Những thay đổi khả dĩ khi dịch bệnh đi qua - Lê Mạnh Hùng

[florida80]

Một ngày nào đó, chúng ta sẽ nhìn lại và nhớ lại giai đoạn toàn thể xã hội đóng cửa này như là một kinh nghiệm khó quên. Đối với một số người, đây là một lúc đau lòng với những người thân bị gục ngã vì Covid-19 mà phút cuối cùng không có ai chung quanh để trăn trối. Đa số chúng ta thì hy vọng rằng sẽ tránh được thảm trạng này. Một số có thể còn thấy hạnh phúc hoặc thỏa mãn có thì giờ sinh sống với gia đinh, theo đuổi những gì mình thích hoặc là có thể bỏ được môt số những tật xấu.

Nhưng tùy thuộc vào quá trình diễn biến của dịch bệnh, có triển vọng rằng nhiều thói quen sinh sống của chúng ta cũng thay đổi. Và những thay đổi này có khả năng sẽ làm thay đổi hàng lọat các họat động kinh tế, định nghĩa lại vai trò của nhà nước và thay đổi một cách căn bản cung cách giao tiếp giữa người và người. Tuy rằng hiện hãy còn quá sớm để tiên đóan những thay đổi này, dưới đây chúng ta thử lược qua những thay đổi khả dĩ.

Di chuyển




Kể từ năm 2000, số lượng khách du lịch trên toàn thế giới đã tăng gấp đôi theo số liệu của tổ chức Du Lịch Thế Giới (Worls Tourism Organisation). Kích thích sự phát triển của hàng lọat những ngành kinh tế từ các công ty hàng không cho đến các công ty sản xuất máy bay và động cơ máy bay cho đến các khách sạn và các công ty cho thuê nhà như AirBnb. Nó cũng giúp cho các thành phố như Doha, Dubai và Abu Dhabi tự nhận mình là những trung tâm quốc tế. Liệu dịch bệnh này có làm cho nhiều người e ngại hơn trong việc đi du lịch xa hay không.

Sau vụ tấn công 9/11 du lịch có đi xuống nhưng sau đó lại bùng nổ trở lại. Lần này có thể cũng chỉ tạm thời. Điều ta có thể chắc chắn là du lịch bằng tầu thủy sẽ là ngành cuối cùng phục hồi nếu có phục hồi. Một điều chắc chắn nữa là số lượng di chuyển vì công việc sẽ giảm sút. Sau cả tháng làm việc cách ly, các doanh nghiệp chắc chắn sẽ định lại công việc nào là cần thiết phải gặp mặt làm giảm nhu cầu đi vì công việc, cắt giảm một bộ phận quan trọng (và có lời nhất) của phúc hợp du lịch (máy bay, khách sạn, thuê xe).

Địa ốc

Thay đổi trong cung cách làm việc cũng ảnh hưởng đến khu vực địa ốc thương mại. Số người cần có mặt tại văn phòng năm ngày một tuần sẽ giảm bớt. Điều này sẽ ảnh huởng đến những công ty địa ốc thương mại, nhất là những công ty như WeWork mà có thể bị phá sản. Trong khi đó, nhưng công ty cung cấp các hạ tầng cơ sở kỹ thuật cho làm việc ở nhà như Zoom Video Communications sẽ phát triển mạnh.

An Sinh Xã Hội

Có lẽ vấn đề lớn nhất là vai trò của nhà nước. Liệu quốc gia nào có một hệ thống y tế phổ quát cho mọi công dân và một hệ thống an sinh xã hội bao quát bảo vệ công dân của mình tốt hơn? Chúng ta không thật sự biết đáp án cho đến khi dịch bệnh đi qua và người ta kiểm tra lại những hậu quả của nó. Nhưng có triển vọng là Đan Mạch đối phó với dịch bệnh tốt hơn là Hoa Kỳ. Điều chắc chắn là một hệ thống an sinh xã hội bao quát hơn sẽ trở thành một vấn đề chính trị quan trọng tại Mỹ.

Vai trò của nhà nước cũng sẽ mở rộng thêm trong nhiểu lãnh vực khác nữa. Cuộc khủng hoảng đã khiến các quốc gia gia tăng kiểm sóat biên giới của mình cũng như dẫn đến việc tuyên bố một số ngành họat động là có tính cách chiến lược. Tình hình sẽ trở thành khó khăn hơn cho những người chủ trương nhà nuớc rút ra khỏi các hoạt động xã hội. Và thuế có triển vọng sẽ phải tăng để chi trả cho tất cả những trách nhiệm mới mà nhà nuớc phải gánh.





Bảo hiểm y tế

Người ta sẽ đòi hỏi các bệnh viện phải có nhiều khả năng dự phòng hơn – nhiều thiết bị cấp cứu dự trữ giường bệnh vv.. Với dịch bệnh ảnh huởng mạnh nhất những tầng lớp nghèo, đòi hỏi mới sẽ thách thức ý tuởng vốn vẫn chi phối đa số người Mỹ rằng chăm sóc sức khỏe là một ưu đãi dành cho những ai có thể mua được bảo hiểm. Nhưng việc tiến tới một hệ thống bảo hiểm y tế phổ quát cho tất cả mọi người với một phí tổn vừa phải sẽ ảnh huởng mạnh đến một loạt những công ty trung gian như “pharmacy benefit manager” (PBM) hay công ty bảo hiểm và làm giảm thu nhập của các bác sĩ và dược sĩ.

Nhưng nếu nhà nước bỏ thêm tiền vào y tế công cộng và y tế phòng ngừa thì điều đó có nghĩa là có thêm tiền cho vaccines, phòng dịch, chống ma túy và thuốc trụ sinh nhưng ít tiền hơn cho các loại thuốc thời thượng như để giảm mập và lo các bệnh nhà giàu.

Giáo dục






Việc đóng cửa môt loạt các truờng học và chuyển việc dạy và học sang học qua mạng sẽ buộc người ta xét lại đến chi phí của một tấm bằng đại học, nhất là tại Mỹ mà tiền học trở thành một gánh nặng nhưng nhiều khi lại không có giá trị bao nhiêu cho nhiều gia đình trung lưu.

Tất cả những thay đổi này có thể sẽ không xảy ra. Trong những giai đọan căng thẳng như hiện nay, người ta thường có khuynh huớng khuếch đại những thay đổi khả dĩ. Sau vụ 9/11 người ta cũng đoán có những thay đổi nhưng cuối cùng mọi tiên đoán đó đều không thành sự thật. Thành ra có thể lần này cũng như vậy. Hậu quả lâu dài của vụ dịch này có thể chỉ là người ta sẽ rửa tay hoặc dùng hand sanitizer nhiều hơn giống như dân Hồng Kông sau vụ dịch SARS vậy.

Lê Mạnh Hùng
April 2020