Một lượng lớn viscose được sản xuất ở Tân Cương, nơi Bắc Kinh đang bị cáo buộc về các vấn đề liên quan tới nhân quyền và lao động cưỡng ép.
Trung Quốc đẩy mạnh sản xuất viscose
Nằm giữa những cánh rừng và hồ băng, một nhà xưởng lâu đời ở ngôi làng Phần Lan nhỏ bé Uimaharju sản xuất ra một thứ bột gỗ từ thảm cây dày đặc bao phủ khắp đất nước. Nơi đó cách xa những hiệu quần áo ở Helsinki, Hong Kong, New York - và tách biệt với những sa mạc rộng lớn, cũng như các nhà máy ở khu tự trị Tân Cương.
Thứ kết nối những địa điểm kể trên với nhau là một loại vải mềm mịn gọi là viscose. Được làm từ bột gỗ đă qua xử lư hóa học, viscose, hay c̣n gọi là vải rayon, là loại vật liệu may mặc đứng thứ ba thế giới về độ phổ biến, sau polyester và vải bông (cotton).
Một lượng lớn viscose được sản xuất ở Tân Cương, nơi Bắc Kinh đang bị cáo buộc về các vấn đề liên quan tới nhân quyền và lao động cưỡng ép.
Theo SCMP, các tài liệu và ghi nhận thuế quan cho thấy chính quyền khu vực này t́m cách biến Tân Cương trở thành trung tâm sản xuất viscose và đang tiến hành tiêu thụ loại vải này cho hàng chục nước.
"Tân Cương sản xuất viscose chưa lâu", quản lư một xưởng viscose ở Tân Cương nói, "Nhưng t́nh h́nh đă cải thiện đáng kể trong vài năm qua. Chất lượng đă tốt hơn nhiều rồi".
Sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh dành bài phát biểu hồi tháng 9/2020 để kêu gọi "chuyển đổi và nâng cấp" cơ sở công nghiệp của Tân Cương, nhiều quan chức tuyên bố khu vực này sẽ "cố hết sức ḿnh" để kết nối ngành sản xuất vải viscose với phần c̣n lại của ngành công nghiệp may mặc.
Thực ra, sản xuất viscose là một ngành kinh doanh nguy hiểm do loại hóa chất sử dụng để sản xuất loại vải này, carbon disulfide (Cacbon đisunfua).
Theo báo cáo năm 2009 của chính phủ Mỹ về carbon disulfide, một nữ công nhân 27 tuổi làm việc trong một nhà máy viscose vào những năm 1930 đă rơi vào trạng thái hoảng loạn, vừa la hét, vừa khóc vừa cười, rồi bị bất tỉnh, nôn ra máu sau khi tiếp xúc với hóa chất. Mỹ đă không c̣n sản xuất vải viscose ở trong nước nữa, SCMP khẳng định.
Năm 2015, chính quyền Trung Quốc kêu gọi ngành công nghiệp viscose của Tân Cương mở rộng lực lượng lao động lên 300.000 vào 2017 và gấp đôi mức đó vào 2020. Các nhà máy sẽ sử dụng trợ cấp nhà nước để thu hút thêm nhiều công nhân, đặc biệt ở khu vực phía Nam, nơi chủ yếu là người Duy Ngô Nhĩ sinh sống.
Khu vực viscose của Tân Cương tiếp tục mở rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Li, một quản lư xưởng sản xuất, cho biết giá loại vải này đă tăng khoảng 50% kể từ tháng 11.
Viscose đan cài chuỗi cung ứng, khó truy dấu để cấm vận?
Nhiều báo cáo chỉ ra sự liên quan giữa viscose Tân Cương với chuỗi cung ứng toàn cầu, bao gồm cả châu Âu và Mỹ.
Theo dữ liệu thuế quan Trung Quốc, gần như toàn bộ lượng bột gỗ nhập khẩu của Tân Cương đến từ Phần Lan. Trị giá 68 triệu USD, bột gỗ là mặt hàng nhập khẩu đứng thứ 10 của Tân Cương trong năm ngoái. Kể từ 2017, các công ty Phần Lan đă kiếm được 367 triệu USD Mỹ nhờ bán bột gỗ cho Tân Cương.
Olli-Pekka Hilmola, giáo sư tại đại học LUT (Phần Lan) cho biết, một trong số các nhà máy xuất khẩu bột gỗ hóa học sang Trung Quốc thuộc về công ty Phần Lan Stora Enso, xưởng sản xuất lâu đời ở Uimaharju.
Tại cuối chuỗi cung ứng, vải viscose của Tân Cương tỏa đi khắp thế giới.
Li, quản lư nhà máy viscose cho biết, phần lớn vải thô mà cơ sở của ông sản xuất được sử dụng ở địa phương, một số th́ xuất khẩu sang Ấn Độ, Pakistan và Đông Nam Á. Theo báo cáo hồi tháng 1 của công ty Trung Quốc Guosen Securities, chỉ một lượng nhỏ vải viscose thô sản xuất ở Trung Quốc được xuất khẩu trực tiếp, nhưng 1/4 số đó là tới Mỹ.
Nhiều quản lư công xưởng ở Tân Cương biết rơ nguy cơ gia tăng cấm vận của Mỹ nhưng không quá lo lắng bởi số ít sản phẩm của họ được xuất khẩu trực tiếp tới Mỹ.
"Mỹ chủ yếu nhắm tới bông vải từ Tân Cương, nhưng chuyện này cũng tác động tới viscose", ông Wang, một quản lư cho hay.
"Các khách hàng nói với chúng tôi rằng bất kỳ lô hàng xuất khẩu nào có gắn mác 'sản xuất ở Tân Cương' cũng sẽ không qua được hải quan. V́ vậy, họ đă đi tới một giải pháp - xuất khẩu thông qua các thương nhân".
Phần lớn viscose thô của Tân Cương không được xuất khẩu trực tiếp, các quản lư tiết lộ với SCMP. Thay vào đó, nó được bện thành sợi, rồi vải và sau đó là đồ may mặc, khiến quá tŕnh truy dấu trở nên khó khăn.
Ngay cả những công ty lớn cố làm ăn minh bạch cũng khó ḷng truy vết được nguồn gốc vải sợi của ḿnh, chuyên gia Sheng Lu cho hay.
Khi hăng phục trang Esprit công bố danh sách nhà cung cấp của ḿnh để minh bạch nguồn gốc, trong đó có một công ty sợi không có mối liên hệ tới Tân Cương. Nhưng quản lư Wang khẳng định, nhà cung cấp ấy sử dụng vải viscose do cơ sở sản xuất lớn nhất Tân Cương làm ra.
"Sản phẩm của chúng tôi được thị trường công nhận", ông Waang nói, "Kể cả khi vải không được xuất khẩu trực tiếp th́ cũng sẽ được xuất khẩu gián tiếp tới nhiều nơi khắp thế giới".
VietBF @ Sưu tầm
Games
