|
Có thể thấy mọi người chưa biết nhiều về hà mă nên trước tiên chúng ta hăy nói về nguồn gốc cũng như thói quen sinh hoạt của hà mă để hiểu rơ hơn về hà mă.
Đầu tiên chúng ta hăy xem hà mă trông như thế nào. Nó có một cơ thể to lớn và cồng kềnh. Cơ thể của hà mă dày và tṛn, có bốn chân dày và ngắn để phù hợp. Sau mông thường có một cái đuôi mỏng dài hơn 30 phân. Nó có chức năng đuổi muỗi.
Hà mă có đầu to, tai và mắt nhỏ, miệng lớn. Cái miệng to của nó có thể ăn rất nhiều. Mỗi ngày nó chỉ ăn nước và cỏ , ăn ít nhất phải 100kg mới no.
Hà mă là loài động vật có tính xă hội, thời gian mang thai của hà mă thường là 8 tháng, mỗi lứa một lứa. Chúng không có mùa giao phối cố định, sau khi sinh con, hà mă cái sẽ sống một ḿnh với con để tránh bị hà mă đực hoặc cá sấu dưới sông giết chết. Chúng sẽ không trở lại nhóm cho đến khi con có khả năng sống tự lập.
Trong phần giới thiệu vừa rồi chúng tôi có nhắc đến hà mă mỗi ngày ăn rất nhiều nên chúng ta đều biết câu nói “càng ăn càng ị”. Vậy câu hỏi đặt ra là nếu hà mă ăn nhiều mỗi ngày th́ phân của chúng khủng khiếp đến mức nào?
Phân hà mă khủng khiếp
Ở Châu Phi, nhiều hà mă sống ở sông Mara, chảy qua Kenya và Tanzania, và ḍng nước ở sông này thay đổi rất nhiều trong mùa mưa và mùa khô. Đó là mùa mưa ở sông Mara từ tháng 3 đến tháng 6 hàng năm. Mực nước sông Mara trong mùa mưa cao hơn vài mét so với mùa khô, gấp đôi mức b́nh thường. Sự khác biệt.
Vào mùa khô của sông Mara, ḷng sông khô cạn, không c̣n tạo thành ḍng sông vô tận mà lần lượt co lại thành những hồ nhỏ. Hà mă sống thành từng nhóm lớn ở những hồ này.
Hà mă sống ăn uống b́nh thường hàng ngày và sau đó bài tiết b́nh thường. Chúng bài tiết tới 8,5 tấn phân mỗi ngày và một con hà mă có thể bài tiết hơn 60.000 kg phân trong một năm.
Tại sao hà mă lại ị với số lượng đáng báo động như vậy?
Trước hết, hà mă ăn rất nhiều thức ăn mỗi ngày, và có một sự thật ai cũng biết là càng ăn nhiều th́ chúng càng đi đại tiện nên lượng đại tiện của hà mă cũng rất đáng kinh ngạc.
Thứ hai, phân hà mă này chứa rất nhiều mảnh vụn thực vật khó tiêu. Hà mă không thể hấp thụ đầy đủ các chất dinh dưỡng trong thức ăn, điều này dẫn đến lượng bài tiết đáng kinh ngạc của chúng.
Một nguyên nhân khác là đối với hà mă, phân càng được rải nhiều th́ sức chiến đấu của chúng càng mạnh, thường được dùng để phân chia lănh thổ của hà mă, tại ranh giới lănh thổ thường có nhiều hà mă ị thành từng đống.
Hà mă sử dụng phân để phân chia lănh thổ và từ từ phân hủy dưới tác động, sau đó tạo thành các loại khí độc và không độc như amoniac, metan, hydro sunfua và carbon dioxide oxy trong nước.
May mắn thay, vẫn đang là mùa khô, phân nhiều nhất chỉ có thể ảnh hưởng đến môi trường xung quanh hà mă chứ không thể gây ảnh hưởng lớn.
Thật không may, khi diện tích nước tiếp nhận phân hà mă bị thu hẹp, sẽ ngày càng có nhiều phân, cũng như amoniac, hydro sunfua, v.v., và môi trường vũng nước nơi hà mă sinh sống sẽ trở nên tồi tệ hơn.
Môi trường nước nơi hà mă sinh sống rất khắc nghiệt
Nhưng khi mùa mưa đến, một lượng mưa lớn trên lưu vực đă nối liền các hồ này được h́nh thành do khô hạn do hạn hán và thiếu nước. Kết quả là, nước thải phân hủy không hoàn toàn, khí thải và phân dưới ḷng sông bị cuốn trôi khắp sông, amoniac và hydro sunfua sinh ra do phân hủy phân là vũ khí hóa học chết người đối với cá.
Sông Mara có rất nhiều loài cá nhiệt đới sinh sống, hàng năm vào mùa mưa, khí độc do nước sông mang đến, nước thải không có oxy và lượng phân hà mă đến mức báo động khiến cá sống dưới sông chết ngạt.
Cá “nghẹt thở”
Mỗi khi mùa mưa đến trên sông Mara, nhiều xác cá chết sẽ nổi lềnh bềnh hai bên sông, trường hợp nghiêm trọng, mặt sông thậm chí c̣n phủ kín cá chết, hàng ngh́n con cá chết dạt vào bờ sông.
Người đầu tiên phát hiện và điều tra là nhà khoa học Amanda Subaluski và vợ ông, họ bắt đầu điều tra vào năm 2011.
Lúc đầu, họ nghĩ rằng t́nh trạng này là do cư dân địa phương ném thuốc trừ sâu, nhưng khi nghiên cứu và điều tra sâu hơn về các yếu tố khác nhau, họ phát hiện ra rằng t́nh trạng này thực sự là do phân hà mă gây ra.
Để đạt được mục tiêu này, họ cũng xuất bản một bài báo - "Lượng chất hữu cơ do hà mă tạo ra dẫn đến t́nh trạng quá tải nguồn cung cấp, gây ra t́nh trạng thiếu oxy và cá chết ở hạ lưu".
Cá chết ở sông Mara
Người ta hay gọi đùa đây là cách chết bất công nhất. Theo số liệu thống kê liên quan, kết quả là tổng cộng 55 kênh sông trên sông Mara đă bị xói ṃn. Trong số 55 vụ xói ṃn này, 49 vụ khiến hàm lượng oxy ở sông Mara giảm mạnh, 13 vụ khiến số lượng lớn cá chết, dẫn đến cái chết của 41% số cá rô phi trên sông.
V́ vậy, chúng ta cũng có thể thấy từ dữ liệu rằng phân hà mă có tác động rất lớn đến toàn bộ môi trường sông. Có thể nói, mỗi khi sông xảy ra xói ṃn rất có thể sẽ khiến ḍng sông bị thiếu oxy, hoặc gây chết hàng loạt loài cá lớn hay nhỏ.
Bạn biết đấy, chiều dài của sông Mara không dài lắm. Tổng chiều dài chỉ khoảng 395 km. Thật căng thẳng khi ḍng sông mang theo nhiều phân như vậy.
Sông Mara Châu Phi
Nguyên nhân khiến nhiều cá chết như vậy không thể đổ lỗi cho con hà mă vô tội, dù sao nó đă sống ở đây rất lâu và vẫn b́nh yên vô sự.
Trên thực tế, điều này cũng liên quan đến hoạt động của con người trong những thập kỷ gần đây. Khi các khu rừng cận Sahara bị phá hủy và nền nông nghiệp cũng như công nghiệp sử dụng nhiều nước phát triển, ṿng tuần hoàn nước ở đây đă thay đổi và các ḍng sông đă ngừng chảy. Suy thoái môi trường.
Nhưng dù thế nào đi nữa, cá chết cũng không thể sống lại được. Những con cá chết ngạt này hoặc trôi nổi trên mặt nước hoặc chất thành đống ở bờ sông, người dân bắt đầu lo lắng rằng sự hiện diện của những con cá này chết hàng loạt do con người hoặc do nguyên nhân tự nhiên sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến môi trường nước và có tác động tàn phá đối với lưu vực sông Mara.
Ảnh hưởng của cá chết đến hệ sinh thái sông Mara
Những con cá chết này làm tăng khối lượng công việc của các cơ quan phân hủy, khiến các cơ quan phân hủy sản xuất nhiều hơn, chúng không chỉ tiếp tục phân hủy phân hà mă mà c̣n phân hủy xác của những con cá này, khiến t́nh trạng của ḍng sông trở nên tồi tệ hơn và hàm lượng oxy càng giảm.
Đồng thời, xác cá dần phân hủy sẽ tỏa ra mùi hôi khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống b́nh thường của người dân xung quanh, nguồn nước ô nhiễm không thể sử dụng để phát triển công nghiệp, nông nghiệp.
Nhưng thiên nhiên không bất lực, trên thực tế, những kẻ săn mồi trong chuỗi thức ăn sẽ ăn thịt những con cá “nghẹt thở” này, tiêu thụ phần lớn nhiệm vụ mà loài phân hủy phải hoàn thành.
Thứ hai, trong phân hà mă có rất nhiều tàn dư thực vật chưa tiêu hóa được, có thể dùng làm thức ăn, khi phân hà mă được rửa trôi đến nhiều nơi trên sông, nồng độ sẽ giảm dần. Nó sẽ dần yếu đi cho đến khi biến mất.
Các vùng nước có khả năng tự phục hồi thông qua phục hồi sinh thái
Tất nhiên chúng ta cũng cần phải thực hiện một số biện pháp để ngăn chặn và kiểm soát hiện tượng này. Đầu tiên, chúng ta phải cấm nạn phá rừng, giảm thiểu sự biến mất của rừng nhiệt đới và bảo vệ thảm thực vật rừng.
Thứ hai, chấn chỉnh nền nông nghiệp sử dụng nhiều nước, phát triển đổi mới công nghệ, giảm lăng phí nước và giữ cho các ḍng sông chảy thông suốt.
Nhưng chúng ta cũng phải lưu ư rằng có một cách cực kỳ không mong muốn, đó là lợi dụng sự tuyệt chủng của hà mă để khiến hiện tượng này biến mất.Mặc dù điều này nghe có vẻ nực cười nhưng sự biến mất của hà mă chính là nguyên nhân khiến sông Mara xảy ra.
Sự biến mất của hà mă
Ở Châu Phi có tục săn hà mă. Hiện tượng này trở nên phổ biến hơn sau lệnh cấm buôn bán ngà voi. V́ hà mă có ngà trông giống như ngà voi nên người ta giết chúng để lấy ngà.
Con người săn hà mă
Một báo cáo đánh giá năm 1994 của TRAFFIC, cơ quan giám sát thương mại quốc tế của IUCN, lưu ư rằng hoạt động buôn bán trái phép ngà voi hà mă đă gia tăng đáng kể sau khi lệnh cấm ngà voi quốc tế được thực thi vào năm 1989. Trong giai đoạn 1991-1992, khoảng 27.000 kg ngà hà mă đă được xuất khẩu, tăng 1.500 kg so với ước tính giai đoạn 1989-1990.
Đây là nguyên nhân lớn dẫn tới sự suy giảm số lượng hà mă.
Sự suy giảm số lượng hà mă là vô cùng bất lợi cho việc duy tŕ sự ổn định của hệ sinh thái. Nghe có vẻ buồn cười nhưng phân hà mă thực sự có vai tṛ kết nối giữa hồ và đất liền. Ṿng lặp đóng một vai tṛ quan trọng.
Hàm lượng silicon trong phân hà mă chiếm hơn một nửa toàn bộ ḍng sông , và silicon rất quan trọng đối với một số loài sinh vật đáy trong vùng nước và có liên quan đến sự sống c̣n của loài sinh vật này.
V́ vậy, thiên nhiên không thể sống thiếu hà mă. Một khi hà mă biến mất, nó không chỉ phá vỡ hệ sinh thái mà c̣n gây ra rắc rối lớn cho con người.
Tóm lại là
Không ai có thể ngờ rằng phân hà mă lại có sức mạnh đến mức hàng ngh́n con cá sẽ chết ngạt do tác động của những loại phân này.
Những đàn cá chết ngạt này tuy đáng thương nhưng một mặt chúng cũng thúc đẩy sự phát triển của các loài động vật khác, điều này không hẳn là xấu.
Tất nhiên, chúng ta vẫn phải chịu trách nhiệm về tất cả những điều sai trái ḿnh làm, bao gồm việc khôi phục rừng, bảo tồn nguồn nước, bảo vệ hà mă , v.v. Nếu không, một khi những sự cố này leo thang và gây ra những tai nạn khác, việc t́m cách bù đắp sẽ không đơn giản như hiện nay.
VietBF@sưu tập
|
|
Games
