400 kg uranium, máy ly tâm và "nỗ lực điên cuồng" tẩu tán hạt nhân: Iran đi trước Mỹ một bước?

[therealrtz]

Tờ Telegraph (Anh) đưa tin, ba trong số các cơ sở làm giàu uranium quan trọng nhất của Iran, bao gồm cả cơ sở ngầm tại Fordow, đã bị máy bay ném bom tàng hình B-2 và một loạt tên lửa phóng từ tàu ngầm của Mỹ tấn công vào sáng sớm ngày 22/6.

Sau nhiệm vụ có mật danh là “Midnight Hammer” (tạm dịch là: Búa đêm), Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đã "xóa sổ" tham vọng hạt nhân của Iran bằng những cuộc tấn công. Ông cho biết Mỹ đã lấy quả bom "ngay khỏi tay Iran" bằng cách gây ra "thiệt hại to lớn" cho các cơ sở Fordow, Natanz và Isfahan.

Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Takht Ravanchi đã bác bỏ tuyên bố rằng Tehran sẽ từ bỏ chương trình hạt nhân của mình. Ông nói với đài truyền hình ARD (Đức) rằng: "Không ai có thể bảo chúng tôi nên và không nên làm gì."

Hơn 400 kg uranium làm giàu 60% không rõ tung tích

Theo Telegraph, đã có những nghi ngờ về tuyên bố của Tổng thống Mỹ Trump sau khi các quan chức cấp cao thừa nhận rằng họ không biết số phận của kho dự trữ uranium gần đạt cấp độ bom của Iran.

Rafael Grossi – Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) - cho biết hôm 23/6 rằng thiệt hại lớn như dự kiến đã xảy ra tại Fordow, nhưng nói thêm rằng cơ quan của ông đang tìm cách tiếp cận để “phân tích” về kho dự trữ uranium làm giàu ở mức độ cao của Iran.

Hai quan chức Israel nắm được thông tin tình báo nói với tờ New York Times rằng Iran đã vận chuyển thiết bị và uranium ra khỏi Fordow trong những ngày gần đây.

Cũng có bằng chứng cho thấy Iran đã chuyển kho dự trữ 400 kg uranium làm giàu 60%, vốn được lưu trữ bên trong cơ sở Isfahan, đến một địa điểm bí mật.

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance ám chỉ rằng uranium đã được chuyển đi vào lúc 11 giờ ngày 22/6. "Chúng tôi sẽ làm việc trong những tuần tới để đảm bảo rằng chúng tôi có thể làm gì đó với những nhiên liệu đó", ông Vance nói với ABC News.

Tổng giám đốc IAEA Grossi cho biết lần cuối cùng các thanh tra viên của Liên Hợp Quốc nhìn thấy những nhiên liệu uranium này là một tuần trước khi Israel bắt đầu các cuộc tấn công Iran vào ngày 13/6.

Telegraph đưa tin, theo hình ảnh vệ tinh, xe tải, xe ủi và đoàn xe an ninh dường như đã kéo đến cơ sở hạt nhân Fordow của Iran hai ngày trước khi Mỹ tấn công. Các nhà phân tích tại TS2 Space - một công ty quốc phòng của Ba Lan - cho rằng điều này cho thấy một "nỗ lực điên cuồng" nhằm di chuyển máy ly tâm hoặc vật liệu che chắn.

Đánh giá ban đầu cho thấy cơ sở hạt nhân kiên cố tại Fordow đã chịu thiệt hại nghiêm trọng do bom Massive Ordnance Penetrator (MOP) - bom xuyên phá phi hạt nhân lớn nhất của Mỹ - gây ra, nhưng chưa bị phá hủy hoàn toàn. Hình ảnh vệ tinh cho thấy những quả bom này đã gây ra tác động nghiêm trọng.

Cơ sở hạt nhân vốn đã hư hại tại Isfahan đã bị hàng chục tên lửa tấn công, nhưng cơ sở này chứa rất ít hoặc không có urani làm giàu khi bị tấn công, IAEA cho biết.

Các hình ảnh khác cho thấy Natanz – cơ sở làm giàu uranium lớn nhất của Iran - đã bị hư hại do các cuộc tấn công lớn của Israel, làm gián đoạn hệ thống điện. Sau đó, Tổng giám đốc IAEA Grossi cho biết ông tin rằng việc mất điện tại Natanz có thể khiến các máy ly tâm quay mất kiểm soát, có khả năng phá hủy tất cả chúng.

Việc Iran di chuyển kho dự trữ đến một địa điểm bí mật có nghĩa là nước này vẫn có thể sở hữu vật liệu cần thiết để phát triển vũ khí hạt nhân, tùy thuộc vào khả năng của Tehran trong việc tái thiết các hạ tầng quan trọng, bao gồm cả máy ly tâm, có thể mất nhiều năm.

Nhà phân tích tình báo Ronen Solomon của Israel nói với Telegraph rằng ngay cả khi Iran đã di chuyển uranium của nước này, thì điều đó cũng "giống như có nhiên liệu mà không có ô tô". Ông nói thêm: "Họ có uranium, nhưng họ không thể làm được nhiều với nó, trừ khi họ xây dựng thứ gì đó mà chúng ta không biết ở quy mô nhỏ."

Ali Shamkhani - cố vấn của Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei - cho biết: "Ngay cả khi giả sử các cơ sở bị phá hủy hoàn toàn, thì trò chơi vẫn chưa kết thúc, vì các vật liệu làm giàu, kiến thức bản địa và ý chí chính trị sẽ vẫn còn nguyên vẹn".

Theo Telegraph, làm giàu uranium là quá trình tăng tỷ lệ đồng vị uranium-235 trong uranium tự nhiên. Để chế tạo vũ khí hạt nhân, uranium phải được làm giàu đến khoảng 90%.

Iran làm giàu uranium bằng máy ly tâm, quay khí uranium hexafluoride ở tốc độ cao để tách các đồng vị uranium, làm tăng tỷ lệ U-235.

Họ đã dần dần lắp đặt các máy ly tâm tiên tiến hơn, như các mẫu IR-2m và IR-6, nhanh hơn và hiệu quả hơn các máy ly tâm IR-1 cũ hơn, giúp đẩy nhanh thời gian cần thiết để chế tạo bom hạt nhân.

Theo Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí (ACA) có trụ sở tại Mỹ, năng lực máy ly tâm của Iran trước các cuộc tấn công của Israel và Mỹ có thể cho phép nước này sản xuất đủ uranium cấp vũ khí để chế tạo bom trong vòng chưa đầy hai tuần.

Theo Hiệp hội Hạt nhân Thế giới (WNA), nhiên liệu này được chứa bên trong các xi lanh thép được thiết kế đặc biệt để chịu được áp suất và nhiệt độ thay đổi đáng kể. Các xi lanh sau đó được đặt bên trong một lớp vỏ bảo vệ bổ sung, và có thể được vận chuyển bằng đường sắt, đường bộ và đường biển.

Một báo cáo của IAEA cho biết, Iran sản xuất hầu hết các vật liệu gần cấp độ vũ khí của mình tại cơ sở Fordow. Tính đến ngày 17/5, Iran đã tích lũy được 408,6kg uranium làm giàu lên đến 60%. Con số này tăng 133,8kg so với báo cáo gần đây nhất của IAEA hồi tháng 2.


VietBF@ Sưu tập