Trump có thể ép Powell được không?

8/21/19

Tổng Thống Donald Trump rất thích thị trường chứng khoán lên cao và cũng thích thú đánh thuế quan trên hàng hóa nhập cảng từ Trung Quốc. Ông đã bắt đầu thấy hai sở thích này không đi đôi với nhau.

Jerome Powell Photo Zach Gibson/Getty Images
Hơn một năm qua, mỗi lần ông Trump báo tin cuộc thương thuyết với Chủ Tịch Tập Cận Bình sắp có kết quả tốt, chỉ số S&P 500 của thị trường New York đều tăng lên ngay.

Ngay cả khi ông Trump cho biết không làm gì cả, thị trường cũng mừng. Ngày 1 Tháng Bảy vừa qua ông báo tin sẽ không đánh thêm thuế quan trên hàng Trung Quốc trong vòng một tháng, S&P 500 tăng 0,6%. Nhưng đến ngày 1 Tháng Tám, ông Trump bất ngờ nói sắp đánh thuế 10% trên $300 tỷ mặt hàng Trung Quốc, chỉ số Dow Jones trên thị trường tụt mất 475 điểm và S&P 500 cũng mất 1.7% ngay trong giờ đầu, sau phục hồi lại một phần.

Ngày 13 Tháng Tám, ông Trump rút lại một nửa số hàng mới sắp bị đánh thuế, S&P 500 tăng lên 1.1% trong ngày. Nhưng ngày hôm sau giá chứng khoán lại xuống và S&P 500 đang trở về với giá trị ngày 1 Tháng Tám. Các nhà đầu tư có vẻ không tin rằng ông Tập Cận Bình cảm động và đáp ứng cho thiện chí nhượng bộ của tổng thống Mỹ.

Tổng Thống Donald Trump không vui mỗi lần thị trường chứng khoán xuống. Nhưng ông đổ lỗi cho rất nhiều người khác. Một là ông chủ tịch Quỹ Dự Trữ Liên bang (Fed), Jerome Powell. Hai là báo chí. Tổng Thống Trump bảo rằng các báo, đài loan tin về các dấu hiệu kinh tế xấu nhiều quá khiến giới đầu tư mất niềm tin. Ông Trump cũng đổ lỗi cho các nhà chính trị đảng Dân Chủ nhưng đó là chuyện tự nhiên không cần nói.

Trong ba “thủ phạm” mà ông Trump cho là đang gây ra tình trạng thị trường không lên cao như ông muốn, có lẽ ông Jerome Powell là người ông hy vọng xoay chuyển nhất. Không phải vì chính ông Trump đã bổ nhiệm ông chủ tịch Fed, nhưng mà vì có rất nhiều lý do để ông Powell phải tìm cách đáp ứng.

Khi thị trường chứng khoán tụt xuống vì giới đầu tư lo lắng kinh tế sẽ trì trệ, thì chính những người lãnh đạo Fed cũng lo lắng như họ; và phải tìm cách đối phó. Họ không có bổn phận giúp giới đầu tư làm giàu hơn nhưng họ có trách nhiệm với cả nền kinh tế.

Kinh tế Mỹ vẫn lên đều đều là nhờ người tiêu thụ chưa ngừng bỏ tiền mua sắm. Khi thị trường xuống, nhiều người mất tiền, những người khác cũng lo lắng và họ sẽ bớt tiêu thụ.

Vì vậy tháng trước, Quỹ Dự Trữ Liên Bang đã cắt lãi suất căn bản (lãi suất mà các ngân hàng thương mại phải trả cho Fed nếu cần vay để bù cho đủ số tiền dự trữ bắt buộc ở Ngân Hàng Trung Ương Fed). Họ cắt lãi suất lần đầu sau 10 năm, vì lo cuộc chiến tranh mậu dịch đang làm cho hoạt động kinh tế toàn cầu giảm bớt sẽ ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ. Nhưng Fed chỉ cắt 0.25%, làm Tổng Thống Trump và nhiều người thất vọng. Ông Powell giải thích rằng kinh tế Mỹ vẫn vững chắc, tỷ lệ thất nghiệp vẫn thấp nhất, cho nên không cần cắt nửa phần trăm như nhiều người tiên đoán.

Hiện nay ai cũng tin rằng trong phiên họp Tháng Chín này Quỹ Dự Trữ Liên bang sẽ cắt lãi suất nhưng chưa biết sẽ cắt bao nhiêu. Tổng Thống Trump, ngày 19 Tháng Tám, mới “tuýt” rằng trong kỳ họp tới Fed phải cắt ít nhất 100 điểm, tức là 1%. Nếu Fed cắt theo ý ông tổng thống, lãi suất căn bản sẻ là từ 1% đến 1.5%.

Nếu Fed cắt lãi suất như ông Trump đề nghị, thị trường chứng khoán có thể lên ngay. Bởi vì, trên nguyên tắc, khi lãi suất thấp hơn thì những người đang làm chủ trái phiếu, nhất là công trái của nhà nước, có thể bán trái phiếu có lời ngay; và họ sẽ đi mua cổ phần vì hy vọng kinh tế sẽ được kích thích lên cao.

Nhưng ông Jerome Powell sẽ phải tính toán rất kỹ. Nếu cắt ngay 1% bây giờ thì lợi, hại ra sao? Hiện nay trong thị trường, người ta tiên đoán từ giờ đến cuối năm 2019 Fed sẽ cắt lãi suất khoảng nửa phần trăm, trong hai lần Tháng Chín và Tháng Mười Hai, mỗi lần 0.25% nữa.

Nhưng ông Powell còn những mối lo khác. Khi Ngân Hàng Trung Ương cắt lãi suất thì mong tạo nên hậu quả là người ta tiêu thụ và đầu tư nhiều hơn. Nhưng hiện nay lãi suất đang ở mức rất thấp rồi, mua công trái chính phủ Mỹ thời hạn 10 năm chỉ kiếm được mức lời (yield) 1.6% một năm thôi. Giảm lãi suất hơn nữa, không chắc đã thúc được mọi người vay thêm tiền để chi ra. Các xí nghiệp sẽ đầu tư khi nào họ thấy có triển vọng kiếm lời, chứ không phải chỉ vì dễ vay tiền. Nếu kinh tế thế giới, đặc biệt là nước Tàu và Âu Châu, bắt đầu trì trệ rồi (kinh tế Anh Quốc và Đức đều tụt giảm trong quý thứ nhì năm nay) thì triển vọng kiếm lời không cao lắm.

Hơn nữa, không phải cứ lãi suất xuống thì các ngân hàng sẽ cho vay dễ dàng hơn. Hiện nay mức lời của các ngân hàng thương mại (profit margins) đang rất thấp. Cuộc nghiên cứu của Oxford Economics cho biết rằng hiệu quả của việc cắt lãi suất trên nền kinh tế bây giờ không còn chắc chắn như 10 năm trước.

Cho nên ông Powell sẽ phải tính toán rất kỹ trước khi quyết định cắt lãi suất bao nhiêu phần trăm. Mối lo lớn nhất của ông, và giới lãnh đạo Ngân Hàng Trung Ương Mỹ, là nếu cắt nhiều quá thì khi kinh tế suy thoái thật sẽ “không còn gì để cắt nữa!”

Khi kinh tế bắt đầu suy thoái Ngân Hàng Trung Ương nào cũng cắt lãi suất để kích thích nó tăng trưởng trở lại. Cắt lãi suất là thứ “vũ khí” đầu tiên được dùng để phục hồi hoạt động kinh tế. Nếu kinh tế chưa xuống mà đã cắt nhiều quá, thì cũng giống như chưa giáp trận mà đã dùng bom đạn, sợ mai mốt “hết đạn!”

Năm 2007, khi kinh tế bắt đầu xuống vì cuộc khủng hoảng tiền vay mua nhà không trả được, Ngân Hàng Trung Ương Mỹ đã cắt lãi suất nửa phần trăm (0.5%) ngày 18 Tháng Chín. Nhưng trước đó, lãi suất căn bản là 5.25%, cắt đi cũng chỉ xuống tới 4.75%.

Sau đó Fed còn cắt lãi suất nhiều lần nữa để kích thích kinh tế, đến Tháng Mười Hai, 2008, thì lãi suất căn bản xuống tới từ zero đến .25%.

Nếu ông chủ tịch Fed Jerome Powell cắt lãi suất 1% như Tổng Thống Trump đề nghị thì ông sẽ tự chặt chân chặt tay và bắn hết đạn của mình, không còn dùng được thứ dụng cụ kích thích kinh tế này nữa, khi nền kinh tế di xuống thật!

Tổng Thống Trump quan tâm nhất là cuộc bỏ phiếu năm 2020. Còn ông Powell lo cho tương lai cả nền kinh tế.

Nhưng một hậu quả đầu tiên nếu Fed cắt lãi suất ngay 1% trong vài tuần lễ nữa là thị trường chứng khoán có thể sẽ tụt giảm. Vì hành động này có vẻ báo trước nền kinh tế sắp đi xuống thật, cần phải bơm tiền vào cấp cứu!

Ngày Thứ Ba, 20 Tháng Tám, ông Robert Shiller, từng đoạt giải Nobel về kinh tế học, đã cảnh cáo như vậy trên đài CNBC: Cắt lãi suất nhiều quá sẽ trở thành một tiếng chuông báo động! Các xí nghiệp sẽ giảm bớt đầu tư (hiện nay họ đã giảm bớt vì mối lo không biết cuộc chiến tranh mậu dịch sẽ kéo dài bao lâu). Người tiêu thụ sẽ tiết kiệm để phòng hờ. Cả hai phản ứng đó có thể biến mối lo kinh tế suy thoái thành sự thật!

Ông Trump có thể giảm bớt áp lực làm thị trường chứng khoán đi xuống nếu ông thỏa hiệp được với ông Tập Cận Bình. Muốn vậy, ông cần đổi chiến thuật đối phó với Trung Cộng, không còn nhấn mạnh đến thuế quan nữa.

Hơn một năm qua, tăng thuế quan hàng mua của Trung Quốc không giúp cho cán cân mậu dịch nước Mỹ bớt thâm thủng. Chiến thuật dọa nạt của ông Trump không làm cho ông Tập chịu đầu hàng mà còn giúp Tập kích thích tự ái dân tộc của người Trung Hoa trong lục địa.

Kinh tế Trung Quốc đã bắt đầu trì trệ vì cơ cấu quản lý vẫn muốn tập trung quyền hành trong tay đảng Cộng Sản. Nó giảm tăng trưởng từ trước khi bị ông Trump đánh thuế.

Nay ông Tập Cận Bình có thể giải thích với dân rằng họ sẽ chịu khó khăn hơn không phải vì đảng Cộng Sản chọn cách làm kinh tế sai lầm, mà chỉ vì bị nước Mỹ tấn công! (Ngô Nhân Dụng)

con bà mẹ nó!! cha này bị bệnh thần kinh rồi .. cứ mình làm không xong lại đổ lỗi cho nguời khác .. sang năm chả bị tống cổ xuồng mà thị truờng có bị sao thì chả đổ thừa cho mấy nguời tong thong tiền nhiệm làm lắm à .. đúng là cái miệng chỉ quack quack làm cho nguời ta ghét là phải rồi .. cha này mà không chửi thì không biết chửi ai hết ..