Tuy vậy, nếu xem việc đón tiếp ông Tập Cận B́nh một nguyên thủ quốc gia nắm cả 2 trọng trách là Chủ tịch nước và Tổng Bí thư Đảng CSTQ trong ngày đầu tại sân bay, th́ phía Việt nam bên cạnh sự có mặt của ông Đinh Thế Huynh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương ̣(một người được cho là thân TQ) đại diện cho bên Đảng; th́ ngược lại đại diện cho phía nhà nước là sự có mặt của ông Phạm B́nh Minh, Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao- con trai cả của ông Nguyễn Cơ Thạch cựu Bộ trưởng Ngoại giao, người đă từng bị phía Trung quốc yêu cầu ban lănh đạo Việt nam gạt bỏ sau Hội nghị Thành đô năm 1990, điều đó cũng phần nào cho thấy sự cứng rắn mang tính “trêu tức” của phía Hà nôi. Đồng thời cũng không thể không nhắc tới việc để phía Trung quốc sử dụng một chiếc xe Mercedes dành cho nguyên thủ quốc gia mang biển số 0079 khiến cho người ta không thể nghĩ đến cuộc chiến tranh Biên giới Việt – Trung năm 1979 đă từng nổ ra vào thời điểm mối quan hệ Việt nam – Trung quốc ở mức xấu nhất chưa từng có.
Khác với nhiều dự đoán, sự đón tiếp Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận B́nh của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng với nhiều chỉ dấu cho thấy sự thân thiện hơn của một người vốn lâu nay được cho là có tư tưởng bài Hoa. Trong cuộc gặp gỡ giữa Chủ tịch Tập Cận B́nh và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chiều ngày 5/11/2015, theo trang tin của Chính phủ Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đă “… hoan nghênh đồng chí Tập Cận B́nh, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ tịch nước Cộng ḥa nhân dân Trung Hoa và đoàn đại biểu cấp cao Đảng, Nhà nước Trung Quốc đang có chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam.” Đồng thời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng “… đánh giá cao ư nghĩa chuyến thăm Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh cũng như những nhận thức chung quan trọng mà Tổng Bí thư hai Đảng đạt được trong cuộc hội đàm về phát triển quan hệ hai Đảng, hai nước”.
Cùng với sự đón tiếp mang tính h́nh thức của Tổng Bí thư Nguyễn Phú trọng th́ người ta khá ngạc nhiên với sự khá cứng rắn của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khi hội đàm với ông Tập Cận B́nh.Theo đó ông Trương Tấn Sang đă công khai khẳng định “… những năm gần đây, ḷng tin về quan hệ hai Đảng, hai nước trong một bộ phận quần chúng nhân dân, cán bộ, đảng viên đă bị suy giảm bởi những tranh chấp, bất đồng giữa hai nước về vấn đề trên biển cũng như việc một số thỏa thuận hợp tác giữa hai nước không được thực hiện đầy đủ.”
Điều đó cho thấy, ban lănh đạo Việt nam có một sự phối hợp tương đối nhịp nhàng, uyển chuyển và phù hợp trong việc đón tiếp ông Tập Cận B́nh, theo lối trung ḥa vừa nhu vừa cương.
Việc Chủ tịch Trung quốc Tập Cận B́nh phát biểu trước Quốc hội Việt nam là một động thái khá bất thường đă khiến cho nhiều người tỏ ra quan ngại. V́ trước đây không lâu, không chỉ truyền thông và một số nhân vật cao cấp khác của phía Trung quốc đă nhiều lần lớn tiếng cho rằng khu vực Nam sa là vùng biển thuộc chủ quyền của phía Trung quốc từ xưa đến nay. Mà ngay cả ông Tập Cận B́nh cũng đă từng khẳng định điều đó trong chuyến thăm chính thức Mỹ vào cuối tháng 9/2015. Và việc nhà nước Việt nam cấm các nhà báo tham dự, mà chỉ để cho họ theo dơi h́nh ảnh qua máy thu h́nh (nhưng không cho nghe âm thanh) lời phát biểu của ông Tập Cận B́nh chứng tỏ họ cũng hết sức bối rối. Tuy vậy việc Chủ tịch Trung quốc không đề cập tới vấn đề nhạy cảm này tai cơ quan Quốc hội Việt nam cũng cho thấy ông Tập đă tỏ ra biết điều và có lẽ phần nào cũng v́ ông Tập cũng cảm nhận được sự giận dữ của người Việt nam sẽ gây ra những hậu quả xấu hơn vào lúc này, giữa lúc quan hệ Trung – Việt vốn đă xấu.
Tuy nhiên, trong phát biểu của Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận B́nh có nói đến việc “Cả hai dân tộc cần phải kiên định ḷng tin, chung tay tiến lên, quyết không để thế lực nào cản trở sự hợp tác đó” được coi là “cây gậy”, việc này đồng thời với việc Trung quốc tḥ “củ cà rốt” viện trợ cho Việt nam một tỷ Nhân dân tệ phần nào cũng cho thấy phía Trung quốc sẽ không bao giờ có thể chấp nhận việc Việt nam có thể thoát khỏi ṿng ảnh hưởng của họ. Nhất là trong hoàn cảnh kinh tế của Việt nam đang có các chỉ dấu cho thấy có những dấu hiệu bất b́nh thường, từ đó việc coi Trung quốc là một chiếc phao cứu sinh là điều hoàn toàn có thể.
Đây là điều hết sức đáng lo ngại.
Việc Tổng Bí thư, Chủ tịch Tập Cận B́nh hoan nghênh Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm chính thức Trung Quốc vào thời điểm thích hợp với mục đích tăng cường gặp gỡ cấp cao, trao đổi chiến lược trong thời điểm trước Đại hội Đảng CSVN lần thứ XII là điều có ư nghĩa hết sức quan trọng. Điều đó cho thấy phương án ông Nguyễn Tấn Dũng sẽ ở lại để giữ chức vụ Tổng Bí thư sau Đại hội Đảng XII là điều chắc chắn và nếu như thế th́ đây là phương án mà phía Trung quốc có thể chấp nhận được. Có lẽ đây là một trong những mục đích quan trọng trong chuyến thăm Việt nam của Chủ tịch Tập Cận B́nh.
Không thể không nhắc đến sự kiện phản đối chuyến thăm Việt nam của Chủ tịch nước Tập Cận B́nh của các cá nhân và các tổ chức xă hội dân sự trong thời gian qua. Việc làm này đă tỏ ra có hiệu quả và thu được các thành tích đáng khích lệ và là một việc làm hết sức cần thiết. V́ ít nhất nó cũng đại diện cho ư chí của một bộ phận lớn dân chúng khi nói không với Trung quốc, nhằm phản đối cách hành xử thô bạo của một nước lớn đối với một nước nhỏ bất chấp đạo lư và luật pháp quốc tế. Trên thực tế đây là điều chính quyền Việt nam cũng mong muốn, cho dù chỉ ở trong một chừng mực nhất định khi mà họ có thể quản lư được. Các cuộc biểu t́nh chống Tập Cận B́nh ở Hà nội trong những ngày qua đă cho thấy điều đó. Sự đàn áp thô bạo của chính quyền Sài g̣n đối với các cuộc biểu t́nh chống Tập Cận B́nh cũng là điều dễ hiểu, điều đó hoàn toàn phù hợp với “truyền thống” vốn có lâu nay của lực lượng an ninh thành phố HCM. Đó là họ sẽ trấn áp thẳng tay đối với lực lượng đối lập khi có các hành động chống đối có tổ chức.
Qua chuyến thăm Việt nam của Chủ tịch nước kiêm Tổng Bí thư Đảng CSTQ Tập Cận B́nh đă cho thấy chính quyền Việt nam vẫn kiên tŕ duy tŕ chính sách ngoại giao “đu dây” – “3 không” với các cường quốc vốn đă là nguyên tắc bất di bất dịch như từ trước tới nay. Tuy vậy, các động thái ngoại giao cho thấy quan hệ Việt nam – Trung quốc sẽ được cải thiện theo chiều hướng tốt hơn trên cơ sở ngoại giao “cứng rắn” hơn thay cho sự quỵ lụy và mềm yếu mang tính bợ đỡ như thường lệ.
Đă có không ít người tỏ ra lạc quan và cho rằng, sau chuyến thăm Việt nam này của ông Tập Cận B́nh th́ “một thời kỳ Bắc thuộc mới” (như lời cố Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch đă từng nói vào năm 1990) sẽ có thể chấm dứt. V́ người ta hy vọng rằng ban lănh đạo mới của Việt nam dưới sự dẫn dắt của ông Nguyễn Tấn Dũng sẽ duy tŕ mối quan hệ giữa Việt nam và Trung quốc sẽ hài ḥa hơn dựa trên tinh thần b́nh đẳng và tôn trọng lẫn nhau, lấy chủ quyền quốc gia làm cơ sở.
Việc duy tŕ mối quan hệ ngoại giao hài ḥa giữa Việt nam và các quốc gia khác là điều cần thiết, nhất là trong bối cảnh quốc tế luôn tiềm ẩn các nguy cơ xung đột giữa các cường quốc. Việc Việt nam bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh trên Biển Đông vào lúc này là điều vô cùng bất lợi, và phía Trung quốc cũng nghĩ như vậy. Do đó việc giữ ǵn mối quan hệ mang tính ḥa hiếu với Trung quốc là điều hết sức cần thiết, để duy tŕ ḥa b́nh và an ninh trong khu vực. Bài học cú bắt tay dưới gậm bàn giữa Washington và Bắc kinh (vào năm 1972) để dẫn đến sự đổ vỡ của chính thể Việt nam Cộng ḥa c̣n sờ sờ ra đó. Việc hy vọng vào sự chung thủy và nhất quán từ phía Mỹ có lẽ vẫn là một điều không tưởng. Chắc chắn, việc Việt nam phải tự đứng trên đôi chân của ḿnh trên cơ sở sự ủng hộ mang tính quân b́nh từ các phía sẽ là sự lựa chọn luôn luôn đúng đắn và cần thiết.

*Mercedes-Benz S600 Pullman Guard Limousine được sản xuất hướng đến khách hàng là chính khách hoặc doanh nhân giàu có. Đây là một trong những phương tiện phổ biến nhất dành cho các nguyên thủ quốc gia trên thế giới.