Giải thích hiện tượng con người đau đầu dù não không đau

[troopy]

Não không có thụ thể cảm nhận cơn đau riêng, nhưng con người vẫn có thể thấy nhức đầu do hiện tượng "đau quy chiếu".


Minh hoạ các dây thần kinh cảm giác đau gửi thông điệp đến não. Ảnh: Mr.Cole Photographer

Đau đầu là tình trạng phổ biến và có thể diễn ra ở nhiều dạng, từ nhẹ đến dữ dội, kéo dài từ vài phút đến vài ngày. Khi nhức đầu, nhiều người cho rằng các mô não đang đau đớn, nhưng điều này không chính xác.

Thực tế, bộ não cảm nhận được cơn đau trên khắp cơ thể, nhưng lại không có thụ thể cảm nhận cơn đau của chính nó. Vậy tại sao con người lại thấy nhức đầu?

Đau đầu có thể bắt nguồn từ các bệnh lý nền, ví dụ như viêm xoang, lượng đường trong máu thấp hoặc chấn thương đầu. Nhưng nhìn chung, hầu hết các cơn nhức đầu xuất hiện do hiện tượng "đau quy chiếu", nghĩa là cảm thấy cơn đau ở nơi khác với nơi nó thực sự xảy ra, theo tiến sĩ Charles Clarke, nhà thần kinh học kiêm chuyên gia về đau đầu tại bệnh viện Vanderbilt Health (Mỹ). Điều này tương tự như việc thoát vị đĩa đệm ở lưng có thể gây đau thần kinh tọa, đau xuống chân. Với đa số những cơn đau đầu, vấn đề thực sự xảy ra ở vị trí khác như hàm, vai hay cổ, gây đau ở cơ và dây thần kinh xung quanh não.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đau đầu do căng thẳng là loại đau đầu tái phát phổ biến nhất. Clarke cho biết, đau đầu do căng thẳng thường xảy ra do đau các cơ trên đỉnh đầu hoặc trán. Cơn đau xuất hiện khi các cơ ở mặt, cổ và da đầu bị siết chặt, có thể liên quan đến căng thẳng, theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH). Tuy nhiên, cơn đau đầu và việc các cơ bị siết chặt có thể là thứ phát, bắt nguồn từ một phản ứng căng thẳng khác như căng vai hoặc nghiến hàm.

Theo NIH, các dây thần kinh cảm nhận đau trong cơ và mạch máu xung quanh đầu, cổ, mặt có thể bị kích hoạt bởi nhiều quá trình khác nhau như mạch máu giãn, căng thẳng hoặc căng cơ. Sau đó, những dây thần kinh này sẽ gửi tín hiệu đến não, nhưng người bệnh có thể cảm thấy cơn đau như đến từ sâu trong mô não.


Tại sao chúng ta đau đầu? Ảnh: Valentinrussanov

Một loại đau đầu khác, đau nửa đầu, có thể dữ dội và kéo dài hơn. Rối loạn này thường mang tính di truyền và có thể gây ra các triệu chứng khác như buồn nôn. Nguyên nhân gốc rễ của chứng đau nửa đầu vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng một giả thuyết cho rằng cơn đau này liên quan đến dây thần kinh sinh ba (dây thần kinh cảm nhận ở vùng đầu và mặt) và màng cứng (lớp bảo vệ của não, nơi các mạch máu giãn ra và co lại).

Một cách giải thích khả dĩ là một kích thích điện trong não tác động đến các dây thần kinh sinh ba và gây ra phản ứng viêm. Phản ứng viêm lan truyền qua các mạch máu màng cứng và các dây thần kinh sinh ba gửi tín hiệu về cuống não. Sau đó, chỗ viêm lan đến màng não nhạy cảm với cơn đau - mô bảo vệ xung quanh não - gây ra cơn đau đầu.

Trong khi mối quan hệ giữa cơn đau trên cơ thể và đau đầu đã được thiết lập rõ ràng, thì cơ chế gây ra cơn đau đầu vẫn chưa được hiểu hết, Clarke cho biết. Nhưng theo Clarke, con người vẫn có thể xử lý tốt các vấn đề này bằng những cách như thay đổi lối sống, ví dụ tập yoga, sử dụng thuốc không kê đơn, ví dụ ibuprofen và aspirin, hoặc sử dụng thuốc kê đơn với những chứng đau đầu nghiêm trọng hơn.

VietBF@sưu tập