Sau phiên giao dịch đầu tiên được coi như là một thành công bất ngờ, được báo chí và truyền thông trong Việt Nam đă lên tiếng ca ngợi hết lời, th́ chỉ một ngày sau 16 tháng Tám, cổ phiếu
VFS của hăng xe điện
VinFast trên sàn chứng khoán
NASDAQ (Hoa Kỳ) đă tuột giá hơn 20%. Điều này đă làm đứt ngang những tiếng pháo tay và ngôn từ không khác ǵ là ông Phạm Nhật Vượng đă thay mặt Hà Nội
"giải phóng" nước Mỹ.
Với mức giá đóng cửa ngày 16 tháng Tám, tổng giá trị vốn hoá thị trường của hăng xe điện
VinFast đă giảm từ 85 tỷ USD xuống c̣n 69,5 tỷ USD, tương đương mức giảm hơn 22%. Như vậy, sau một ngày bùng nổ, giá trị vốn hoá của
VinFast hiện đă giảm xuống dưới các hăng xe hàng đầu thế giới như
Mercedes-Benz, BMW và
Volkswagen.
Trong bài b́nh luận nhanh về sự kiện đầy biến động của
VinFast, tờ
The Wall Street Journal đă nhấn mạnh với tựa đề
"Đă đến lúc nên đạp thắng chiếc xe VinFast" (Already Time to Hit the Brakes on VinFast), khi khẳng định chắc nịch rằng,
"Gần như không có cơ hội nào để công ty khởi nghiệp xe điện Việt Nam VinFast Auto có thể sống sót sau khi ra mắt thị trường chứng khoán với mức thổi phồng giá trị như vậy".
Sau khi
VinFast ra mắt công chúng tại New York, với ngày giao dịch đầu tiên và trong dư âm của cơn sốt chứng khoán do đại dịch năm 2021, cổ phiếu
VFS đă tăng vọt lên khoảng 37 USD từ mức 10 USD mà
SPAC định giá cho đợt chào bán lần đầu ra công chúng. Điều đó đă mang lại cho công ty giá trị thị trường giá trị rất ảo là 87 tỷ USD, gần gấp đôi so với hăng
General Motors.
Thế nhưng các ông lớn sản xuất xe điện vẫn khoanh tay, nh́n màn h́nh giá chứng khoán đang dựng đứng và mỉm cười. Cổ phiếu của
VinFast đă ngay lập tức giảm xuống khoảng 30 USD vào hôm thứ Tư, tương ứng với giá trị thị trường, khoảng 69 tỷ USD. Hầu hết các chuyên gia kinh tế khi nh́n vào vấn đề, đều thấy rơ việc người sáng lập là ông Vượng vẫn kiểm soát hơn 99% cổ phần, chỉ để lại một lượng chuyển nhượng cổ phiếu tự do rất hạn chế.
Đây chính là tiền đề của mọi điều không ổn định. Nhưng ngay cả khi những ồn ào đi qua, dự đoán mọi thứ trở nên rơ ràng (
VinFast phải quay lại mức định giá cổ phiếu ban đầu là 10 USD/cổ phiếu). Công ty sản xuất này được sự bảo trợ của Hà Nội vẫn sẽ phải vật lộn để sống theo sự cường điệu mà họ đă tự vẽ vời ra.
VinFast được thành lập ra vào năm 2017 bởi người giàu nhất Việt Nam, ông Phạm Nhật Vượng, như một phần của tập đoàn
Vingroup của ông, bắt đầu bằng việc bán ḿ ăn liền ở Ukraine. Bộ phận xe hơi ban đầu tập trung vào các phương tiện thông thường nhưng đă từ bỏ loại động cơ chạy xăng vào năm ngoái để tập trung vào xe điện cũng như xe gắn máy điện và xe buưt điện.
Mặc dù chỉ bán được 11,300 xe điện (?) trong nửa đầu năm nay, hầu hết là qua lời kêu gọi
"tinh thần yêu nước" ở thị trường nội địa, nhưng hăng này đang hi vọng sẽ bán được 50,000 chiếc trong cả năm nay, bao gồm cả ở Mỹ.
Giấc mơ chiếc bánh Mỹ của
VinFast là rất lớn, nhất là đối với một công ty không có thương hiệu hoặc sản phẩm đặc biệt nổi tiếng nào. Ông Vượng đă tung ra cú thúc đẩy doanh số bán hàng tại Mỹ với việc cung cấp tại thị trường đông đúc cho các loại xe thể thao đa dụng nhỏ gọn, VF8.
Nhưng lúc khởi đầu, các bài đánh giá chất lượng sản phẩm của
VinFast không được tốt và nhất là giá bán khởi điểm là 46.000 USD chưa cộng thuế má, chỉ thấp hơn một chút so với
Mustang Mach-E của
Ford. Theo báo cáo của
Reuters, tính đến cuối tháng 7,
VinFast thật sự chỉ bán được 137 chiếc VF8 tại Mỹ. Chủ yếu là cho cộng đồng người Việt mới nhập cư vào Mỹ.
Giám đốc tài chính David Mansfield không xác nhận con số này, nhưng cho biết công ty đang thực hiện một cách tiếp cận đặc biệt thận trọng tại thị trường Mỹ sau đợt cho thu hồi lô xe đầu tiên do các trục trặc về phần mềm vận hành.
Với các hăng xe điện ở Mỹ, chẳng hạn như
Lucid, trước đây từng có giá cổ phiếu đắt nhất trong số các cổ phiếu EV lớn, với khoảng cao gấp 18 lần so với dự báo doanh thu năm 2023, cao gấp bảy lần so với Tesla, công ty hàng đầu trong ngành xe điện của Hoa Kỳ. Giờ đây,
VinFast cũng đă giành được
"danh tiếng đáng ngờ" đó.
Khi tập trung vào tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường với chi phí sản xuất thấp, VinFast có vẻ hoạt động giống như các công ty TQ
NIO và
Li Auto, những công ty có doanh thu giao dịch cao gấp khoảng hai lần dự báo doanh thu năm 2023, nhưng miếng ăn của
VinFast rơ là không nhắm đến thị trường TQ.
Những hăng xe lớn như
Hyundai đă phải mất nhiều thập kỷ để chiếm được ḷng tin của người tiêu dùng ở Mỹ. Ngay cả khi chuyển sang xe điện,
VinFast khó có thể chiếm được sự tin cậy của người Mỹ trong một sớm một chiều, theo cách định giá phù phiếm của nó như hiện nay. Cổ phiếu và vốn của
VinFast có một con đường c̣n rất khó khăn phía trước.
C̣n trong bài viết
"VinFast: chơi tṛ thổi bong bóng giá" (Sell the valuation bubble), b́nh luận gia Bill Maurer nói: "Có một vài điều khiến cho tôi lo lắng vào lúc này. Đầu tiên là bảng cân đối kế toán của công ty đang ở t́nh trạng rất tồi tệ. Cuối quư 1/2023, VinFast chỉ có tổng tiền mặt 158 triệu USD nhưng có tổngsố nợ lên đến gần 2,6 tỷ USD. Không gian dành cho xe điện là một lĩnh vực rất cần đến vốn và công ty chắc chắn sẽ cần thêm tiền để xây dựng nhà máy ở Mỹ và các kế hoạch tăng trưởng khác. Hăy tính đến những khoản lỗ lớn mà chúng ta đang thấy và tôi sẽ không ngạc nhiên khi thấy một đợt t́m kiếm vốn lớn vào một thời điểm nào đó".
Thị trường Mỹ rất thực tế, các con số được sơn son thếp vàng, bao giờ cũng được soi rất kỹ đến từng ly từng chút. Chính v́ vậy thực lực tương lai của VinFast được đánh giá như sau:
"Nếu bạn lấy mức trung b́nh của Lucid, Polestar, NIO và Rivian cho doanh số dự kiến hiện tại của họ vào năm 2024, th́ tỷ lệ P/S (*) trung b́nh vào khoảng 3,35.
Để đạt được con số P/S đó, VinFast sẽ cần hơn 26 tỷ USD doanh thu trong năm tới. Ngay cả ở công suất sản xuất tối đa, công ty hầu như không có cơ hội đạt được con số đó do giá bán của ḍng sản phẩm hiện tại. Nếu loại bỏ con số P/S cao của Lucid mang lại mức trung b́nh của bốn nhóm công ty đó, th́ VinFast sẽ cần gần 43 tỷ USD doanh thu vào năm 2024".
(*)
P/S, có nghĩa là
the price-to-sales. Tỷ lệ giá trên doanh thu (P/S) cho biết giới đầu tư sẵn sàng trả bao nhiêu cho mỗi USD doanh thu cho một cổ phiếu. Tỷ lệ P/S được tính bằng cách chia giá cổ phiếu cho doanh số bán trên mỗi cổ phiếu của công ty.
Phân tích gia Bill Maurer đưa ra kết luận:
"Với việc công ty VinFast hiện đang có doanh số bán hàng hạn chế, thua lỗ chồng chất và bảng cân đối kế toán phải cần rất nhiều sự trợ giúp. Trước đây tôi đă dự đoán về việc cái tên này sẽ được bán cho bất cứ nguồn lực nào, qua việc quảng cáo rầm rộ, và giờ là lúc chúng ta nh́n thấy sự việc này diễn ra, ngày hôm nay".