Đầu tuần này, giới chức Mỹ và Australia đă xôn xao và phẫn nộ trước một bức ảnh được chia sẻ trên mạng xă hội. Bức ảnh cho thấy đại sứ Trung Quốc tại Kiribati đi trên lưng những người dân địa phương đang nằm úp mặt xuống đất sau khi ông đến đảo Marakei.
Constantine Panayiotou, tùy viên quốc pḥng Mỹ tại 5 đảo quốc Thái B́nh Dương bao gồm Kiribati, nói trên Twitter: "Tôi đơn giản là không thể tưởng tượng nổi bất kỳ t́nh huống nào mà việc đi trên lưng trẻ em là hành vi có thể chấp nhận được đối với đại sứ của bất kỳ quốc gia nào (hoặc bất kỳ người lớn nào)".
Nhiều người ở Kiribati cho biết đây là phong tục và rằng h́nh ảnh có Đại sứ Trung Quốc Đường Tùng Căn đă bị lấy ra khỏi bối cảnh.
"Người dân Marakei có thể chào đón giới chức theo bất kỳ cách nào họ thích, ai cũng biết họ c̣n lưu giữ nhiều phong tục của vùng đất này", Katerina Teaiwa, phó giáo sư tại Đại học Châu Á và Thái B́nh Dương thuộc Đại học Quốc gia Australia, có cha là người Kiribati, cho biết.
"Mọi người nên bớt ầm ĩ về chuyện này và tôn trọng hơn sự đa dạng văn hóa ở Thái B́nh Dương, các ḥn đảo nên có quyền tự quyết về văn hóa… Marakei có lẽ đang thử làm một điều ǵ đó theo phong tục để thể hiện sự vinh hạnh và ḷng hiếu khách".
Nếu bức ảnh trên cho thấy mối quan hệ ngày càng thân thiết giữa Bắc Kinh với các đảo quốc Thái B́nh Dương, sự ồn ào vây quanh nó lại phô bày cuộc cạnh tranh gay gắt về ảnh hưởng tại khu vực, và việc các động thái liên quan đến Trung Quốc bị theo dơi gắt gao như thế nào.
Khu vực này là nơi có 22 quốc gia và vùng lănh thổ, cùng vùng biển rộng lớn nhất thế giới với các tuyến hàng hải, hàng không và thông tin liên lạc quan trọng. Trong khi nhiều quốc gia Thái B́nh Dương từ lâu đă đứng về phía Mỹ và các đồng minh của Washington, mối quan hệ giữa họ với Trung Quốc đă trở nên thân thiết hơn trong những năm gần đây, khi Bắc Kinh tăng cường ảnh hưởng ngoại giao và tài chính.
Năm 2019, Kiribati, nơi có một trạm theo dơi vũ trụ không hoạt động của Trung Quốc, đă quay lưng với Đài Loan để kết giao với Trung Quốc.
Tổng thống hiện tại của Kiribati là Taneti Maamau, người vừa tái đắc cử với chiến thắng trước đối thủ có lập trường ủng hộ Đài Loan.
Trong những tuần trước cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 6, Kiribati đă nhận được hơn 4,2 triệu USD từ Bắc Kinh cho "các dự án sinh kế", theo một tuyên bố của chính phủ Kiribati.
Quân đội Mỹ đă bày tỏ lo ngại rằng Kiribati có thể cho phép Trung Quốc xây dựng các cơ sở phục vụ cả hai mục đích quân sự và dân sự trên ḥn đảo lớn nhất của họ, nơi cách Hawaii - trụ sở Bộ Tư lệnh Thái B́nh Dương của Mỹ, chỉ 2.000 km.
Trong khi đó, ông Maamau trước sau khẳng định rằng ông sẽ bảo vệ nền độc lập của đất nước và không có kế hoạch cho phép Trung Quốc xây dựng căn cứ quân sự ở nước này.
Nâng cao đảo
Góp phần thổi bùng cuộc tranh luận về việc Trung Quốc đang cố gắng gia tăng ảnh hưởng ở Kiribati là kế hoạch đầy tham vọng và tốn kém để đối phó với t́nh trạng nước biển dâng ở Kiribati, đất nước với điểm cao nhất không quá 2 m so với mực nước biển.
Với dân số 115.000 người, Kiribati bao gồm 32 đảo san hô trải dài trên hàng ngh́n cây số ở đại dương. Các nhà khoa học khí hậu từ lâu đă cho rằng Kiribati sẽ không c̣n tồn tại trong 80 năm tới khi mực nước biển dâng lên.
Cựu lănh đạo Anote Tong theo đuổi ư tưởng "di cư đàng hoàng" - mua đất ở đảo quốc Fiji bên cạnh và bắt đầu quá tŕnh tái định cư người dân.
Dù vậy, ông Maamau, người lên nắm quyền lần đầu vào năm 2016, đă bác bỏ chiến lược di cư và thay vào đó tuyên bố rằng ư định của chính phủ ông là "gạt bỏ viễn cảnh sai lầm và bi quan về một quốc gia hoang vắng đang ch́m". Cụ thể, ông theo đuổi sự hỗ trợ của khu vực để nâng các ḥn đảo lên cao hơn so với mực nước biển đang dâng lên.
Năm 2017, trong khi công bố "tầm nh́n 20 năm" của Kiribati với các nhà lănh đạo thế giới tại hội nghị thường niên lần thứ 23 của các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu năm 1992, ông Maamau mời gọi các nhà đầu tư giàu có. Ông kêu gọi họ "biến Kiribati thành Dubai hoặc Singapore của Thái B́nh Dương" bằng cách xây dựng các khu nghỉ dưỡng sinh thái 5 sao giúp khách du lịch có thể tiếp cận "trải nghiệm lặn biển, câu cá và lướt sóng đẳng cấp thế giới".
Paul Kench, nhà nghiên cứu địa mạo duyên hải người Canada làm việc với chính phủ Kiribati về kế hoạch nâng cao đảo, cho biết những giả định trước đây rằng quốc gia này sẽ ch́m khi mực nước biển dâng cao là "dựa trên hiểu biết không chính xác".
"Công tŕnh của chúng tôi đă chỉ ra rằng các đảo là thực thể địa lư tự nhiên có thể điều chỉnh kích thước và h́nh dạng của chúng trên nền san hô khi mực nước biển thay đổi. Nhận thức này mang lại cho các quốc đảo một loạt cơ hội mới", ông nói.
Anna Powles, giảng viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc pḥng và An ninh thuộc Đại học Massey ở New Zealand, cho biết viễn cảnh Trung Quốc tài trợ cho một dự án như vậy đă làm dấy lên lo ngại về việc nước này "ngày càng gia tăng ảnh hưởng… bao gồm đối với bất động sản chiến lược của Kiribati".
Tuy nhiên, bà lưu ư rằng sự can dự của Trung Quốc “không đương nhiên có nghĩa là các cảng và sân bay với mục đích kép sẽ mọc lên", dù đây "rơ ràng là mối quan tâm lâu dài".
"Kiribati và Mỹ cũng có Hiệp ước Hữu nghị và Chủ quyền Lănh thổ, trong đó quy định rằng bất kỳ hoạt động quân sự nào của các bên thứ ba trên quần đảo sẽ phải có sự tham vấn giữa Kiribati và Mỹ", bà nói.
Nợ nần chồng chất
Alexandre Dayant, nghiên cứu viên tại Viện Lowy của Australia, người theo dơi viện trợ tại khu vực Thái B́nh Dương, cho biết dù Kiribati quay sang thiết lập bang giao với Trung Quốc, không có nhiều chuyện xảy ra kể từ đó.
"Viện trợ của Đài Loan là một phần quan trọng trong nguồn lực của đất nước và nó để lại khoảng trống trong thu nhập của chính phủ. Với việc (Kiribati) không c̣n quan hệ với Đài Bắc, hiện có một khoảng trống mà giới quan sát tin rằng Bắc Kinh sẽ lấp đầy", ông nói.
"Nhưng ngoài những tin đồn rằng Trung Quốc sẽ cung cấp toàn bộ kinh phí để mua sắm một số máy bay, chúng tôi vẫn chưa thể thấy viện trợ của Trung Quốc sẽ được rót vào đâu".
Ngoài ra, không chỉ có Trung Quốc đang nỗ lực gia tăng ảnh hưởng ở Thái B́nh Dương.
"Australia đang theo đuổi chương tŕnh 'Pacific Step-Up' (Củng cố Thái B́nh Dương), New Zealand có 'Pacific Reset' (Tái lập Thái B́nh Dương), Vương quốc Anh là 'Pacific Uplift' (Nâng cấp Thái B́nh Dương)… Thậm chí Indonesia cũng có 'Pacific Elevation' (Nâng cao Thái B́nh Dương)", ông cho hay.
Trong tất cả khó khăn mà Kiribati sẽ phải đối mặt với nỗ lực nâng cao các ḥn đảo của ḿnh, ông Dayant cho biết tài chính có thể là lo lắng lớn nhất.
"Tôi hiểu rằng một dự án như thế này sẽ tốn từ 100 triệu đến 300 triệu USD, gần gấp đôi GDP của Kiribati", ông nói. "Đi vay rơ ràng không phải là một lựa chọn - Kiribati được coi là có nguy cơ cao về nợ nần, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế".
Điều này dấy lên lo ngại rằng Kiribati có thể trở thành đối tượng của "ngoại giao bẫy nợ", chiến lược mà Trung Quốc bị cáo buộc đă áp dụng ở nhiều nơi khác.
Theo một báo cáo của Viện Lowy - công bố vào tháng 10/2019, "quy mô lớn của các khoản vay từ Trung Quốc" tại các quốc gia Thái B́nh Dương đă "tạo ra nguy cơ rơ ràng" về việc ngập trong nợ nần đối với các nước nhỏ.
Kench, nhà nghiên cứu địa mạo duyên hải, cho biết việc t́m kiếm hỗ trợ tài chính cho Kiribati quan trọng hơn các nguy cơ chính trị.
"Có nguy cơ chúng ta bị cuốn vào cuộc đọ sức giữa Mỹ và Trung Quốc, xoay quanh quyền sở hữu chiến lược đối với các tài sản quân sự. Nếu điều này làm chậm tiến độ của dự án, Kiribati sẽ thua", ông nói.
"Thiệt hại do băo sẽ tràn lan, tài nguyên đất trên các đảo đông người sẽ suy giảm và cơ sở hạ tầng sẽ xuống cấp. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và sự an toàn của cộng đồng và nguồn nước uống sẽ sụt giảm".
Chuyên gia Powles của Đại học Massey đồng ư rằng quan ngại về cạnh tranh địa chính trị Mỹ - Trung Quốc không nên bị tách khỏi các nhu cầu của khu vực này.
"Chúng ta không nên quên mất thực tế rằng... biến đổi khí hậu là mối đe dọa hiện hữu", bà nói.
VietBF @ Sưu tầm
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
