Trầm cảm là một bệnh lư khá phổ biến. Các nghiên cứu về rối loạn trầm cảm cho thấy nguy cơ bị bệnh này trong toàn bộ cuộc đời ở nữ giới là 10 - 25% và ở nam giới là 5 - 12%.
Sự nguy hiểm của trầm cảm
Tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm trong 12 tháng ở Mỹ là 7% dân số (1). Rối loạn trầm cảm gặp ở 10% tổng số bệnh nhân đi khám bệnh và chiếm 15% tổng số các bệnh nhân phải nằm điều trị (2).
Trầm cảm không chỉ ảnh hưởng sức khỏe, công việc, chất lượng cuộc sống mà c̣n là nguyên nhân hàng đầu gây tự sát. Tất cả mọi người đều có nguy cơ trầm cảm: cán bộ, công chức, doanh nhân, học sinh, công nhân, nghệ sĩ, bác sĩ…
Không chỉ tự sát, người bệnh c̣n có thể giết người, người bị giết thường là người thân. Có một nhóm người cũng dễ mắc trầm cảm, đó là phụ nữ sau sinh.
Phụ nữ có thiên chức làm mẹ, đó là điều thiêng liêng và đáng tự hào của người phụ nữ. Kèm theo đó là nhiều bệnh lư gặp phải liên quan đến thời kỳ sinh đẻ. Một trong những bệnh lư đó là trầm cảm sau sinh. Trầm cảm thường khởi phát trong ṿng 30 ngày sau khi sinh con.
Trầm cảm sau sinh ở phụ nữ được giải thích là do biến động đột ngột về hormon và môi trường sống sau sinh con, có thể gặp cả ở những người bố nhưng hiếm. Trầm cảm sau sinh có những đặc điểm sau: Khởi phát đột ngột, thường là nặng. Ư định và hành vi tự sát cùng hành vi giết con là rất nguy hiểm và hay gặp. Họ cho rằng giết đứa trẻ sơ sinh và tự sát cho đỡ khổ.
Gần đây chúng ta thấy một số trẻ bị mẹ sát hại rất thương tâm, có thể mẹ bé bị trầm cảm (có thể bị rối loạn khác). Trầm cảm đáp ứng điều trị với sốc điện rất tốt.
Nhưng ở những lần sinh sau, tỷ lệ tái phát rất cao. Phần nhiều trầm cảm sau sinh là trầm cảm lưỡng cực, nghĩa là có những giai đoạn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ kèm theo. Nếu người bệnh có loạn thần cần chẩn đoán phân biệt với tâm thần phân liệt.
Sau khi sinh, cơ thể có sự thay đổi lớn về tâm, sinh lư. Người mẹ trải qua một thời gian ở trong tâm trạng mong chờ con ra đời, vui mừng đón chào em bé nhưng có một tỉ lệ khoảng 70- 80% các bà mẹ có những cảm giác buồn thoáng qua, c̣n gọi là "baby blues" hay buồn sau sinh, là một trạng thái biến đổi cảm xúc nhẹ, xuất hiện trong ṿng mấy ngày đầu sau khi sinh con.
Trầm cảm sau sinh - ảnh minh hoạ.
Những biểu hiện chính của buồn sau sinh gồm: giảm khí sắc, dao động cảm xúc, buồn rầu, ủ rũ, lo âu, dễ cáu gắt, rối loạn giấc ngủ. Các rối loạn này kéo dài khoảng 5 - 10 ngày rồi tự mất đi hoàn toàn. Đây là do thay đổi hormon sau sinh. Nhưng nếu những biểu hiện này kéo dài hơn hai tuần, bạn đă mắc trầm cảm.
Ngay sau khi sinh, sự sụt giảm nhanh chóng nồng độ estrogen và progesterone, nồng độ hormon tuyến giáp thyroid... dẫn đến mệt mỏi, trầm cảm. Suy giảm nồng độ hormon cùng với sự thay đổi về huyết áp, chức năng của hệ miễn dịch và những biến đổi về chuyển hoá mà bà mẹ sau sinh phải trải qua là một phần trong căn nguyên gây trầm cảm.
Sau khi sinh, người phụ nữ phải đối mặt với rất nhiều vấn đề về cơ thể: đau đớn phải trải qua do quá tŕnh sinh con, thậm chí phải mổ đẻ, đau có thể kéo dài một vài tuần sau sinh.
Khi con ra đời, người mẹ thường cảm thấy ḿnh trở nên xấu xí và không c̣n sự hấp dẫn nữa. Họ thường phải thay đổi về cách sống để chăm sóc con, đặc biệt đối với những người lần đầu làm mẹ, thường quá lo lắng về trách nhiệm làm mẹ của ḿnh, mong muốn là người mẹ hoàn hảo.
Những yếu tố nguy cơ của trầm cảm sau sinh là những người có tiền sử bị trầm cảm, những sự kiện stress trong quá tŕnh mang thai hoặc trong quá tŕnh sinh con như là khó khăn trong khi sinh, con khi sinh ra gặp phải những vấn đề về sức khỏe, đẻ non, hoặc ốm trong quá tŕnh mang thai. Những phụ nữ có những cuộc hôn nhân không hạnh phúc hoặc không có sự giúp đỡ của gia đ́nh, xă hội nguy cơ trầm cảm là rất cao.
Dấu hiệu trầm cảm sau sinh
Trầm cảm sau sinh đang thu hút được sự chú ư không chỉ các nhà tâm thần học mà c̣n cả các bác sĩ sản khoa, các nhà tâm lư lâm sàng. Một số phụ nữ sau khi sinh con trong ṿng từ 2 tuần đến 1 năm có thể xuất hiện giai đoạn trầm cảm điển h́nh.
Những triệu chứng bao gồm cảm giác đuối sức, cảm thấy không đủ khả năng chăm sóc con, chán nản, buồn rầu, hay khóc lóc vô cớ, lo âu, sợ hăi, không c̣n cảm thấy thích thú với con của ḿnh nữa, lo sợ làm tổn hại con, mất ham muốn t́nh dục, mất ngủ, cảm thấy không có giá trị và có tội lỗi, ăn không ngon miệng hoặc sút cân, có ư nghĩ tự sát. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh chiếm khoảng 15% trong 3 tháng đầu, 15 - 25% trong năm đầu tiên sau sinh.
Trẻ có mẹ bị trầm cảm sau sinh có thể có những ảnh hưởng như: có xu hướng có các hành vi bất thường, có vấn đề về giấc ngủ, hành vi dễ bùng nổ, kích động và tăng hoạt động, chậm trong phát triển về nhận thức, chậm nói, chậm đi hơn những trẻ khác.
Chúng cũng có thể gặp những khó khăn trong học tập cùng những vấn đề khác khi ở trường. Trẻ thường rút ḿnh khỏi những mối quan hệ xă hội hoặc có những cách cư xử bất b́nh thường, thường có ḷng tự tin thấp, dễ lo âu và sợ hăi, bị động hơn những trẻ khác, thường hay phụ thuộc và có nhiều nguy cơ mắc bệnh trầm cảm, tự kỷ.
Điều trị trầm cảm sau sinh
Để điều trị trầm cảm sau sinh, cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau: liệu pháp tâm lư cá nhân hoặc tâm lư nhóm, liệu pháp hormon, thuốc chống trầm cảm. Sự hỗ trợ giúp đỡ của người thân rất quan trọng.
Đối với những trường hợp nặng, bà mẹ không thể chăm sóc được bản thân ḿnh và con th́ cần sử dụng thuốc chống trầm cảm, phải lưu ư nếu nuôi con bằng sữa mẹ th́ cần phải có sự cân nhắc giữa lợi ích của việc dùng thuốc điều trị với tác dụng phụ nếu tiếp tục cho con bú và phải có sự theo dơi sát của bác sĩ chuyên khoa. Xông, tắm, gội thảo dược không chỉ làm sạch mà c̣n cho sản phụ có cảm giác dễ chịu, giúp phục hồi sức khỏe rất hiệu quả.
Để dự pḥng trầm cảm, các bà bầu chú ư chăm sóc bản thân cẩn thận. Ngay từ trong thai kỳ, hăy nghỉ ngơi, thư giăn, đừng căng thẳng và suy nghĩ quá nhiều về việc phải làm mẹ như thế nào, v́ c̣n cả một thời gian dài để học, nghe nhạc thư giăn giúp con thông minh, tham gia các hội nhóm, diễn đàn dành cho các bà mẹ, chia sẻ, tâm sự cùng chị em.
Không quên những người luôn sát cánh bên ḿnh, luôn yêu thương ḿnh, đó là chồng, là bố mẹ, là gia đ́nh. massage bầu thư giăn đúng cách sẽ có thể giúp giảm các cơn đau khớp, giảm bớt t́nh trạng nhức mỏi, là một liệu pháp giúp mẹ bầu giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, trầm cảm, mang lại tinh thần sảng khoái, thoải mái, có một giấc ngủ sâu. Không nên làm theo những phong tục kiêng cữ cũ xưa.
VietBF @ Sưu tầm
Games
