Bóng ma xung đột nguy cơ bóp nghẹt Ukraine

[june04]

Cảnh báo liên tục về nguy cơ Nga tấn công khiến kết nối văn hóa Ukraine với thế giới trở nên mỏng manh, còn kinh tế bị tổn hại nặng nề.

Suốt nhiều năm, câu lạc bộ đêm Closer ở thủ đô Kiev của Ukraine trở thành địa điểm giải trí nổi tiếng ở Đông Âu. Kế hoạch biểu diễn tại đây của The Blessed Madonna và Honey Dijon, hai DJ nổi tiếng người Mỹ, vào ngày 12/2 càng đưa danh tiếng của Closer lên một tầm cao mới.

Tuy nhiên, một ngày trước khi sự kiện diễn ra, tình báo Mỹ cảnh báo một cuộc tấn công của Nga "sắp xảy ra" ở Ukraine, khiến hai DJ thông báo hủy lịch diễn vào phút chót. Ban quản lý câu lạc bộ Closer đã tìm cách mời một nghệ sĩ đến từ Đức lấp chỗ trống, nhưng người này cuối cùng cũng hủy lịch.

"Anh ấy bị vợ cấm đến Ukraine", Sergii Vel, giám đốc kỹ thuật của Closer, mệt mỏi nói.

Sau nhiều tháng khó khăn vì Covid-19, Vel hiện đối mặt với nhiều thách thức mới khi căng thẳng biên giới Nga - Ukraine ngày càng leo thang. Cuối tuần trước, dù đã phải thu hẹp sự kiện với các nghệ sĩ Ukraine, Vel cảm thấy tình hình sẽ ngày càng u ám.

"Lĩnh vực văn hóa của chúng tôi bị ảnh hưởng rất nhiều", anh nói.

Khi bóng đen xung đột bao trùm đất nước hơn 40 triệu dân, nhiều người đang cảm thấy bầu không khí thực sự ảm đạm. Dù Moskva tuần này nói bắt đầu rút quân khỏi biên giới gần Ukraine, các nước phương Tây vẫn cho rằng nguy cơ Nga động binh còn rất cao.

Căng thẳng gia tăng vào ngày 18/2, khi truyền thông Nga nói một quả bom phát nổ ở Donetsk, khu vực mà lực lượng ly khai đang sơ tán người dân Nga. Đây là kịch bản mà Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cảnh báo có thể được sử dụng làm cớ tấn công của Moskva. Đến ngày 19/2, hàng trăm vụ nổ súng được ghi nhận tại các khu vực ly khai, trong khi quân đội Ukraine thông báo một binh sĩ của họ thiệt mạng do mảnh đạn pháo.

Dù phương Tây cho đến nay lên tiếng ủng hộ Kiev, nhiều người Ukraine cảm thấy những cuộc thảo luận không ngừng về nguy cơ chiến tranh đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng, khiến hàng loạt lĩnh vực quan trọng của quốc gia, từ văn hóa tới kinh tế, bị bóp nghẹt.

Nguy cơ Nga tấn công Ukraine đã vượt ra ngoài các khía cạnh quân sự và an ninh, theo Volodymyr Sheiko, tổng giám đốc Viện Ukraine.

"Nga đang tìm cách gây bất ổn cho Ukraine, gây gián đoạn hoạt động thường nhật của các tổ chức và người dân nước này", Sheiko nói, thêm rằng một số đối tác quốc tế của viện đang hoãn hợp tác cho đến khi tình hình ổn định.

Vài tuần gần đây, hàng loạt vụ tấn công mạng đã nhắm vào trang web của các ngân hàng lớn và Bộ Quốc phòng Ukraine. Căng thẳng với Nga cũng khiến đồng hryvnia lao dốc. Hãng hãng không KLM của Hà Lan ngừng bay đến và đi qua Ukraine, trong khi hãng Lufthansa của Đức cũng xem xét dừng các chuyến bay. Hầu hết hoạt động du lịch quốc tế tới Ukraine đã tạm dừng.

Hai tuần qua cũng chứng kiến hàng loạt đại sứ quán dời khỏi Kiev và thành phố Dnipro, cách chiến tuyến miền đông Ukraine khoảng hơn 160 km. Họ đã chuyển tới Lviv ở phía tây Ukraine, gần biên giới Ba Lan. Danh sách các nước chuyển đại sứ quán ngày càng tăng, bao gồm, Mỹ, Canada, Australia, Đức, Hà Lan, Thụy Sĩ và mới nhất là Anh.

Binh sĩ Mỹ, Anh và Canada tham gia hoạt động huấn luyện quân sự cho quân đội Ukraine cũng được rút để tránh bất kỳ nguy cơ xung đột nào với Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, người được bầu cách đây ba năm với lời hứa đứng lên chống lại Nga, đã nhiều lần kêu gọi các lãnh đạo phương Tây không nên gieo thêm hoảng loạn, thậm chí đề nghị Tổng thống Joe Biden đến thăm Kiev để "ổn định tình hình".

Nghị sĩ David Arakhamia nói những cảnh báo liên tục về nguy cơ chiến tranh đang khiến nền kinh tế Ukraine thiệt hại khoảng 2-3 tỷ USD mỗi tháng. "Khi một nước quyết định chuyển đại sứ quán tới Lviv, họ phải hiểu rằng những tin tức như vậy sẽ khiến nền kinh tế Ukraine phải trả giá", ông nói với kênh truyền hình 1+1 đầu tuần này.

Cuộc khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu hồi cuối tháng 1, hai tuần trước khi Washington cảnh báo cuộc tấn công gần như không thể tránh khỏi, chỉ ra 17% trong số hơn 130 công ty thành viên ở Ukraine đã cân nhắc chuyển tới phía tây nước này, trong khi 10% tính đến việc rời khỏi Ukraine.

Nhiều người nổi tiếng trong lĩnh vực văn hóa của Ukraine đặc biệt lo ngại bị cô lập với thế giới. Từ lâu được xem như chìa khóa chống lại sức ép từ quốc gia láng giềng hùng mạnh, nền văn hóa nghệ thuật Ukraine đã chứng kiến sự hồi sinh trong 8 năm qua.

Tại Kiev, những quán cà phê trong dịp lễ Tình nhân vẫn đông nghịt người. Trong các quán bar và câu lạc bộ, diễn viên hài Ukraine nói với khán giả về căng thẳng leo thang. Khi nhiều cặp đôi tản bộ bên bờ sông Dnieper, họ có thể nghe thấy tiếng các nhóm dân quân Cánh Hữu đang luyện tập quân sự gần đó.

"Mọi người cần phải tìm hiểu về nơi trú bom, dạy nhau sơ cứu và được huấn luyện về vũ khí", một cựu binh ngoài 30 tuổi chia sẻ. "Một cuộc chiến lớn có thể xảy ra".

Lễ hội nhiếp ảnh gia lớn duy nhất của Ukraine thường được tổ chức vào tháng 5 ở thành phố cảng Odessa, bắt đầu từ năm 2015, đang trong tình trạng bấp bênh. "Chúng tôi không biết ngày mai sẽ thế nào", thông báo của ban tổ chức lễ hội tuần này cho hay.

Ban tổ chức đang cố gắng đàm phán với khách mời nước ngoài, nhưng "không thể đảm bảo một sự kiện quốc tế lớn sẽ diễn ra khi chính chúng tôi đang bị mắc kẹt trong tình huống này". Họ thêm rằng sự kiện năm nay, lần đầu được tổ chức trực tiếp kể từ khi Covid-19 bùng phát, dự kiến thu nhỏ quy mô hơn bình thường.

Nhà hoạt động và làm phim Oleh Sentsov nói văn hóa Ukraine phải được bảo vệ bằng mọi giá. Ngày 16/2, bộ phim mới nhất Rhino của Sentsov đã ra rạp ở Kiev. "Chúng tôi đã chứng kiến chiến tranh suốt 8 năm qua. Nếu không tổ chức các buổi hòa nhạc và làm phim, cuộc sống còn điều gì ý nghĩa", ông nói.

Câu lạc bộ đêm Closer đang kêu gọi chính phủ hỗ trợ tài chính. Vel nói họ sẽ tiếp tục mời các DJ nước ngoài tới biểu diễn, giúp những người trẻ tuổi vượt qua nỗi sợ và tới Kiev, để xem "hòa bình và tình yêu tại các câu lạc bộ của chúng tôi".