Hồi 54, cả trăm ngàn dân di cư mang theo đủ loại kiểu sống bó trong luỹ tre làng đem nhét hết vô mảnh đất nhỏ xíu này, cũng gây xáo trộn cho người ta chứ. Phong tục, tập quán, ở đất người ta mà cứ như là ở đất ḿnh. Nhưng người Sài G̣n chỉ hiếu kỳ một chút, khó chịu một chút, rồi cũng xuề xoà đón nhận.
Lúc đầu tụi bạn ghẹo tôi là “thằng Bắc kỳ rau muống”. Con nít đổi giọng nhanh mà, trong nhà giọng Bắc, ra ngoài giọng Nam. Thế là huề hết. Rủ nhau đi oánh lộn phe nhóm là chuyện thường. Khỏi cần biết đúng sai, mày đánh bạn tao, th́ tao đánh lại, oánh lộn tưng bừng. Vài ngày sau lại rủ nhau đi xem xinê cọp. Dễ giận dễ quên.
Hè, tụi bạn về quê, Bến Lức, Vĩnh Long, Kiến Hoà… Cũng chia tay hứa hẹn, t́nh cảm ra rít : “Tao về quê sẽ mang lên cho mày ổi xá lỵ, xoài tượng…” Tôi ngóng cổ chờ bạn, chờ quà. Thực ra, tôi thèm có quê để về.
Sai gon Tết đến, thầy cô, bạn bè về quê, nhiều người Sài G̣n xôn xao về quê. Tôi ở lại Sài G̣n mà thấy ḿnh vẫn không phải dân Sài G̣n. Vậy ai là dân Sài G̣n chính hiệu đây ? Chẳng lẽ phải tính từ thời mấy ông Pétrus Kư hay Paulus Của ?
Sài G̣n trẻ măng, mới chừng hơn 300 tuổi tính từ thời Chúa Nguyễn xác lập chủ quyền ở đây. Sài G̣n khi cắt ra khi nhập vào, to nhỏ tuỳ lúc. To nhất khi nó là huyện Tân B́nh, kéo dài đến tận Biên Hoà. Nhỏ nhất là vào thời Pháp mang tên Sài G̣n. Ngay trước 1975, Sài G̣n rộng chừng 70km2, có 11 quận, từ số 1 – 11. Hồi đó Phú Nhuận, Tân B́nh, Thủ Đức… c̣n được xem là nhà quê (tỉnh Gia Định). Bây giờ Sài G̣n rộng tới 2.000km2.
Sài G̣n đắc địa, có cảng nối biển, là đầu mối giao thương quốc tế, tiếp cận văn minh Tây phương sớm. Dân Sài G̣n không có địa giới rơ rệt. Nói tới họ có vẻ như là nói tới phong cách của dân miền Nam. Họ là những lưu dân khai phá, hành trang không có bờ rào luỹ tre nên tính t́nh phóng khoáng, trọng nghĩa khinh tài, nói năng bộc trực… Ai thành đại gia th́ cứ là đại gia, ai bán hàng rong th́ cứ bán.
Sài G̣n không tự hào ḿnh là người thanh lịch, không khách sáo, không mời lơi. Họ lấy bụng đăi nhau. Sài G̣n có mua bán chém chặt ? Có, đúng hơn là nói thách. Cứ vô chợ Bến Thành xem mấy bà bán mỹ phẩm, hột xoàn hét giá mát trời ông Địa. Không cứ khách tỉnh, dân Sài G̣n lơ mơ cũng mua hớ như thường.
Ít nơi nào nhiều hội ái hữu, hội tương tế, hội đồng hương như Sài G̣n. Có máu lưu dân trong người, dân Sài G̣n thông cảm đón nhận hết, không ganh tị, không thắc mắc, không kỳ thị. Người ta kỳ thị Sài G̣n, chứ Sài G̣n chẳng kỳ thị ai.
Nhiều gia đ́nh người Bắc người Trung ngại dâu ngại rể Sài G̣n, chứ dân Sài G̣n chấp hết, miễn sao ăn ở biết phải quấy là được.
Dân Sài G̣n làm giàu bằng năng lực hơn là quyền lực. Người ta nói “dân chơi Sài G̣n”. Trời đất ! Sài G̣n mà “tay chơi” cái nỗi ǵ. Tay chơi dành cho những đại gia giàu lên đột xuất từ đâu đó đến. Sài G̣n a dua th́ có, nhưng a dua biết chọn lọc. Coi vậy chứ dân Sài G̣n đâu đó c̣n chút máu “kiến nghĩa bất vi vô dơng giả”. Cứ xem dân Sài G̣n làm công tác xă hội th́ biết, cứu trợ lũ lụt thấy người ta lạnh quá, cởi áo len đang mặc tặng luôn. Họ làm v́ cái bụng nó thế, chứ không phải v́ PR, đánh bóng bộ mặt.
Biết bao văn nghệ sĩ miền Bắc, miền Trung vào đất này “quậy” tưng, tạo ra cái gọi là văn học miền Nam hậu 54 coi cũng được quá chứ ? Nhạc sĩ Lam Phương, quê Rạch Giá, mười tuổi đă lưu lạc lên Sài G̣n kiếm sống. Năm 17 tuổi nổi danh với bản Kiếp nghèo và khá giả từ đó.
Tiếp cận văn minh phương Tây sớm, nên dân Sài G̣n có thói quen ngả mũ chào khi gặp đám ma, xe hơi không ép xe máy, xe máy không ép người đi bộ, chạy xe lỡ va quẹt nhau, giơ tay chào ngỏ ư xin lỗi là huề. Những thói quen này giờ đây đang mất dần, nhưng dân Sài G̣n không đổ thừa cho dân nhập cư. Họ cố gắng duy tŕ (dù hơi tuyệt vọng) để người mới đến bắt chước.
Sai gon Chợ hoa là một chút văn hoá của Sài G̣n, có cả nửa thế kỷ nay rồi, có dân nhập cư nào “yêu” hoa mà ra đó cướp giựt hoa đâu.
Sài G̣n nhỏ tuổi nhiều tên, nhưng dù thế nào Sài G̣n vẫn là Sài G̣n. Nhiều người thành danh từ mảnh đất này. Sài G̣n nhớ không hết, nhưng mấy ai nhớ đến chút t́nh của Sài G̣n ? May ra những người xa Sài G̣n c̣n chút ǵ nhức nhối. Tôi có người bạn Bắc kỳ chín nút, xa Việt Nam cũng gần 40 năm. Tên này một đi không trở lại, vừa rồi phone về nói chuyện lăn tăn, rồi chợt hỏi : “Sài G̣n c̣n mưa không ?” – “Đang mưa”. Đầu phone bên kia thở dài : “Tao nhớ Sài G̣n chết… mẹ !” Sài G̣n nay buồn mai quên, nhưng cũng có nỗi buồn chẳng dễ ǵ quên.
Mới đây đi trong con hẻm lầy lội ở Khánh Hội, chợt nghe bài Kiếp nghèo vọng ra từ quán cóc ven đường. Tôi ghé vào gọi ly cà phê. Giọng Thanh Thuư sao da diết quá: “Thương cho kiếp sống tha hương, thân gầy g̣ gởi theo gió sương…” Chủ quán, ngoài 60 cầm chồng báo cũ thẩy nhẹ lên bàn “Thầy Hai đọc báo…” Hai tiếng “thầy Hai” nghe quen quen… Tự nhiên tôi thấy Sài G̣n như máu chảy từ tâm, Sài G̣n bao dung. Tôi chợt hiểu ra, ḿnh đă là người Sài G̣n từ thuở bào thai rồi, Sài G̣n trong tim tôi .ST
Games
