"Đất Sài G̣n nắng quanh năm, làm kem không bao giờ ế. Chỉ có quán mở thêm ngày càng nhiều chứ không bao giờ ít đi...". Vậy mà vẫn có những tiếc nuối.
Cà rem nước đá ngọt... huyền thoại
Có khi sau một cơn mưa rào trút xuống, lại bừng nắng lên, nên kem lúc nào cũng có thể nhanh tan chảy, vội ăn để nghe mát lạnh thêm đầu lưỡi…
Ngày thơ ấu, tôi có hơn mười năm ở qua 3 nơi: Quảng Trị, Huế và Đà Nẵng. Gia đ́nh di chuyển dài theo cuộc chiến suốt cả mấy ngàn ngày, nhưng ở nơi đâu vị mát lạnh của que kem cũng dày hơn trong kư ức.
Tôi c̣n nhớ, con đường Quang Trung rợp bóng me chạy dọc theo bờ sông Thạch Hăn ở Thị xă Quảng Trị ngày ấy, có hăng nước đá của ông Sáu Tùng. Ông già khoảng sáu mươi tuổi có mấy người con trai. Cả nhà cùng nhau cật lực sản xuất nước đá, có kêu thêm mấy người thợ, để cung ứng cho nhiều quán hàng trong thị xă.
Bên hông hăng nước đá rộng mênh mông với những cái máy to đùng chạy dây tời nhả và đẩy qua dăy máng dài từng thùng đá to h́nh chữ nhật, vang động một góc đường ấy, là một gian riêng ông Sáu dành làm cà rem để bán cho lũ nhóc học tṛ trường tiểu học.
Chẳng có ǵ đâu, chỉ có nước pha đường thêm mấy loại màu đổ vào những chiếc khuôn nhỏ, có cắm chiếc que và làm lạnh đông lại. Lúc xổ ra, đó là những cây cà rem… huyền thoại. Lạnh mát chân răng ngày hè và ngọt lịm khi mút tê đầu lưỡi. Cà rem thuở ấy là một thú ăn hàng độc đáo mà bọn nhỏ chúng tôi vô cùng thích sau mỗi buổi tan trường. Dù chỉ là nước đá ngọt, vậy thôi!
Sau cuộc chiến bùng lên với sự khốc liệt chưa từng thấy ở Thành cổ Quảng Trị ngày ấy, chúng tôi rời đi để đến Huế rồi Đà Nẵng. Nhưng dù nơi đâu, những que cà rem được sắp trong những chiếc thùng mút xốp khoác lên vai người bán dọc theo lề đường các khu tạm cư vẫn là sự thu hút, hấp dẫn sau những ván bắn bi, đánh đáo.
Đứa nào thua, phải đăi chúng bạn vài que cà rem. Có khi chia phe đông, tiền lại ít, vậy là mua để cùng ăn chung. Đứa cắn th́ c̣n đỡ, có đứa “chơi xấu” chuồi cả… vào mồm mút luôn từ “gốc đến ngọn”. Vậy là căi nhau chí chóe và vẫn rất thèm, phải đành… giải tán!
Nắng đổ lửa: Nhớ những xe kem Sài G̣n leng keng, những thương hiệu danh tiếng - ảnh 3
Kem cây bán dạo ở Sài G̣n
Kem Sài G̣n, thành phố chỉ hai mùa nắng mưa
Kỷ niệm ấy, của một thuở đă trôi đi gần nửa thế kỷ. Bây giờ, trên những con phố Sài G̣n, mỗi khi xe qua một tiệm kem hào nhoáng, lại nghe ùa về một thoáng tuổi nhỏ. Kem dù xưa hay nay vẫn làm bằng nguyên lư đông lạnh, nhưng vào tiệm kem có nghĩa đến với một thế giới đủ màu, đủ mùi và đủ vị.
Ngày nắng cũng như mưa, các tiệm kem dặt d́u bao lớp trẻ ḥ hẹn. Kem Sài G̣n đă như từng hiện diện cả trăm năm, vẫn luôn là nơi chốn bày tỏ t́nh cảm của tuổi thanh xuân, bằng cách đăi nhau ly kem chiều mát lạnh. Sở dĩ tôi t́m hiểu và để ư cái ngành công nghệ… dễ thương này là bởi có dạo quen biết với một ông chủ hăng kem khá nổi tiếng có hăng tọa lạc ở đường Phạm Ngũ Lăo, Q.1.
Nhập máy từ Nhật, và công nghệ của người Hồng Kông, ông chủ hăng đă làm kem được 7 năm, sau đó v́ vụ giải tỏa một phần Công viên 23.9 cho một dự án đầu tư của Đài Loan, nên bỏ hăng đi định cư luôn ở nước ngoài, dù kem bán chạy vào hàng nhất nh́ Sài G̣n.
Có lần, khi hỏi về công nghệ làm kem và việc lời lăi của hăng kem, ông nói gọn: “Đất Sài G̣n nắng quanh năm, làm kem không bao giờ ế. Chỉ có quán mở thêm ngày càng nhiều chứ không bao giờ ít đi. Xứ nhiệt đới nên không chỉ người Việt, mà du khách nước ngoài cũng chuộng kem Việt, v́ có đủ loại kem có nhiều vị trái cây xứ ḿnh. C̣n lời lăi? Nói vậy là biết rồi”.
Ông bỏ lửng câu ấy, như một minh chứng cho cái ngành làm kem và mở tiệm kem ở Sài thành. Và quả đúng vậy, thời điểm tôi t́m hiểu về nghề kem ấy là năm 2.000. Qua 20 năm, để ư thấy càng ngày Sài G̣n càng có thêm nhiều thương hiệu kem, nội ngoại đủ cả. Tiệm kem mở ra khắp nơi để đáp ứng nhu cầu và cũng để lưu giữ cái hương vị, hồn cốt của một thành phố chỉ có hai mùa mưa nắng này.
Làm dịu cả một chiều nóng bức
Những ngày đầu tháng 5, ngồi viết bài ở nhà. Bỗng nghe tiếng leng keng của xe kem đă vô đầu ngơ. Như bao lần, tôi ra gọi lại và mua chục que kem. Có một điều là hẻm nhà tôi thường có 2 xe kem thay nhau đến bán: một xe kem ghi trên thân xe là Kem Huế của một người đàn ông quê Nam Định trạc 40 tuổi, bán vào lúc 10 giờ sáng; một xe kem ghi là Kem ốc quế của một cô tầm tuổi 30 nói giọng miền Tây bán vào lúc 5 giờ chiều.
Nhưng rất vui là sáng cũng như chiều, theo sau tiếng leng keng thường có đám trẻ con trong xóm rồng rắn nối đuôi. Mỗi đứa một que kem cây hoặc một chiếc kem múc đổ vào chiếc bánh ốc xoáy có rắc thêm chút đậu phụng. Để ư thấy bé gái thường thích kem bánh ốc xoáy màu xanh hay màu đỏ, bé trai thường thích kem cây đủ vị như dừa, mít, sầu riêng hoặc đậu đen đậu đỏ.
Nhưng có điểm chung là đứa nào cũng hào hứng cắn, mút. Những cái miệng nhỏ xinh như tôi của thuở ấu thơ nào, vẫn luôn thích thú với vị ngọt và mát lạnh, b́nh yên “hưởng thụ” một thứ… “sản vật” sáng tạo của loài người. Lúc ấy bỗng dưng bật cười, chợt lướt qua đầu một ư nghĩ ngộ nghĩnh: chẳng có nơi nào trên thế giới này mà trẻ thơ chẳng thích kem, dù kem tiệm hào nhoáng lung linh hay kem chuông leng keng bán rong ở những ngóc ngách nơi phường phố!
Rồi như nhớ lại, đă từng có những ngày chở mấy nhóc ở nhà đi t́m một quán kem nổi tiếng đă thành thương hiệu, để chúng được thưởng thức vị kem khác lạ một chút, trên ly có cắm chiếc ô giấy đủ màu, làm mát dịu đi một chiều nóng bức trong tiếng cười gịn tan lan dài trên con phố.
Bỗng nhiên nghe mà như nuối tiếc một điều ǵ…
T