Mùa đông năm ấy ở Nam Mú - Tam Mỹ, Núi Thành, xứ Quảng quê tôi sao mà lạnh ghê. Trời mưa lâm thâm suốt ngày. Nước về ngập đồng trắng bờ trắng băi…

Phiên chợ quê ở Quảng Nam
ẢNH: NAM THỊNH
Nhà tôi ở trong một khu vườn tuy cao ráo nhưng nước đă mấp mé ngoài sân. Chỉ riêng có nổng Phú Quư như tấm b́nh phong trước khu nhà, nơi mà tôi và lũ trẻ chăn ḅ thường hay hái sim, hái móc là ngạo nghễ với bao mùa nước lụt.
Mùa này nh́n khu nổng rậm rạp, thâm u tôi có cảm giác ḿnh đang ở chốn thâm sơn cùng cốc. Đêm buông xuống, tiếng côn trùng, ếch nhái hợp nhau làm thành dàn đồng ca trùm lên cả không gian ẩm ướt ḥa cùng tiếng mưa rơi đều trên mái tranh nghe buồn tê tái. Bên ngọn đèn dầu leo lắt, mẹ tôi ngồi co ro, nheo mắt khâu lại mấy chiếc áo bung chỉ cho các em. Tôi nằm trên chiếc giường tre với tấm chăn mỏng cố dỗ giấc ngủ. Nhưng cái lạnh như cắt cùng tiếng uềnh… oang của lũ ễnh ương đang mùa t́nh tứ từ cái ao ngập nước bên góc vườn khiến tôi không thể nào chợp mắt được.
Dường như đêm càng sâu th́ tiếng uềnh oang càng lớn hơn. Có lẽ sợ người ta ngủ quên không nghe “dàn hợp xướng” nên các cô chú ễnh ương càng cố cất cao giọng… Mẹ tôi khâu xong chiếc áo, đứng dậy kéo chăn đắp lại cho các em rồi mới đi nằm. Tiếng uềnh… oang vẫn xoáy vào màn đêm như thách thức giấc ngủ của mẹ và tôi. Thấy mẹ trăn qua trở lại, khó chợp mắt được, tôi đâm lo. “Lạnh quá, mẹ khó ngủ, hả mẹ? Con đi cời than để sưởi ấm nghe!”. Tôi hất chăn chuẩn bị ngồi dậy th́ mẹ bảo: “Không lạnh lắm đâu con à! Mấy con ễnh ương nó la to quá, mẹ khó ngủ chút thôi”. Không nói ǵ, tôi lồm cồm bước xuống giường khơi ngọn đèn tỏ hơn rồi mở cửa ra ngoài. Gió rét đến tê người. Tôi ṃ đến đống đá vụn bên sân, cầm vài cục ném xuống ao bên góc vườn, nơi tiếng uềnh oang đang phát ra đều đặn. Nghe tiếng động bởi đá rơi xuống nước, các cô chú ễnh ương bỗng ngưng bặt... Tôi cố chọi thêm đôi lần nữa để chúng sợ mà xếp lại “dàn đồng ca”, rồi đi vào đóng cửa. Mẹ hỏi: “Con làm ǵ ngoài sân vậy?”. “Dạ, con đuổi mấy con ễnh ương, nó ồn không ngủ được!”. “Kệ nó mà. Nằm một chặp, quen tai là ngủ quên thôi mà!”. Tôi vặn nhỏ ánh đèn, lại nằm xuống cố giữ im lặng. Được một khắc giờ, tôi đang thiu thiu chợp mắt th́ tiếng uềnh oang lại trỗi dậy… Tuy trong ḷng bất b́nh nhưng tôi không dám mở cửa ra ngoài để dọa chúng lần nữa v́ sợ làm kinh động giấc ngủ của mẹ. Không phải đây là lần đầu tôi nghe tiếng kêu của chúng. Lạ thay, cái đêm hôm ấy, thứ âm thanh đồng nội đă xoáy vào cơi ḷng sâu thẳm của tôi một nỗi buồn man mác. Từ khi ba tôi qua đời, mấy mẹ con c̣n lại cảm thấy quạnh quẽ hơn. Tiếng uềnh oang trong mùa yêu đương của đám ễnh ương cứ loang trên ḍng nước lũ, dội vào khu nỗng thành một thứ âm thanh rền vang như ở chốn mênh mang nào xa lạ…
Khi tôi lớn khôn rời tổ ấm của mẹ th́ tất cả những điều b́nh dị của quê nhà đều trở nên thân thương, đáng nhớ. Gần đây, tôi cắt phép về thăm mẹ cũng vào mùa đông mưa sũng ướt miền Trung. Ngôi nhà xưa giờ đă cất lại khang trang hơn. Cái lạnh lẽo của khu vườn ẩm ướt ngày nào cũng đă vơi bớt nỗi quạnh hiu. Chỉ thấy mẹ ngày càng như chiếc lá vàng trước ngơ… Xóm Nam Mú đă ít nhiều đổi thay. Nhà nhà tụ hội đông vui hơn. Đêm ngủ lại căn nhà xây cấp bốn của mẹ tuy ấm áp hơn nhưng mà tôi cũng không thể nào chợp mắt được. Tiếng mưa vẫn rơi đều trên mái tôn. Mẹ vẫn c̣n chứng bệnh khó ngủ… Thấy tôi trằn trọc hoài, mẹ hỏi: “Lạnh quá, khó ngủ hả con? Để mẹ cời ít than cho ấm nhé!”. Tôi vội ngăn mẹ: “Không đâu mẹ! Cái chăn bông thế này lạnh sao được. Chỉ có điều con cảm thấy thiêu thiếu cái ǵ đó…”. “À, mẹ biết rồi! Con nhớ tiếng ễnh ương chứ ǵ?”. “Mẹ đă cho lấp mấy cái ao để lấy đất trồng rau rồi. Từ ngày con đường cao tốc đi qua rừng nổng, mọi cái dường như đổi thay. Mùa này vắng tiếng uềnh oang của chúng mẹ cũng nhớ lắm! Loài ễnh ương c̣n có đôi có lứa, c̣n con th́ sao? Mẹ lo cho mùa sau, con ạ!”…
Đêm ấy dường như trong mơ, tôi nghe thấy đâu đó vang lên âm thanh quen thuộc “uềnh oang… uềnh oang”. Đến khi thức giấc th́ trời đă sáng và cơn mưa cuối đông đă ngớt tự khi nào!