Indonesia là nơi có cộng đồng Hồi giáo đông nhất toàn cầu, nhưng ở đó lại có ngôi chùa Phật lớn nhất thế giới. Kỳ lạ là ngôi chùa này được xây dựng tới một thế kỷ mới hoàn tất vào thế kỷ IX và sau đó lại bị lăng quên gần một ngh́n năm. Được phát hiện lại vào thế kỷ XIX, đến nay ngôi chùa này là nơi thu hút đông đảo phật tử và khách du lịch.
Trên khắp các bức tường là phù điêu kể chuyện đời Phật. Ảnh: HAT
Mười tầng đến cơi niết bàn
Nhắc đến Indonesia, du khách thường gọi ngay ra cái địa danh đầu tiên: Bali. Đấy là thiên đường nghỉ dưỡng với băi tắm trải dài dọc theo bờ biển, với những ngôi đền cổ kính hấp dẫn mắt nh́n.
Nhưng du lịch văn hóa và tâm linh th́ lựa chọn số một lại là Borobudur, quần thể chùa Phật đồ sộ nhất thế giới. Phần nhiều du khách nước ngoài cho rằng chưa đến Borobudur th́ coi như chưa đến Indonesia. Cuối năm 2015, ông bộ trưởng Du lịch nói: Indonesia không chỉ có Bali. Một câu nói hàm ư chỉnh sửa sự ngộ nhận của du khách.
Bây giờ ta hăy đến với ngôi chùa Borobudur xây bằng đá xanh và sa thạch. Hùng vĩ và gây choáng ngợp. Ở nơi Phật đắc đạo dưới gốc bồ đề xứ Ấn Độ có ngôi chùa Boddhgaya cao 55m, cao nhất thế giới, nhưng độ lớn của quần thể th́ phải nhường cho ngôi chùa Borobudur này. Chùa cao 42m, được xây bằng 2 triệu khối đá. Ảnh chụp từ trên cao cho thấy toàn thể ngôi chùa được thiết kế như một mandala mê cung linh thiêng với 9 tầng: 6 tầng dưới là sáu cái sân h́nh vuông, 3 tầng trên là ba sân h́nh tṛn, trên cùng là 1 bảo tháp h́nh chóp tṛn, tượng trưng cho cơi niết bàn trên cao. Toàn bộ 10 tầng chùa là chính đạo 10 chặng dẫn đến niết bàn.
Vẫn là những con số: 432 pho tượng Phật đặt trong những bảo tháp tṛn có chóp nhọn, 72 tượng Phật trong những hốc tường trên cao. Bảo tháp stupa không phải là khối đặc như truyền thống Ấn Độ cổ mà có những ô rỗng h́nh quả trám, ghé mắt nh́n vào th́ thấy tượng Phật trong ấy, phần nhiều đă bị mất đầu cụt tay. Mười thế kỷ ở trong rừng sâu, đa số tượng đă bị bàn tay hận thù tôn giáo đập phá. Tôi ghé mắt nh́n qua những ô rỗng h́nh quả trám mà đoán rằng chắc là họ phải tḥ gươm giáo gậy gộc qua những cái ô rỗng này mới có thể phạm được vào tượng Phật.
Chín tầng chùa, hăy đi lần lượt từng tầng, chín ṿng xung quanh theo chiều kim đồng hồ, đúng tập quán cổ đi vào chùa để thu nhận linh khí và hào quang tỏa ra từ Đức Phật. Hết một ṿng tầng dưới lại lên tầng trên để tiếp sang ṿng mới. Người mê điêu khắc và kiến trúc th́ ở mỗi tầng ấy phải đi rất chậm, ngắm kỹ từng bức phù điêu từng chi tiết. Chuyện đời Phật được kể lại trên tường đá. Chuyện được dựng lại từ giáo lư như dục lạc đem lại khổ đau, luật nhân quả ác giả ác báo, như sát sinh muông thú th́ bị luộc trong vạc dầu… Chuyện đời sống vua chúa và b́nh dân ở xứ vạn đảo ngày xưa. Tầng tầng lớp lớp phù điêu trên tường đá. Tập trung ngắm phù điêu ở trên tường bên phải th́ có thể bỏ qua mất bức tường bên trái, và ngược lại. Từ kinh nghiệm của tôi, đă đến đây th́ hăy đi thật chậm răi, cố gắng ngắm nh́n cả hai bên tường, hạn chế đến mức thấp nhất việc bỏ sót những h́nh ảnh tinh xảo trên đá. Chầm chậm ngâm nga, cố gắng chịu cái nắng trên đầu, ta có thể chỉ một lần trong đời được thấy kiệt tác này.
Người ta tính rằng để đi hết chín ṿng trên chín tầng chùa, bạn sẽ phải hành hương một chặng đường khoảng năm cây số. Vậy hăy chuẩn bị tinh thần, chuẩn bị sức khỏe và đôi chân. Nhưng giống như có sức mạnh tâm linh và sự cuốn hút của nghệ thuật, hàng ngh́n người đổ vào chùa trông ai cũng tươi cười hào hứng.
Bắt đầu từ cổng vào, nên trèo lên một đoàn tàu bánh cao su, đi ṿng theo khuôn viên xanh mướt cây lá. Chặng đường này cũng phải vài ba cây số, đi xe là để dành đôi chân cho việc ta sẽ leo lên chín tầng chùa.
Người phá và trời phá
Thuở ấy đạo Hồi đă bắt đầu xâm nhập vào xứ vạn đảo, nhưng kinh thành Yogyakarta vẫn là xứ sở của đạo Phật và đạo Hindu. Vương triều Sailendra cho xây chùa Borobudur trong khoảng một trăm năm, từ năm 750 đến 850. Xây xong th́ đến thời thịnh của Hồi giáo. Các thế lực hận thù đến đập phá. Rồi ngôi chùa bị lăng quên mười thế kỷ trong rừng sâu dưới những lớp tro bụi núi lửa. Măi đến năm 1815 chùa mới được phát hiện và bắt đầu việc tu bổ, nhưng năm 1896 lại bị quốc vương xứ Xiêm lấy đi hàng chục pho tượng cùng phù điêu. Số di vật ấy hiện được trưng bày trong bảo tàng Quốc gia ở Bangkok. Lần phá hoại mới nhất là ngày 21/1/1985, mấy tầng chùa trên cao bị đánh bom, chín bảo tháp nhỏ bị hư hại, nhưng ngay sau đó toàn bộ đă được phục chế.
Mỗi ngày hơn 2 vạn người tới thăm Borobudur. Ảnh: HAT
Trời đất thiên tai cũng tàn phá ngôi chùa trong suốt một ngh́n năm bị bỏ hoang. Núi lửa và động đất là hai kẻ phá hoại tệ hại nhất. Trận gần đây là năm 2010, ngọn núi lửa Merapi trút xuống chùa một lớp tro dầy và khi tu sửa khai thông hệ thống cống, người ta phải dọn dẹp 55.000 ḥn đá từ núi lửa.
Chuyến hành hương thực sự “hành”
Vào những ngày lễ ngày hội, mỗi ngày chùa Borobudur đón đến 90.000 du khách. Dịp Giáng Sinh kết hợp nghỉ cuối tuần, chỉ từ ngày 19/12 đến 23/12/2015, báo địa phương Yogya Istimewa ngày 25/12/2015 cho biết tổng cộng có 140.782 người đến thăm chùa.
Đêm 23/12, nhóm chúng tôi tự lái xe đi thăm Borobudur. Không ai ngờ chuyến đi ấy ḿnh thành nhân chứng và nạn nhân của một vụ tắc đường khủng khiếp. Quăng đường 500 km b́nh thường chỉ cần 10 tiếng đi xe, th́ chúng tôi phải đi mất 24 tiếng. Trước mỗi trạm thu phí xa lộ dồn ứ lại những đoàn xe dài hàng cây số, hàng ngh́n chiếc xe. Xe chỉ nhích lên khoảng mười mét là lại dừng, cứ thế suốt đêm, cứ thế suốt ngày hôm sau. Mấy ngày sau về lại thủ đô mới biết v́ cái vụ tắc đường ấy mà ông cục trưởng cục Giao thông đường bộ phải xin từ chức. Ông lập tức được coi là người hùng v́ khởi đầu cho tinh thần hiệp sĩ dám chủ động nhận trách nhiệm. Người ta đánh giá cao hành động người hùng, mong muốn sẽ có thêm nhiều vị tự giác từ chức, nhưng cũng khơi lại nạn kẹt xe kinh niên ở Indonesia mà một sự từ chức vẫn chưa đủ để đánh động và giải quyết.
Từ những năm trước, nhiều người đă nêu giải pháp: quy định số lượng du khách có thể vào Borobudur mỗi ngày. Đảo rồng Komodo đă thực hiện việc định lượng như thế. Nhưng mỗi ngày hàng vạn chuyến xe đổ vào đây từ khắp đất nước, từ cả nước ngoài trên những chuyến bay thẳng đến cố đô. Việc hạn chế số lượng du khách phải là vấn đề của cả nước, không phải chỉ riêng chính quyền tỉnh Trung Java mà có thể làm được.
Bài học từ những vụ tắc đường cho tôi một điều tâm niệm: đi đâu từ 200 km trở lên th́ chỉ nên đi tàu hỏa, xa nữa th́ đi máy bay. C̣n đi bằng ô tô th́ rủi ro tắc đường rất cao, ngay cả khi đă tránh những ngày nghỉ cuối tuần hoặc ngày lễ.
Bảo tháp đă bị đập vỡ, may mà tượng Phật c̣n nguyên. Ảnh: HAT
Người Việt hầu như mới chỉ biết đến tua du lịch bay từ Sài G̣n sang Bali, thăm thú dăm ba ngày, rồi lại bay thẳng từ Bali về Sài G̣n, không ghé vào nơi nào khác. Bởi v́ nếu muốn kết hợp bay từ Bali về thủ đô Jakarta th́ cũng xấp xỉ thời gian bay về Sài G̣n, quá xa và tốn kém. Xin mách cho những du khách tự khám phá: từ Singapore và Kuala Lumpur có chuyến bay thẳng sang cố đô Yogyakarta, từ đấy chỉ c̣n 50 km đường bộ đến chùa Borobudur.
Ta hăy thu xếp để đến thẳng Borobudur, nghỉ tại khách sạn ở đó, sớm hôm sau có mặt đúng lúc chùa mở cửa vào 6 giờ sáng. Không khí cả quần thể trong lành thanh tĩnh. Hàng vạn khách chưa kịp đổ đến chùa. Ta sẽ có ít nhất hai tiếng đồng hồ tận hưởng vẻ đẹp cả quần thể. Có những du khách c̣n đến sớm hơn, lúc mặt trời mọc 4 giờ 30 phút sáng, để chụp ảnh mặt trời mọc trên nóc chùa.
Ngày hôm ấy, nên đi lại thăm thú các bảo tàng trong khuôn viên chùa, đi lang thang trong khu rừng chùa trên ngọn đồi nhỏ. Cách chùa khoảng 3,5 km c̣n có ngôi chùa Mendut, trong ấy pho tượng Phật cao ba mét được coi là kiệt tác điêu khắc, càng hiếm có bởi v́ Phật ngồi theo kiểu trên ngai, không phải ngồi trong tư thế thiền trên ṭa sen như thường thấy. Bên cạnh chùa có một thiền viện với cây sala và những sảnh nhỏ để ngồi thiền.
Sáng sớm hôm sau, ta có thể từ giă chùa Phật để đến với quần thể đền thờ Hindu Prambanan, chỉ cách đấy ba chục cây số. Lại một quần thể kiến trúc đồ sộ và cao chót vót, con người bỗng thấy ḿnh quá bé nhỏ trước cái vĩ đại linh thiêng.
Sau quăng đường hành hương bị xe cộ tắc nghẽn hành cho đến nơi đến chốn, chắc chắn một ngày và một đêm trọn vẹn ở Borobudur là sự đền bù xứng đáng. Tôi tự nhủ sẽ c̣n trở lại, sẽ dẫn theo bạn bè, lần này đă có kinh nghiệm tránh được những vấn nạn, để chỉ c̣n tập trung giới thiệu cho bạn bè một xứ sở tuyệt vời.
Therealtz © VietBF
Games
