ quán về Jerusalem không phải là sự từ bỏ tiến tŕnh ḥa b́nh mà là tiền đề cho quá tŕnh đó. Ông Kushner cũng chỉ nói lướt qua về t́nh trạng đổ máu.
Nhiều nhà phân tích giờ tin rằng kế hoạch mà ông Kushner vạch ra cùng ông David M. Friedman, phái viên của Trump đến Israel, và ông Jason D. Greenblatt, nhà đàm phán quốc tế hàng đầu của Tổng thống Mỹ, giờ chỉ c̣n rất ít cơ hội để thúc đẩy tiến tŕnh ḥa b́nh.
Ông Aaron David Miller, phó chủ tịch Trung tâm quốc tế Woodrow Wilson, người từng là cố vấn cho các tổng thống Mỹ về Trung Đông, nói rằng ông từng coi việc kiến tạo một thỏa thuận ḥa b́nh ở Trung Đông là “sứ mệnh bất khả thi”, nhưng cho đến ngày 14/5 th́ trở thành “sứ mệnh bất khả thi bị phóng đại”.
C̣n những người ủng hộ ông Trump cho rằng việc chuyển đại sứ quán và công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel có thể tác động tích cực đến triển vọng ḥa b́nh, sẽ buộc người Palestine quay lại bàn đàm phán.
Ông Shah cho biết kế hoạch của ông Trump nhằm giải quyết cuộc xung đột Israel – Palestine sẽ được đưa ra “vào thời gian phù hợp”. Hiện tại, tâm điểm ngoại giao của chính quyền Mỹ đang nằm ở chỗ khác, đó là chuẩn bị cho cuộc đối thoại lịch sử về phi hạt nhân hóa giữa ông Trump với nhà lănh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.
Games
