Chuyện Đông chuyện Tây: Sạch và Dơ

[trungthuc]

Tổng thống Zelensky tại Hội Nghị An Ninh ở Munich. (Ảnh: Facebook "Munich Security Conference")

Tổng thống Ukraine Zelensky đã từ chối đề xuất của phái đoàn Quốc Hội Mỹ tại Hội Nghị An Ninh ở Munich về việc ký một bản ghi nhớ (memorandum), sẽ cấp cho Mỹ quyền được khai thác 50% trữ lượng khoáng sản của Ukraine, với lý do là "thiếu sự bảo đảm an ninh cụ thể và rõ ràng của Mỹ trong thỏa thuận này".

Khi lên tiếng tuyên bố Kyiv chưa sẵn sàng để ký kết một thỏa thuận cho phép Mỹ khai thác khoáng sản đất hiếm của Ukraine, ông Zelensky nhấn mạnh rắng, một thỏa thuận như thế sẽ không chỉ có đề cập đến nguồn khoáng sản, mà còn phải bao gồm lợi ích sống còn cho Ukraine, đặc biệt là sự bảo đảm về an ninh rõ ràng từ Hoa Kỳ, điều mà ông không thấy nằm trong bản ghi nhớ của phái đoàn Quốc Hội Mỹ.

Ông Zelensky hoàn toàn có lý khi cho rằng, một sự thỏa thuận trao đổi khoáng sản Ukraine đổi lấy quân viện Mỹ không thể chỉ đơn thuần là một thỏa thuận về kinh tế, mà còn là một thỏa thuận về an ninh sống còn cho Ukraine. Nói thẳng ra, Mỹ đã tỏ ra thiếu nghiêm túc khi muốn ông Zelensky ký vào một bản ghi nhớ như vậy. Và khó có thể nói rằng sự thiếu nghiêm túc này của Mỹ là do vô tình. Rất mừng là dù có khó khăn như thế nào, Ukraine đã có một vị Tổng thống luôn tỉnh táo, sáng suốt. Tỉnh táo với kẻ thù và cả với đồng minh, nhất là đối với nước Mỹ dưới thời ông Trump, một nước Mỹ chỉ thích đặt quyền lợi của mình lên trên quyền lợi của bạn bè.

Ông Trump hẳn đúng khi cho rằng "Ukraine đang nắm sở hữu vùng lãnh thổ rất có giá trị về đất hiếm và dầu mỏ". Ông cũng không hề sai khi nói "Kyiv về nguyên tắc đã đồng ý với một sự thỏa thuận tài nguyên trị giá 500 tỷ USD". Nhưng vốn là một người kinh doanh tầm cỡ, ông phải thừa hiểu rằng từ lúc "đồng ý trên nguyên tắc" đến lúc đặt bút xuống ký, phải qua nhiều phen bàn bạc giữa hai bên, mà phía Ukraine chắc chắn sẽ đặt nặng việc được Mỹ bảo đảm đạt được một nền hòa bình công bằng đi cùng một nền an ninh vững chắc, bền vững.

Tổng Thống Zelensky có lý khi từ chối ký vào một văn bản mà ông "chưa có cơ hội đọc qua". Vận mạng của một dân tộc đâu phải là một trò đùa để chỉ thích ký là sẽ ký ngay lập tức. Việc ông Zelensky đề nghị Âu châu hợp tác khai thác khoáng sản của Ukraine thời hậu chiến có thể xem như một lời cảnh cáo đối với Mỹ, nếu Mỹ tiếp tục tỏ ra ứng xử thiếu nghiêm túc với Ukraine.

Không phải tự nhiên mà vị Chủ tịch khối EU là bà Urrsula Von der Leyen kêu gọi tìm kiếm giải pháp thay thế cho NATO. Bà lập luận rằng Âu châu phải chịu trách nhiệm lớn hơn cho an ninh của chính mình. Lời kêu gọi của bà Von der Leyen được đưa ra trong bối cảnh Hoa Kỳ ngày càng yêu cầu Âu châu phải tăng sự chi tiêu về quốc phòng và tỏ ra không chắc chắn về sự hỗ trợ tương lai cho Ukraine. Việc Bộ trưởng Quốc Phòng Pete Hegseth của Mỹ, nói rằng "sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Âu châu sẽ không kéo dài mãi mãi" dường như cho thấy Hoa Kỳ không có mấy thiết tha gì nhiều đối với tương lai của Ukraine nói riêng và với Âu châu nói chung.

Về phần mình, ngày 15/2/2025, Tổng thống Zelensky đã kêu gọi nên thành lập ra một quân đội của Âu châu, cho rằng lục địa này không còn có thể chắc chắn về sự bảo vệ từ một nước Mỹ ngày càng tỏ ra xa cách.

Bà Kaja Kallas, đại diện cao cấp của EU về chính sách đối ngoại, tỏ ra hoài nghi về việc ông Trump cố gắng dàn xếp những thỏa thuận với Moscow. Bà nói: "Bất cứ giải pháp nhanh chóng nào cũng sẽ là một thỏa thuận bẩn thỉu".

Chưa rõ những thỏa thuận sẽ được ký giữa Moscow và Washington trong tương lai sẽ có sự bẩn thỉu nào hay không. Nhưng có thể nói trong bản ghi nhớ mà phái đoàn Quốc Hội Mỹ đưa ra cho Ukraine ở Hội Nghị An Ninh Munich vừa qua, đã có dấu vết của sự bẩn thỉu.

Rất chính xác