Lối đi đáng ghê tởm của sán dây lên năo người.
Đầu của sán lợn.
Giấc ngủ đêm ấy không b́nh yên như mọi ngày, khi người đàn ông 38 tuổi không tiền sử bệnh lư lên cơn co giật lúc 4 giờ sáng. Được vợ phát hiện khi đang nằm trên sàn nhà, toàn thân run lên bần bật và “nói linh tinh”, ông được nhanh chóng chuyển tới Bệnh viện Chung Massachusetts.
Tại viện, bác sĩ chứng kiến người đàn ông mất ư thức, tất cả các cơ bắp đều đang co thắt lại. Bất ngờ trước biểu hiện lạ của một người vẫn được cho là khỏe mạnh, bác sĩ thực hiện một loạt các bài thử, đồng thời hỏi gia đ́nh về những sự kiện diễn ra gần đây.
Xét về hầu hết mọi mặt, người đàn ông 38 tuổi tới từ bang Massachusetts khỏe mạnh. Ông không có tiền sử co giật, cũng chưa từng có biểu hiện khó thở, loạn nhịp tim, hay những chứng bệnh liên quan tới tiêu hóa, sinh dục hay thần kinh. Ông không bị ngộ độc tại thời điểm xảy ra co giật, cũng không dùng thuốc ở bất cứ h́nh thức nào. Người đàn ông thỉnh thoảng uống chất có cồn, nhưng chưa bao giờ hút thuốc.
Không có bằng chứng nào cho thấy có tác nhân gây co giật: trước lúc trở bệnh, ông dành cả ngày chơi với con, rồi dùng bữa tối với anh em trong nhà mà không có khác biệt lớn so với thường ngày. Có một điểm đáng chú ư trong tiểu sử của ông: người này đă di cư từ một vùng hẻo lánh tại Guatemala tới Boston từ khoảng 20 năm trước.
Khi bác sĩ thực hiện chụp cắt lớp vi tính trên đầu bệnh nhân, họ đă giới hạn các khả năng gây bệnh. H́nh chụp CT cho thấy ba thương tổn đă đóng canxi trong năo bệnh nhân, và bác sĩ chẩn đoán người này đă mắc chứng nang sán thần kinh. Nói cách khác, nang ấu trùng của sán lợn đă t́m được đường lên năo người này từ nhiều năm trước và nằm ẩn ḿnh.
Trường hợp hiếm thấy đă trở thành một case study mới trong y khoa, và đă được xuất bản trên tạp chí thuốc The New England Journal of Medicine.
Sán sống trong ruột động vật có vú.
Đường từ ruột lên năo
Nghiên cứu liên quan tới nhiễm sán thần kinh không dành cho người yếu bóng vía, khi quá tŕnh lây nhiễm lẫn hậu quả của bệnh đều kinh hoàng. Sán lợn Taenia solium thường lẩn trong ruột người, và có thể dài từ 2 tới 8 mét. Chúng lây lan bằng cách đưa trứng của ḿnh vào phân của vật chủ, và nếu số phân chứa trứng sán này t́m được đường vào ruột lợn, con vật sẽ trở thành vật chủ mới của loài kư sinh.
Axit trong dạ dày lợn sẽ ăn ṃn lớp phủ ngoài trứng và khiến ấu trùng nở. Ấu trùng có thể đào xuyên qua ruột lợn để đi vào hệ tuần hoàn, rồi ẩn ḿnh trong các thớ cơ của lợn để chờ thời. Trong giai đoạn này, sán không làm ảnh hưởng tới cuộc sống thường nhận của con vật.
Nếu người ăn thịt lợn chưa chín có chứa nang sán, ṿng đời con kư sinh trùng bắt đầu lần nữa. Trong ruột người, sán nở từ trứng, dùng móc bám vào ruột người và hút dinh dưỡng trong ổ bụng ấm áp. Chúng phát triển thành cá thể sán dài cả mét, đồng thời đưa trứng vào phân vật chủ. Ṿng đời của con sán lại về điểm khởi đầu.
Nang sán trên thịt lợn.
Nhưng khi người ăn phải trứng sán, trường hợp thường xuất hiện khi có một bàn tay dính phân chuẩn bị thức ăn cho người, mọi chuyện trở nên phức tạp. Giống như trên lợn, trứng sán sẽ nở trong ruột người để nang sán sẽ t́m đường vào cơ bắp người, nhưng chúng cũng có thể tới những điểm nhạy cảm như mắt và năo.
Con sán đă tới đường cùng, nhưng những vấn đề sức khỏe trên người mới chỉ bắt đầu.
Sán lên năo
Trong năo người, nang sáng trải qua bốn giai đoạn.
Đầu tiên, nó sống ẩn ḿnh. V́ hệ thống miễn dịch gần như không phản ứng với dị vật, cơ thể không cho thấy những triệu chứng rơ ràng. Giai đoạn này có thể kéo dài nhiều năm, nhưng khi nang dần bị ăn ṃn, dung dịch trong nang trào ra ngoài sẽ khiến hệ miễn dịch lập tức phản ứng với nguy cơ nhiễm kư sinh trùng.
Nang rệu ră, đồng thời tạo thành một khối u nhỏ trong năo. Cuối cùng, khối u canxi hóa thành u hạt. Trong các tài liệu cũ, đă nhiều trường hợp người bệnh co giật khi quá tŕnh canxi hóa bước vào giai đoạn cuối.
H́nh chụp cắt lớp (CT) sẽ giúp xác định vị trí một khối u trong năo.
Nhiễm sán thần kinh là hiện tượng nhiễm kư sinh trùng thường thấy trên người, có thể gây ra đau đầu, bối rối, các vấn đề liên quan tới thăng bằng, co giật và thậm chí có thể gây tử vong. Động kinh cũng là một trong những biểu hiện của nhiễm sán thần kinh. Ở nhiều vùng Châu Á và Trung Mỹ, sán có thể gây ra đại dịch lớn.
Dựa trên tiền sử bệnh lư của người đàn ông 38 tuổi, các bác sĩ cho rằng ông đă nhiễm sán khi c̣n sống tại vùng hẻo lánh thuộc Guatemala. Khả năng cao nhiễm sán thần kinh đă gây ra cơn co giật trong đêm.
Sau khi tới viện, người đàn ông được chữa trị với nhiều loại thuốc chống co giật, được thở máy rồi chuyển qua khoa thần kinh. Khi ổn định trở lại, bác sĩ cho ông sử dụng thuốc kháng kư sinh trùng, thuốc kháng viêm bên cạnh các loại thuốc chống co giật. Sau 5 ngày điều trị, người đàn ông ra viện mà không có thêm triệu chứng nào khác.
Tuy vậy, các bác sĩ tiếp tục theo dơi ông trong 3 năm tiếp theo. Nhiều tháng sau chữa trị, ảnh chụp CT cho thấy khối u hạt lớn nhất đă giảm kích thước. Ông cũng không c̣n bị co giật, dù rằng vẫn đều đặn sử dụng thuốc chống động kinh. Bởi lẽ u hạt sẽ không thể tiêu biến hoàn toàn trong tương lai gần, chưa rơ liệu ông sẽ phải tiếp tục dùng thuốc tới khi nào.
Games
