Hầm rượu cổ chứa hàng ngàn cổ vật ẩn giấu chiếc cốc tàn phế lại là báu vật trời ban. Chugs ta cùng t́m hiều câu chuyện này.
Một kho báu được chôn cất tập trung dưới hầm trong ḷng đất hay c̣n gọi 'diếu tàng' chứa một chiếc cốc những tưởng 'tàn phế' hóa ra lại 'báu vật trời ban', một kiệt tác 'dệt' vàng quư giá vạn bậc, người gặp người mê.
Nói đến "khảo cổ học" có lẽ nhiều người nghĩ ngay đến những ngôi mộ cổ bí mật với lịch sử hàng ngàn năm. Nhưng thật ra, khảo cổ học là một khái niệm rất sâu rộng, ngoài những ngôi mộ cổ, những di tích lịch sử, những cổ vật văn hóa, th́ c̣n có những h́nh thức chôn cất kho báu tập trung trong hầm dưới ḷng đất, gọi là "diếu tàng". Nói tới những "diếu tàng" được phát hiện trong khảo cổ học ở Trung Quốc không hiếm, chẳng hạn như diếu tàng ở thành phố Quyên Dương, An Khang thuộc tỉnh Thiểm Tây, hay diếu tàng ở Định Hưng, tỉnh Hà Bắc. Nhưng tiêu biểu nhất phải kể tới "Diếu tàng Hà gia thôn" ở thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây. Khi nhắc tới những "văn vật" trong diếu tàng, những người am hiểu trong ngạch hẳn sẽ nghĩ tới Tần đồng, Hán ngọc, Đường kim, Tống thưu hay Nguyên Minh sứ. Và quả thật, những món đồ cổ quư giá được khai quật từ diếu tàng ở Hà gia thôn là những món đồ Đường kim. Trong số đó, có một chiếc cốc "tàn phế" khiến các chuyên gia giật ḿnh v́ tay nghề thủ công quá tinh xảo.
Về lư thuyết th́ đồ bằng vàng không quư hiếm như những đồ cổ khác. Nhưng điều này cũng không phải là tuyệt đối, ví dụ như đồ vàng thời Đường, sự quư giá của nó không phải ở chất liệu vàng, mà là tay nghề thủ công khéo léo và kỹ năng tuyệt vời vô song.
Nói đến đây, rất nhiều người sẽ thắc mắc " Tần đồng, Hán ngọc hay Nguyên Minh sứ" th́ dễ hiểu rồi, nhưng Đường kim là ǵ? Câu trả lời không khó, Đường kim ở đây chính là chỉ những món đồ làm từ vàng nổi tiếng vào thời nhà Đường và thường thấy trong khảo cổ. Công bằng mà nói, chỉ riêng trong lĩnh vực khảo cổ th́ các chuyên gia cũng thường hay gặp đồ bằng vàng. Và về lư thuyết th́ đồ bằng vàng không quư hiếm như những đồ cổ khác. Nhưng điều này cũng không phải là tuyệt đối, ví dụ như đồ vàng thời Đường, sự quư giá của nó không phải ở chất liệu vàng, mà là tay nghề thủ công khéo léo và kỹ năng tuyệt vời vô song.
Theo t́m hiểu xoay quanh "Diếu tàng Hà gia thôn", hàng ngh́n món đồ bằng vàng, bạc và ngọc này được t́nh cờ phát hiện trong quá tŕnh xây dựng ở Hà gia thôn thuộc tỉnh Thiểm Tây vào năm 1970. Điều này cũng hé lộ một góc bí ẩn về "Triều đại nhà Đường". Được biết, các chuyên gia t́m thấy rất nhiều bảo vật quốc gia trong khu di tích văn hóa được khai quật, có tới 271 mảnh hiện vật vàng bạc các loại, bao gồm: 8 thoi bạc, 22 bánh bạc, 60 miếng bạc lớn, ngoài ra c̣n có rất nhiều tiền xu bằng vàng, bạc, đồng v.v. Ngoài ra, c̣n có 3 đồ sứ mă năo, 1 món đồ sứ lưu ly, 1 món đồ pha lê, 10 chiếc thắt lưng dát ngọc, 1 đôi ṿng tay bằng ngọc bích và 13 món đồ trang sức bằng vàng.
Nh́n chung, chỉ tính riêng trọng lượng vàng t́m thấy trong hầm chứa Hà gia thôn đă lên tới 298 lượng. Bảo vật cấp quốc gia bao gồm có "Bát vàng cánh sen h́nh thú vật", "Ấm h́nh túi da trạm nổi ngựa vàng"và "Hũ bạc trạm trổ h́nh vẹt vàng" được coi là những cổ vật bằng vàng bạc tiêu biểu.
Hũ bạc trạm trổ h́nh vẹt vàng
Ấm h́nh túi da trạm nổi ngựa vàng
Trong đó có chiếc "Cốc đầu thú bằng đá mă năo" được xem là một cô phẩm đặc biệt trong hàng loạt cổ vật văn hóa t́m thấy, được xem là di vật văn hóa quư hiếm và bị cấm đem ra triển lăm ở nước ngoài.
Bát vàng cánh sen h́nh thú vật
Thoạt nh́n trong số hàng ngàn bảo vật lấp lánh ánh bạc vàng, một chiếc cốc cao khoảng 5,9cm, đường kính 6,8cm, nặng 239 gam lại cực kỳ bắt mắt. Quả không ngoa khi nói rằng nó là thứ nổi bật nhất trong số "thịnh Đường kim khí".
Đây là một chiếc cốc chạm khắc những bông hoa văn tỉ mỉ, miệng loe, bụng cong, đường nét chạm khắc uyển chuyển, quai cốc h́nh số "6" được gắn cố định với cốc qua một miếng vàng h́nh chữ thập, thoạt nh́n có vẻ không có ǵ đặc biệt. Theo các nhà khảo cổ tham gia khai quật lúc bấy giờ, khi chiếc cốc được lấy ra từ trong ang dưới đất, những viên đă quư nhỏ khảm trên bụng cốc "lăo hóa" lần lượt rơi xuống khiến họ sợ hăi toát mồ hôi lạnh. Cũng chính bởi vậy mà các chuyên gia đặt tên cho nó là "chiếc cốc vàng tàn phế".
Nói một cách chính xác, mặc dù những viên đá quư của chiếc cốc này đă mất đi, nhưng khi nh́n vào tác phẩm nghệ thuật bằng vàng với những h́nh hoa chạm nổi một cách tinh xảo này, người ta vẫn có thể cảm thận được một vẻ đẹp xuất chúng của nó. Nghiên cứu đă chỉ ra rằng quá tŕnh làm ra chiếc cốc này cực kỳ phức tạp, sau khi thân cốc được h́nh thành, những người thợ kim hoàn thời xưa đă cẩn thận mài nhẵn và đánh bóng nó. Cho đến ngày nay nếu quan sát kỹ vẫn có thể nh́n thấy những nét đánh mài dày đặc trên thân cốc. Nói về hoa văn, trên thân cốc từ trên xuống dưới có hoa văn đắp nổi h́nh mây đối xứng nhau, chia cốc làm bốn đơn nguyên, mỗi đơn nguyên trang trí một bông hoa.
Nh́n kỹ th́ thấy những bông hoa được tạo thành từ những dải vàng cán dẹt, nhỏ và mảnh, được gắn trên bề mặt thân cốc tạo ra một trang trí ba chiều mạnh mẽ; Ở mép ngoài cùng của những cánh hoa c̣n có các mối hàn tinh xảo gắn những hạt vàng nhỏ. Ở phần dưới bụng cốc có những hoa văn h́nh mây được gắn theo cùng một kiểu, bên ngoài gắn những hạt đá quư …Tuy nhiên, khi chiếc cốc được đưa lên khỏi mặt đất, những hạt đá quư này đă bị bong ra. Mặc dù vậy, người ta vẫn có thể h́nh dung được vẻ đẹp rực rỡ và tráng lệ ban đầu của chiếc cốc vàng này.
Đừng nói đến chuyện người xưa dệt "lụa vàng", chỉ có vào thời nhà Đường một ngh́n năm trước, kỹ thuật "kéo thành lụa" của cổ nhân đă đủ gây chấn động thời cổ đại và hiện đại.
Để nói về công đoạn tạo ra một chiếc cốc vàng như vậy, phải bắt đầu từ những việc nhỏ nhất mà các thợ thủ công kim hoàn thời nhà Đường phải làm, trong đó đáng kể là kỹ thuật dệt vàng, dát vàng hay hàn gắn. Cái được gọi là "dệt vàng" là người xưa dùng độ dẻo và dễ uốn của vàng để kéo vàng (một gam vàng có thể được kéo thành sợi có đường kính 0,00434 mm và dài 3.500 mét), sau đó đập thành từng mảnh, rồi cắt nhỏ thành những sợi đều nhau, cuối cùng là đem những sợi này tạo thành các hoa văn theo mẫu rồi hàn trên bề mặt của đồ dùng, cả công đoạn yêu cầu sự tỉ mỉ và khéo léo.
Đừng nói đến chuyện người xưa dệt "lụa vàng", chỉ có vào thời nhà Đường một ngh́n năm trước, kỹ thuật "kéo thành lụa" của cổ nhân đă đủ gây chấn động thời cổ đại và hiện đại. Trên đây mới chỉ là công đoạn gắn các sợi vàng, vậy c̣n "đính hạt vàng" th́ sao? "Hạt vàng" được tạo ra bằng cách nấu chảy vàng, sau đó đổ từng giọt nhỏ vàng lỏng vào nước lạnh để nhanh chóng làm nguội. Lúc này "giọt vàng" gặp nước lạnh tạo ra tiếng nổ nhẹ tanh tách nên người ta c̣n h́nh dung và gọi công đoạn này là "tạc chu" (nổ hạt). Độ khó ở đây là phải tạo ra những hạt vàng đều nhau và kích thước theo yêu cầu.
Tất nhiên, "tạc chu" chỉ là một trong các bước. Sau đó, người thợ sẽ hàn từng hạt vàng nhỏ này lên bề mặt chiếc cốc để tạo thành những họa tiết tinh xảo khác nhau. Chỉ cần tưởng tượng thôi cũng đă thấy việc tạo ra chiếc cốc phức tạp cỡ nào. Chỉ riêng chi phí lao động đă đáng kinh ngạc; chưa kể đến thời cổ đại khi lao động thủ công là chủ lực từ cách đây hàng ngh́n năm. Thậm chí nếu trong thời đại ngày nay, với sự hỗ trợ của máy móc, th́ với một tạo h́nh phong phú kết đặc như thế này cũng đă là một dự án lớn rồi. Nói tới đây, th́ chiếc cốc vẫn chưa được coi là hoàn thiện. Cuối cùng, những người thợ kim hoàn c̣n phải dát nhiều loại đá quư lên cốc, từ đó có thể thấy rằng chiếc cốc này ban đầu có một bộ mặt long lanh lấp lánh tuyệt đẹp thế nào.
Từ một góc độ nào đó, công nghệ tạo ra chiếc cốc này c̣n có giá trị cao hơn nhiều so với bản thân chiếc cốc. Tất nhiên, hàng ngh́n báu vật được t́m thấy trong "Diếu tàng Hà gia thôn" đều được coi là những đồ thủ công tinh xảo, nhưng chiếc cốc này vẫn được coi là "kiệt tác" tiêu biểu cho thấy tay nghề thủ công của người xưa quả thật vô song.
VietBF@ sưu tập
Games
