Căng thẳng giữa Mỹ và Iran đang ở thời điểm rất cao. Mỹ có thể tiến hành các cuộc tấn công mạng hay không kích phá hủy cơ sở hạt nhân Iran, nhưng phương án nào cũng tồn tại khó khăn.
Tổng thống Trump tại Washington ngày 13/6. Ảnh: AFP.
Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 20/6 hủy không kích Iran vào phút chót cho thấy ông không có nhiều lựa chọn để đối phó nước này, khi Tehran đang cố tạo ra thách thức lớn đối với Mỹ bằng cách phát triển kho nhiên liệu hạt nhân.
Các quan chức chính quyền Mỹ nói rằng những căng thẳng xoay quanh các cuộc tấn công tàu chở dầu ở vịnh Oman và vụ bắn rơi máy bay không người lái (UAV) Mỹ trong hai tuần qua đă khiến nhiều người không chú ư đến cuộc đối đầu lớn hơn, phức tạp hơn xoay quanh chương tŕnh hạt nhân của Iran.
Trong các cuộc họp tại Pḥng T́nh huống ở Nhà Trắng những ngày gần đây, Ngoại trưởng Mike Pompeo cho rằng mối đe dọa chính từ Iran là việc nước này đang tiến gần hơn đến khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân. Trump nhấn mạnh trên Twitter hôm 23/6 rằng "Iran không được phép sở hữu vũ khí hạt nhân".
Trump đă thực hiện một số bước đi để đối phó với Iran về vấn đề hạt nhân. Ông điều các đặc phái viên đến Trung Đông nhằm tăng cường các biện pháp trừng phạt mà Mỹ đă sử dụng để bóp nghẹt nền kinh tế Iran, chủ yếu bằng cách hạn chế nước này bán dầu cho thế giới. Trump cũng thông báo áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt mạnh tay với Tehran vào đầu tuần này.
Giới chức Mỹ bắt đầu thử nghiệm các phương án quyết liệt hơn, trong đó có phương thức tấn công mạng. Hôm 20/6, Bộ Tư lệnh Không gian Mỹ đă tấn công mạng nhằm vào nhóm t́nh báo Iran được cho là đă giúp lên kế hoạch các vụ phá hoại tàu chở dầu. Mỹ c̣n thực hiện một cuộc tấn công khác nhằm vào các hệ thống máy tính điều khiển quy tŕnh phóng tên lửa của Iran nhưng không rơ liệu nó có hiệu quả hay không. Iran đă không phóng tên lửa trong những tuần gần đây.
Mỹ có thể tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công mạng hoặc có các lựa chọn quân sự nếu Iran không khuất phục trước áp lực kinh tế và thực hiện điều họ cảnh báo vào tuần trước: sở hữu hơn 300 kg uranium làm giàu nồng độ thấp, phá vỡ giới hạn được thống nhất trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Họ cũng để mở khả năng tiếp tục làm giàu uraninum đến gần cấp độ có thể dùng để chế tạo bom hạt nhân.
Mặc dù kinh tế Iran đang suy yếu, họ đă phát triển các kỹ năng mới. Họ có thể tấn công các tàu với độ chính xác cao hơn và bắn rơi máy bay không người lái. Họ có lực lượng an ninh mạng lớn, trong 7 năm qua đă làm tê liệt nhiều ngân hàng Mỹ, xâm nhập một con đập ở vùng ngoại ô New York và tấn công một ṣng bạc tại Las Vegas.
Những khả năng này đă làm thay đổi các tính toán rủi ro, khiến cho thách thức mà Trump gặp phải khi đối phó Iran khó khăn hơn những vấn đề mà cựu tổng thống George W. Bush hay Obama từng đối mặt.
Con đường ít rủi ro nhất đối với Mỹ là trông chờ vào các lệnh trừng phạt. Nền kinh tế Iran đă giảm sút và lạm phát đang ở mức 50%. Trump và Pompeo cho rằng Iran cuối cùng sẽ không thể chịu đựng được sức ép và phải nhượng bộ Mỹ, chấp nhận một hiệp ước hạt nhân khắt khe hơn so với thỏa thuận mà họ đă đàm phán với Tổng thống Barack Obama.
Nhưng bản thân các biện pháp trừng phạt không phải là một giải pháp, chúng là phương tiện để khiến một quốc gia thay đổi hành vi. Đôi khi các quốc gia chống lại được áp lực đó: Mỹ đă áp lệnh trừng phạt với Cuba suốt nhiều thập kỷ nhưng chúng không có hiệu quả như mong muốn. Trong trường hợp của Iran, Tehran trước đây nghĩ rằng họ có thể kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi Trump hết nhiệm kỳ. Nhưng, giờ đây, Iran cho rằng họ phải "lên gân" với Mỹ th́ Washington mới chịu giảm áp lực.
Nếu Trump không thể đạt được tiến bộ bằng các lệnh trừng phạt, Arab Saudi và Israel có thể thúc giục ông xử lư vấn đề bằng cách loại bỏ các cơ sở hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, Iran trong nhiều năm qua đă xây dựng các hầm ngầm, đường hầm và khu nhà để giảm nguy cơ cơ sở hạt nhân bị thiệt hại nặng nề v́ các cuộc không kích.
Tại Natanz, cơ sở làm giàu uranium chính, pháo pḥng không được bố trí tại sa mạc xung quanh. Năm 2007, h́nh ảnh vệ tinh cho thấy Iran xây dựng một mạng lưới đường hầm gần đó, cho thấy đây có thể biện pháp đề pḥng không kích. Iran cũng t́m cách củng cố hệ thống pḥng thủ tại tổ hợp hạt nhân ở Isfahan, nơi quặng uranium được biến thành một loại khí có thể được dùng để sản xuất uranium làm giàu.
Nếu bị tấn công, Iran c̣n có khả năng đáp trả bằng cách sử dụng dân quân và lực lượng ủy nhiệm nhắm mục tiêu vào quân Mỹ đóng ở Iraq, Afghanistan và các nơi khác ở Trung Đông.
Cơ sở làm giàu uranium của Iran ở Natanz năm 2004. Ảnh: Xinhua.
Một thập kỷ trước, Mỹ và Israel từng mở chiến dịch bí mật được gọi là Olympic Games nhắm vào các máy ly tâm của Iran. Họ sử dụng mă máy tính để tăng tốc và làm chậm máy ly tâm hạt nhân của Iran cho đến khi chúng bị mất kiểm soát. Iran đă dành hơn một năm để cố gắng xác định lư do máy ly tâm của họ phát nổ và phát tán phóng xạ. Họ biết câu trả lời sau khi đoạn mă phá hoại vô t́nh được công bố.
Việc thực hiện các cuộc phá hoại giờ đây khó khăn hơn nhiều v́ người Iran sẽ cảnh giác hơn. Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) và Bộ Tư lệnh Không gian Mỹ cũng xem xét các khả năng tấn công mạng khác như Nitro Zeus - kế hoạch làm sập lưới điện và hệ thống thông tin liên lạc của Iran trong trường hợp chiến tranh nổ ra, nhưng họ kết luận rằng biện pháp này có thể gây tác động lớn với dân thường Iran.
Một lựa chọn khác của Trump là đảo ngược căng thẳng như ông đă làm với Triều Tiên, chuyển từ các lời đe dọa sang dang rộng ṿng tay ngoại giao. Ông thường xuyên bày tỏ mong muốn mở một kênh thảo luận song phương, nhiều quốc gia và chính trị gia đă t́nh nguyện đóng vai tṛ trung gian như Thủ tướng Nhật Abe Shinzo.
Nhưng Iran không giống như Triều Tiên. Quyền lực ở nước họ không tập trung vào một lănh đạo như Kim Jong-un, quân đội và các giáo sĩ đều có tiếng nói. Để đưa ra thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif đă đàm phán trong nhiều năm trong khi Tổng thống Obama chưa bao giờ gặp Tổng thống Iran Hassan Rouhani.
Lănh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei hai tuần trước bác bỏ khả năng đối thoại với Trump. Iran nhấn mạnh với Trump rằng ông phải tham gia lại thỏa thuận cũ trước khi đàm phán thỏa thuận mới. Tổng thống Mỹ khước từ đề nghị này c̣n Pompeo tuyên bố để hai bên đi đến một thỏa thuận, Iran phải thực hiện 12 thay đổi lớn, trong đó có ngừng hỗ trợ khủng bố và từ bỏ hạt nhân.
"Tôi có thể tưởng tượng ra những cuộc đàm phán", cựu quan chức ngoại giao Mỹ Philip H. Gordon nói. "Nhưng điều khó tưởng tượng là hai bên đạt được thỏa thuận gần với những ǵ chính quyền Trump coi là điều kiện tối thiểu".
VietBF © sưu tầm
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
