9/22/19
Washington Post – KIEV, Ukraine – Các nhà lănh đạo Ukraine đang bị mắc kẹt vào giữa cuộc tranh chấp phe đảng ở Washington. Họ vừa phải đối mặt với áp lực gia tăng từ Tổng thống Trump và các đồng minh của ông để điều tra vụ con trai của đối thủ chính trị Joe Biden, và cũng vừa t́m cách thoát ra khỏi thế kẹt này.
Họ có thể nhượng bộ Trump yêu cầu mở một cuộc điều tra về các thỏa thuận kinh doanh của Hunter Biden – con trai của Joe Biden – ở Ukraine và như thế th́ đứng trước sự mạo hiểm sẽ gây ra sự giận dữ của đảng Dân chủ và những người khác v́ chính họ đă tham dự vào những ǵ sẽ bị coi là can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020. Hoặc giới lănh đạo Ukraine có thể làm lơ Trump và phải đối mặt với cơn giận dữ của một tổng thống mà chính ông ta đă cho “đóng bang” 250 triệu đô la viện trợ quân sự quan trọng v́ những lư do bí ẩn trước khi tháo khoán khoản tiền này vào đầu tháng này.
Dù bằng cách nào đi nữa, họ đều đứng trước nguy cơ phá vỡ sự đồng thuận giữa hai đảng, vốn dĩ đă kiên quyết ủng hộ Ukraine chống lại Nga kể từ năm 2014, khi Điện Kremlin sát nhập khu vực Crimea và gây chiến ở khu vực phía đông Ukraine. Nếu Ukraine liên kết với một đảng chính trị nào đó của Hoa Kỳ hoặc bên này hoặc bên kia, họ đều có thể gây nguy hiểm cho mối quan hệ với Hoa Kỳ, quốc gia ủng hộ an ninh quan trọng nhất của họ.
Alyona Getmanchuk, giám đốc của Trung tâm New Europe, một nhóm chuyên gia về chính sách đối ngoại có trụ sở tại Kiev cho biết, đó là một thảm họa ngoại giao đối với mối quan hệ của chúng tôi với Hoa Kỳ. Tôi không biết làm ǵ để thoát khỏi t́nh trạng này.
Một quyết định sẽ được đưa ra vào ngày thứ Tư này, khi lần đầu tiên ông Trump ngồi xuống với Tổng thống Ukraine – ông Volodymyr Zelensky – trong cuộc họp bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York.
Ông Zelensky đă cố sắp xếp cho cuộc họp trong nhiều tháng, coi đó là một cách để chứng minh sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với một quốc gia vẫn đang chiến đấu trong một cuộc chiến ở phía đông Ukraine và sát nhập Crimea của Nga. Trump đă miễn cưỡng nhận lời, và ông đă ép Zelensky về vụ Biden trong cuộc nói chuyện qua điện thoại vào tháng 7 vừa qua, mà điều này hiện là là chủ đề của một vụ khiếu kiện tố cáo của cộng đồng t́nh báo.
Trong một cuộc phỏng vấn với đài truyền h́nh Ukraine Hromadske vào thứ Bảy, Ngoại trưởng Vadym Prystaiko phủ nhận rằng TT Trump đă gây áp lực với Zelensky trong suốt cuộc gọi điện thoại.
“Tôi biết nội dung cuộc tṛ chuyện này, và tôi nghĩ không có áp lực”, ông ta nói. Có cuộc nói chuyện, cuộc tṛ chuyện đó, và các nhà lănh đạo có quyền thảo luận về bất kỳ vấn đề nào nẩy sinh. Cuộc tṛ chuyện này dài, thân thiện và nó đă đề cập đến rất nhiều vấn đề, bao gồm cả những vấn đề đ̣i hỏi câu trả lời nghiêm túc.
Các nhà ngoại giao, chính trị gia và các nhà phân tích trong và ngoài Ukraine cho biết hôm thứ Bảy rằng Ukraine đang ở vị trí khó xử.
Zelensky – người mà cho đến gần đây là một diễn viên hài không có kinh nghiệm chính trị ǵ cả – sẽ phải bước đi một cách cẩn thận. Một bước đi sai lầm có thể làm tăng thêm t́nh h́nh căng thẳng ở Washington, khiến Ukraine phải trả giá với các nhà lập pháp Cộng ḥa hoặc Dân chủ.
Kể từ khi Trump ôm hôn Tổng thống Nga Vladimir Putin và đặt vấn đề về sự ủng hộ của Mỹ đối với NATO và Ukraine, sự ủng hộ của lưỡng đảng đối với Ukraine ngay tại Quốc hội Mỹ đă trở thành là sự bảo đảm an ninh chính của Hoa Kỳ cho Kiev. Nếu điều đó bị xói ṃn, Ukraine có thể ở một vị trí đặc biệt nguy hiểm.
Danylo Lubkivsky, cựu Thứ trưởng Ngoại giao Ukraine, cho biết, mối quan tâm sống c̣n của chúng tôi là đảm bảo và bảo vệ và tăng cường sự hỗ trợ của lưỡng đảng trong quốc hội Mỹ cho Ukraine. Đây không phải là tất cả là do Ukraine. Đừng áp đặt một số vấn đề trong nước Mỹ, các vấn đề trên vai Ukraine, trong khi Ukraine đang phải chiến đấu chống lại sự xâm lược của Nga và đấu tranh cho độc lập và tự do.
Zelensky cũng đang nói về cuộc gặp với Putin cũng như với các nhà lănh đạo của Pháp và Đức trong những tuần tới để cố gắng t́m ra một giải pháp cho cuộc xung đột đă kéo dài sang năm thứ năm.
Zelensky đă cởi mở hơn với Nga so với người tiền nhiệm của ông ta, như đàm phán trao đổi tù nhân quan trọng với Điện Kremlin ngoài việc đề nghị các cuộc thảo luận với Putin.
Đă có một số người Ukraine lo lắng rằng Zelensky có thể đă nhân nhượng quá nhiều cho phe của Trump.
“Cần phải tránh xa vấn đề này. Đó không phải là câu chuyện của chúng tôi. Chúng ta có thể chẳng được ǵ mà mất nhiều thứ”, bà Victoria Voytsitska, một nhà lập pháp người Ukraine, người đă đắc cử vào năm 2014 trong một làn sóng các nhà hoạt động theo phương Tây, bước vào chính trị sau những biến động chính trị năm đó.
Bà nói tiếp: “Mở một cuộc điều tra như là một công cụ để nói rằng chúng tôi đang mở lại cuộc điều tra để mang lại lợi ích, hay lợi thế cho một ứng cử viên cụ thể nào đó, sẽ là một điều sai lầm.”
Các nhà hoạch định chính sách và phân tích người Ukraine lo lắng rằng nhà lănh đạo của họ đang bước vào một cuộc phục kích bằng cách gặp TT Trump vào thứ Tư tới. Họ sợ nó có thể gây ra những bước thụt lùi đối với những nỗ lực pháp trị vốn đă được thực hiện kể từ cuộc cách mạng năm 2014, khi lật đổ một nhà lănh đạo tham nhũng nặng nề.
Getmanchuk nói “Một điều trớ trêu là các nguồn lực của Hoa Kỳ đă được đổ vào Ukraine kể từ khi độc lập vào năm 1991 khỏi Liên Xô để cố gắng tạo ra một nền tư pháp độc lập, mà nó có thể chịu được những áp lực chính trị – loại áp lực chính xác mà Trump hiện đang áp dụng.”
Bà nói tiếp rằng việc không theo đuổi nền tư pháp độc lập sẽ là một sự thiếu tôn trọng đối với tất cả những người Mỹ đă cho tiền và đầu tư từ tiền bạc của những người nộp thuế ở Hoa Kỳ trong 28 năm qua để cải cách.
Vài ngày sau cuộc tṛ chuyện qua điện thoại vào tháng 7 giữa Trump và Zelensky, luật sư cá nhân của Trump, Rudolph W. Giuliani đă tiếp tục cuộc gặp trực tiếp với Andriy Yermak, một phụ tá hàng đầu của TT Zelensky, ở Madrid. Giuliani nói rằng ông đă gặp Yermak để đề nghị hai vấn đề cần điều tra và Yermak cho biết rằng chính quyền Ukraine sẵn sàng theo đuổi các cuộc điều tra. Yermak đă không trả lời yêu cầu b́nh luận về câu nói này.
Vấn đề đầu tiên liên quan đến cáo buộc rằng chính phủ Ukraine đă thông đồng với đảng Dân chủ vào năm 2016 để cố gắng làm hỏng cuộc tranh cử của tổng thống Trump.
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016, việc tiết lộ một cuốn sổ cái ghi nhận hàng triệu đô la thanh toán ngoài sổ sách từ chính phủ cũ của Ukraine cho Paul Manafort đă loại Manafort ra khỏi chức chủ tịch chiến dịch tranh cử của Trump. Manafort từng là cố vấn cho Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovych, nhà lănh đạo thân thiện với Nga, người đă bị buộc phải từ chức năm 2014.
Giuliani nói rằng việc tiết lộ thông tin đó là một phần trong chiến dịch phối hợp của chính phủ Ukraine nhằm giúp đỡ đảng Dân chủ. Ông không đưa ra bằng chứng.
Serhiy Leshchenko, nhà lập pháp Ukraine, người đă tiết lộ sổ cái nói trên, nói rằng ông đă công bố thông tin để cố gắng chống tham nhũng ở Ukraine, và không can thiệp vào chính trị Hoa Kỳ.
Vấn đề thứ hai được Giuliani nêu ra liên quan đến một cuộc điều tra của ông trùm khí đốt Ukraine, người đă đưa Hunter Biden vào hội đồng quản trị của công ty Burisma.
Vào năm 2016, Phó Tổng thống khi đó là ông Biden đă yêu cầu Ukraine loại bỏ một quan chức thực thi pháp luật hàng đầu của Ukraine, Tổng công tố viên Viktor Shokin.
Trump và Giuliani đă cáo buộc ông Biden “cha” đă ép sa thải Shokin để bảo vệ Hunter Biden tránh khỏi một cuộc điều tra liên quan tới công ty Burisma.
Nhưng không rơ Shokin đă theo đuổi vụ Burisma nghiêm túc như thế nào vào thời điểm anh ta bị đuổi. Các nhà ngoại giao cho biết vào thời điểm đó, việc sa thải Shokin gắn liền với những lo lắng của phương Tây về tham nhũng trong hệ thống tư pháp Ukraine. Các mối quan tâm của Washington đă được chia sẻ rộng răi bởi các đối tác châu Âu của Ukraine, và họ chấp nhận sự ra đi của Shokin.
Truyền thông tin giả và đồng minh của họ, Đảng Dân chủ, muốn tránh càng xa càng tốt khỏi yêu cầu của Joe Biden rằng Chính phủ Ukraine sa thải một công tố viên đang điều tra con trai ông, như ông Trump đă viết hôm thứ Bảy trên Twitter.
Ông Biden cho biết hôm thứ Bảy rằng ông chưa bao giờ nói chuyện với con trai về công việc kinh doanh ở Ukraine và cáo buộc ông Trump làm điều này v́ ông biết tôi sẽ hạ ông ta dễ dàng như đánh trống.
Nguyễn Dương