Một kiếp người vốn không có bao nhiêu khán giả, chỉ là bản thân diễn quá nhập vai mà thôi.
Có câu chuyện kể rằng trên một con thuyền nọ chở hai vị trạng nguyên văn vơ và một thai phụ. V́ đều là trạng nguyên đương triều, nên hai vị trạng nguyên này chẳng ai chịu phục ai. Khi nói chuyện th́ ai nấy đều huyênh hoang, khoác lác.
Trạng nguyên văn ngâm một bài thơ mào đầu:
“Ng̣i bút của ta nhọn, nghiên mực của ta tṛn. Văn chương ba bài tốt, đỗ văn trạng nguyên”.
Ngâm nga xong, văn trạng nguyên kiêu ngạo nh́n chằm chằm vào vơ trạng nguyên. Vơ trạng nguyên cũng không cam chịu yếu thế, bèn ngâm một bài thơ:
“Tên của ta nhọn, cung của ta tṛn. Trên lưng ngựa bắn ba mũi, đỗ vơ trạng nguyên”.
Thái độ của hai vị trạng nguyên vô cùng kiêu căng ngạo mạn, khoa trương tài năng văn vơ, thao lược. Trạng nguyên văn nói văn chương của anh ta viết rất hay, c̣n trạng nguyên vơ cũng nói cung tiễn của ḿnh bắn rất khá.
Lúc này vị thai phụ hóng chuyện đột nhiên mở miệng ngâm thơ rằng:
“Chân của ta nhọn, bụng của ta tṛn. Một thai sinh hai trai, văn vơ hai trạng nguyên”.
Hai vị trạng nguyên nghe xong th́ á khẩu không nói được ǵ.
Bài thơ của người thai phụ có ư châm chọc hai vị trạng nguyên cậy có chút sở trường mà tự măn, thổi phồng bản thân. Hai người có ǵ ghê gớm đây? Các người chẳng phải đều sinh ra từ thai mẹ hay sao?
Có câu rằng “thùng rỗng kêu to”, những người có chân tài thực học, thấu hiểu sự bao la của kiến thức nên thường khiêm nhường, hiếu học. Chỉ những người không biết tự lượng sức ḿnh mới huyênh hoang v́ một chút tài mọn.
Nhưng trong cuộc sống nếu quá để tâm tới cách người khác nh́n nhận về ḿnh như thế nào, cũng lại như người đẽo cày giữa đường, chẳng thể làm nên cơ sự. Chỉ khi chuyên tâm làm việc bản thân muốn làm, mới có thể thành công.
Trong cuốn “Trang Tử” có một người tên là Sỹ Thành Ỷ, nghe thấy người ta thường tán dương Lăo Tử, bèn trèo đèo lội suối tới bái kiến Lăo Tử. Nhưng tới khi nh́n thấy Lăo Tử dung mạo không có ǵ nổi bật, nơi ở lại bừa bộn, Sỹ Thành Ỷ bèn nói: “Người khác nói ông là thánh nhân, ta thấy ông đại khái cũng chỉ như một con chuột mà thôi.”
Lăo Tử liếc mắt nh́n ông ta xong, cúi đầu tiếp tục đọc sách của ḿnh, hoàn toàn không hề để tâm tới ông ta.
Sỹ Thành Ỷ đành rời đi. Hôm sau, Sỹ Thành Ỷ cảm thấy ḿnh có phần quá đáng, bèn tới t́m Lăo Tử tạ lỗi. Nào ngờ Lăo Tử lại nói với ông ta rằng: “Nếu ta có thể đắc được điều thực chất của đại đạo, th́ ngươi mắng ta là heo, là cẩu, là chuột th́ có hề ǵ, ta vẫn là ta. Ngươi nói ǵ, th́ đó là lời ngươi nói, không thể ảnh hưởng tới ta, cũng chẳng thể thay đổi được ta”.
Những người có nội tâm phong phú, sống trong tâm của bản thân, chứ không sống trên cái miệng của người khác.
Trang Tử nói: “Một người được người trong toàn xă hội tán dương, họ không hẳn v́ vậy mà thêm phần siêng năng. Người trong toàn xă hội đều trách cứ họ, họ cũng không v́ vậy mà ủ dột”.
Lại nói Vương Dương Minh có câu rằng: “Nhân sinh trọng bệnh, chỉ bởi một chữ “kiêu””. Ngạo mạn sở dĩ đứng đầu trong bảy điều tội lỗi là v́ người kiêu căng xưa nay không hề cảm thấy bản thân ngạo mạn. Chỉ có người không quá coi trọng bản thân mới có thể thản nhiên đối nhân xử thế, tĩnh tâm tự vấn.
Lăo Tử cũng giảng: “Người không tự cho ḿnh là đúng th́ trí óc mới có thể sáng suốt, người không khoe khoang th́ công trạng của họ mới có thể được khẳng định, người không kiêu ngạo th́ sự nghiệp mới có thể phát triển.” Từ xưa đến nay, phàm là người thành tựu đại sự đều có đức tính khiêm tốn.
Là con người ai nấy đều theo đuổi hư vinh, hy vọng bản thân được người khác thừa nhận. Khi tự khoe mẽ bản thân, bành trướng tự ngă th́ hư vinh này sẽ chuyển thành ngạo mạn. Con người sống trên đời là v́ bản thân ḿnh, chứ không phải sống cho người khác xem. Người khác nh́n nhận chúng ta ra sao là việc của họ, chuyên tâm, khiêm tốn làm tốt việc của bản thân th́ mới có thể thành đại sự.
VietBF@sưu tập
