Theo như tần suất chuyến bay Mỹ - Trung bắt đầu được nới lỏng với 18 chuyến bay chở khách khứ hồi mỗi tuần. Sau đó, bắt đầu con số này tiếp tục tăng lên 24 chuyến, trong lúc chính phủ Trung Quốc đă "đơn phương đ́nh chỉ thỏa thuận dịch vụ hàng không song phương với Mỹ và đóng cửa thị trường đối với các hăng hàng không Mỹ" sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát.
Một máy bay chở khách của hăng hàng không China Eastern Airlines tại sân bay quốc tế Bạch Vân, Quảng Châu, Trung Quốc. (Ảnh: Alex Tai/SOPA Images/LightRocket/Getty Images)
Nhiều hiệp hội hàng không Mỹ đă kiến nghị chính phủ nước này tạm dừng cấp phép các chuyến bay mới giữa Mỹ và Trung Quốc cho đến khi các biện pháp bảo vệ các hăng hàng không và nhân viên Mỹ khỏi những hành vi cạnh tranh không lành mạnh của các hăng hàng không Trung Quốc được thực hiện.
Theo một lá thư gửi chính phủ Mỹ vào ngày 11/4, chính phủ Trung Quốc đă "đơn phương đ́nh chỉ thỏa thuận dịch vụ hàng không song phương với Mỹ và đóng cửa thị trường đối với các hăng hàng không Mỹ" sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát.
Bên cạnh đó, Bắc Kinh c̣n áp đặt các hạn chế khắt khe đối với quyền tiếp cận thị trường, áp đặt "những quy tắc thách thức" ảnh hưởng đến hoạt động của hăng hàng không, dịch vụ khách hàng và cách đối xử với phi hành đoàn Mỹ.
"Những hành động này cho thấy nhu cầu rơ ràng về việc chính phủ Mỹ cần thiết lập chính sách bảo vệ người lao động, ngành hàng không và hành khách hàng không của Mỹ", bức thư nêu rơ.
Trước khi các hạn chế được áp dụng vào đầu năm 2020 do đại dịch COVID-19, mỗi bên cho phép hơn 150 chuyến bay chở khách khứ hồi mỗi tuần. Tuy nhiên, tính đến tháng 8/2023, các hăng hàng không Trung Quốc và Mỹ chỉ được phép thực hiện mỗi bên 12 chuyến bay khứ hồi giữa hai nước mỗi tuần.
Từ ngày 1/9, tần suất chuyến bay Mỹ - Trung bắt đầu được nới lỏng với 18 chuyến bay chở khách khứ hồi mỗi tuần. Sau đó, con số này tiếp tục tăng lên 24 chuyến bắt đầu từ ngày 29/10/2023.
Bộ Giao thông Vận tải Mỹ (DOT) đă phê duyệt 35 chuyến bay cho các hăng vận tải Trung Quốc trong tháng 11/2023.
Vào tháng 2, Bộ Giao thông Vận tải Mỹ (DOT) thông báo cho phép các hăng hàng không chở khách Trung Quốc tăng số chuyến bay khứ hồi mỗi tuần từ 35 lên 50 bắt đầu từ ngày 31/3. Con số này tương đương khoảng 1/3 so với mức trước đại dịch. Các hăng vận tải Mỹ cũng được phép thực hiện 50 chuyến bay mỗi tuần, nhưng hiện tại chưa khai thác hết hạn mức này.
Các hăng hàng không Mỹ bày tỏ lo ngại chính quyền ông Biden có thể gia tăng, thậm chí nhân đôi số chuyến bay được phép của các hăng vận tải Trung Quốc lên 100 chuyến mỗi tuần.
Bức thư gửi chính phủ Mỹ nhấn mạnh lợi thế của các hăng hàng không Trung Quốc do mối quan hệ với chính phủ nước này. Lợi thế đó cho phép các hăng hàng không Trung Quốc "hoạt động bất kể điều kiện thị trường tiêu chuẩn".
Theo bức thư, Trung Quốc cũng được hưởng lợi từ cuộc xâm lược Ukraine của Nga vào năm 2022. Sau cuộc xâm lược, các hăng vận tải Mỹ đă ngừng bay qua không phận Nga trong khi các hăng hàng không Trung Quốc vẫn tiếp tục sử dụng đường bay này.
Việc tránh không phận Nga khiến các chuyến bay của Mỹ tốn thêm thời gian và chi phí, gây bất lợi so với các hăng hàng không Trung Quốc sử dụng đường bay ngắn hơn qua không phận Nga.
Bức thư nhấn mạnh sự bất b́nh đẳng trong cạnh tranh do các chính sách của Trung Quốc gây ra, ảnh hưởng tiêu cực đến 315.000 lao động ngành hàng không Hoa Kỳ hoạt động trên các đường bay đến quốc gia này.
Các hiệp hội hàng không cảnh báo rằng nếu thị trường hàng không Trung Quốc tiếp tục phát triển thiếu kiểm soát và thiếu sự b́nh đẳng trong quyền tiếp cận cho tất cả các hăng hàng không, lợi thế sẽ tiếp tục nghiêng về các hăng hàng không Trung Quốc, dẫn đến tổn thất cho các doanh nghiệp và người lao động Mỹ.
"Thay mặt cho ngành hàng không Hoa Kỳ, chúng tôi viết thư này để kêu gọi quư vị tạm dừng việc cấp phép cho các chuyến bay chở khách bổ sung giữa Hoa Kỳ và Cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa cho đến khi người lao động và doanh nghiệp Hoa Kỳ được đảm bảo quyền b́nh đẳng trong việc tiếp cận thị trường và thoát khỏi những chính sách cạnh tranh bất công do chính phủ Trung Quốc áp dụng", trích dẫn từ nội dung bức thư.
Bức thư được gửi tới Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và Bộ trưởng Giao thông Vận tải Pete Buttigieg, được kư bởi Airlines for America, Hiệp hội Phi công Hàng không, Hiệp hội Phi công Đồng minh và Hiệp hội Tiếp viên Hàng không.
"Chúng tôi kêu gọi chính phủ dành thời gian để giải quyết những vấn đề cạnh tranh quan trọng này và bảo vệ người lao động ngành hàng không, khách du lịch và các hăng hàng không Hoa Kỳ", bức thư khẳng định.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh đă trả lời câu hỏi về bức thư trong cuộc họp báo ngày 12/4.
"Về câu hỏi cụ thể này, tôi đề nghị quư vị liên hệ với cơ quan có thẩm quyền để được giải đáp. Nh́n chung, việc tăng cường các chuyến bay trực tiếp giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là điều đă được hai nhà lănh đạo thống nhất tại San Francisco", bà nói, đề cập đến cuộc gặp gỡ diễn ra vào tháng 11/2023.
Bà Mao Ninh nhấn mạnh thêm rằng việc tăng cường các chuyến bay giữa hai nước "sẽ giúp thúc đẩy trao đổi và hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước".
Hôm 11/4, Dân biểu Mike Gallagher và Dân biểu Raja Krishnamoorthi đă gửi thư cho Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Giao thông Vận tải Pete Buttigieg, nêu lên những lo ngại tương tự như bức thư của các hiệp hội hàng không.
Bức thư của các nhà lập pháp kêu gọi các quan chức chính quyền ông Biden "thận trọng" khi phê duyệt các chuyến bay mới giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
"Các hăng hàng không Trung Quốc đang khai thác các đường bay quốc tế với lợi thế thương mại bất b́nh đẳng. Việc này gây mất cân bằng trong hoạt động bay so với các hăng hàng không Hoa Kỳ khai thác đến Trung Quốc. Cần có các biện pháp đối ứng để đảm bảo sự cân bằng về số lượng đường bay giữa hai quốc gia", các nhà lập pháp viết.
“Việc mở các tuyến đường bay mới đến Trung Quốc cần được thực hiện theo từng giai đoạn, phù hợp với nhu cầu thực tế của hành khách”.
"Ngoài ra, hành khách Mỹ không nên phải đối mặt với những rủi ro an ninh không cần thiết khi đi qua không phận Nga. Việc mở rộng các đường bay phải đi kèm với việc cấm các hăng hàng không Trung Quốc sử dụng không phận Nga", bức thư nêu rơ.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tiếp tục duy tŕ khuyến cáo du lịch cấp 3 đối với Trung Quốc đại lục, yêu cầu công dân Mỹ xem xét lại việc di chuyển đến quốc gia này.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cảnh báo về việc "thực thi luật pháp địa phương một cách tùy tiện" ở Trung Quốc, bao gồm cả "lệnh cấm xuất cảnh và nguy cơ giam giữ phi pháp".
"Công dân Hoa Kỳ đi du lịch đến Trung Quốc hoặc cư trú tại nước này có thể bị giam giữ mà không được tiếp cận các dịch vụ lănh sự Hoa Kỳ hoặc thông tin về tội phạm bị cáo buộc. Họ cũng có thể bị thẩm vấn và giam giữ mà không được đối xử công bằng và minh bạch theo luật pháp", tuyên bố của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ viết.