Tiến sĩ gốc Việt 23 tuổi làm giám khảo cuộc thi Olympic Toán quốc tế. Hải đang theo học chương tŕnh tiến sĩ của Đại học tổng hợp Chicago. Trần Bạch Hải từng tốt nghiệp hạng ưu của Khoa toán thống kê, Trường Đại hoc Michigan (Mỹ).
Ở Thủ đô Bucharest (Romania), cái tên Trần Bạch Hải dường như không c̣n quá xa lạ.
Năm 2013, Hải đă tham gia cuộc thi Olympic Toán quốc tế với tư cách là một trong 6 thành viên của đội tuyển Romania. Trong cuộc thi năm ấy, Hải là thí sinh duy nhất có nguồn gốc nước ngoài.
Bố mẹ của Hải đều là người gốc Việt. Anh Trần Văn Lữ – bố Hải vốn quê Nghệ An. Anh là lưu học sinh Việt Nam tại Romania những năm 1975 -1981. Sau khi trở về nước, anh tiếp tục làm việc tại Viện Thiết kế thuộc Bộ Xây dựng.
Nhưng sự khó khăn về kinh tế trong những năm 90 khiến anh cùng vợ quyết định quay lại Romania một lần nữa để lập nghiệp. Cũng v́ thế, Romania là nơi sinh ra và trở thành quê hương thứ hai của Hải.
Hải là con trai đầu ḷng. Bản thân anh Lữ chưa bao giờ nghĩ con sẽ trở thành nhà toán học, lại càng không nghĩ con ḿnh sẽ làm được điều ǵ đó lớn lao.
Ở tuổi lên 6, lên 7, Hải dần bộc lộ khả năng ghi nhớ và phân tích logic khá tốt. Trong ngày sinh nhật, một người bạn của anh Lữ tặng cho Hải 2 bộ lego gồm 240 chi tiết. Không cần nh́n vào h́nh mẫu, chỉ chưa đầy 30 phút, Hải đă có thể xếp xong. Thậm chí, khi người bạn trộn cả 2 bộ lego lại, Hải vẫn xếp lại được hoàn chỉnh. Cũng từ lúc ấy, anh Lữ bắt đầu chú ư đến khả năng tư duy của con.
Thay v́ lựa chọn một ngôi trường chuyên, anh Lữ đă đi t́m cho con một người thầy tốt.
“Thầy giáo của Hải khi ấy vừa mới ra trường và bắt đầu từ quê lên thành phố t́m việc. Nhưng thầy cực kỳ say mê với nghề. Thầy đă nói rằng, Hải là một cậu bé có khả năng học Toán” – anh Lữ kể lại.
Chính người thầy này đă khuyến khích Hải tham gia các cuộc thi để đánh giá mức độ phát triển toán học. Cũng từ ấy, người cha gốc Việt bắt đầu t́m kiếm các cuộc thi ở Bucharest và các tỉnh lân cận trong bán kính 300 cây số. Ở đâu có thi giải, anh Lữ đều chở con đến tham gia. Đặc biệt, trong bất cứ cuộc thi nào, Hải cũng đều đạt được thành tích tốt.
Tính đến hiện tại, Hải đă dành được hơn 40 huy chương ở các kỳ thi khu vực và quốc tế. Bản thân anh Lữ cũng không nhớ hết tên các giải mà con đă mang về.
“Toán học với Hải là niềm đam mê thực sự. Từ lớp 6 trở đi ở Romania mới có cuộc thi toán toàn quốc. V́ vậy, từ lớp 6 đến lớp 12, con đều giành Huy chương Vàng tại các cuộc thi Olympic Toán toàn quốc của Romania” – anh Lữ kể lại.
Ngoài ra, Hải từng đạt Huy chương Vàng cuộc thi toán học khu vực châu Á tại Philippines; Huy chương Vàng tại cuộc thi Olympic Toán khu vực các nước ở vùng bán đảo Balkan giành cho Junior(JBMO); Huy chương Bạc cuộc thi Olympic Toán khu vực Balkan(BMO); …
Là người nước ngoài, anh Lữ cho biết, bản thân Hải phải cực kỳ phấn đấu mới có thể vào đội tuyển tham gia kỳ thi quốc tế của Romania.
“Nhiều lần con bị gạt ra ngoài đội tuyển không phải v́ năng lực kém mà v́ những lư do chính trị. Phải đến năm lớp 11, con mới được vào đội tuyển dự thi Olympic Toán quốc tế. Năm ấy, trưởng đoàn của Romania dịch sai đề nên thành tích toàn đoàn bị giảm sút. May mắn, con vẫn đạt huy chương Đồng”.
Với những thành tích đă đạt được, Hải được nhiều trường đại học hàng đầu của Mỹ nhận đào tạo tiến sỹ. Song, chàng trai gốc Việt quyết định theo học chương tŕnh tiến sĩ ngành Toán và Thống kê của ĐH Chicago.
Hải cho biết, cậu quyết định lựa chọn ngành Thống kê bởi những ứng dụng vô tận của ngành này. “Trong một thế giới mà dữ liệu đang phát triển theo cấp số nhân, việc học cách hiểu rơ những dữ liệu ấy thực sự rất cần thiết. Ngoài ra, một lĩnh vực rất nóng bây giờ là “Machine Learning”, tức các thuật toán cốt lơi của hầu hết các chương tŕnh AI hiện tại. V́ thế ḿnh đă quyết định lựa chọn theo học lĩnh vực này”.
Trong tháng 7 vừa qua, Hải được đích thân trưởng đoàn của Romania mời về Ban chấm thi trong cuộc thi Cuộc thi Olympic Toán quốc tế.
Chia sẻ về cơ hội này, Hải cho biết: “Năm 2013, ḿnh từng là thí sinh tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế. Lần này được mời quay trở lại với vai tṛ là giám khảo cuộc thi đă cho ḿnh cơ hội gặp lại những người bạn cũ vẫn đang kiên tŕ theo đuổi toán học trên toàn thế giới”.
“Trong cuộc thi này, Việt Nam đă khẳng định được vị thế của ḿnh trên đấu trường quốc tế khi liên tục lọt top 15. Những tấm huy chương đă cho thấy Việt Nam có rất nhiều sinh viên năng khiếu và tài năng thực sự” – Hải chia sẻ.
Dù mang quốc tịch Romania, chàng trai gốc Việt vẫn mong muốn sẽ được quay trở lại Việt Nam khi 40 tuổi. “Romania đă cho ḿnh nhiều thứ và ḿnh cũng đă nỗ lực phấn đấu mang về vinh quang cho đất nước này. Thế giới c̣n nhiều thứ để ḿnh t́m hiểu và học hỏi. Ḿnh vẫn sẽ đi và trải nghiệm. Đến khi 40 tuổi, khi thấy mọi thứ đă đủ, ḿnh sẽ quay về Việt Nam”.
