Xóm Ba Làng nằm ngay nơi con sông Cái đổ ra biển. Tôi chẳng biết tự bao giờ xóm có tên Ba Làng.
Xóm Ba Làng nay đă khác, có thêm da thịt. Con sông Cái cũng đă có riêng cây cầu xi măng hoành tráng cùng bờ đê kiên cố chạy dài
ẢNH: TRẦN ĐĂNG
Trong kư ức hanh hao nắng dội nơi triền sông của tôi, giữa những ruộng dưa chuột cũng quay quắt v́ đất cằn cát sỏi, ba tôi đội cái nón tơi, bổ từng nhát cuốc xuống màu đất bàng bạc nắng, như cố t́m chút hy vọng mát lành nào đó cho ruộng dưa của ḿnh.
Ngơ vào xóm Ba Làng có cái chợ quê, cỏn con như con tôm con tép xứ kỳ cùng, nhưng đó lại là tất cả những ǵ hào nhoáng của tôi thuở c̣n lon ton theo ba ra chợ. Chợ chẳng ai xa lạ ǵ nhau, đều là người trong xóm. Ở cái chợ nhỏ này, người ta bán cho nhau những cái vụn vặt thường ngày, và người ta nói nhiều với nhau về giấc mơ. Những giấc mơ họ thường dành cho con cái ḿnh. Tôi biết, ba tôi cũng có riêng ông một giấc mơ.
Từng người dân ở xóm Ba Làng đều nằm ḷng khoảng trời ḿnh sống cùng. 6 tháng nắng gắt, 3 tháng mưa dầm và 3 tháng mùa băo. Tôi nhớ lần đó, trong cái đêm tôi và ba ru rú trong UBND xă. Bên ngoài băo quần mưa quật mù trời. Trong không gian leo lét ánh đèn dầu, tôi hỏi ba: “Băo lớn, nhà sập th́ ḿnh ở đâu hả ba?”. Ba tôi ngồi rê điếu thuốc, gương mặt ông b́nh thản: “Năm nào chả vậy, mai về ba dựng lại”… Tôi nh́n xung quanh ḿnh, lúc ấy, những gương mặt quen thuộc ở xóm Ba Làng cũng đang quây quần như cha con tôi. Chẳng ai sợ hăi điều ǵ. Tôi biết, họ lúc nào cũng c̣n nỗi lo khác. Ba tôi hỏi tôi chuyện học hành. Đâu đó xung quanh tôi lúc ấy, chú Năm, cô Bảy, hay ông Thầu X́n bỗng dưng tham gia vào câu chuyện học của tôi, rồi đến con cái họ. Chuyện chữ nghĩa của lũ con nít tụi tôi khi ấy, bỗng dưng hóa thành chủ đề ngọt ngào như cái giếng trong trẻo, nhờ được khơi trúng mạch nguồn, mặc ngoài kia đất trời đang ầm ào gào thét.
Cứ mỗi năm trôi qua, từng con người ở xóm nhỏ Ba Làng ấy cứ lầm lũi đời ḿnh cùng những giấc mơ riêng. Dù con sông Cái quen thuộc ấy có lúc lặng lờ, có lúc cuồn cuộn tràn bờ san phẳng ngôi chợ quê chới với cùng màn trời. Dù cho cơn nắng vàng vọt như muốn bổ tung ḥn sỏi nóng ran, hay những cơn băo liên tiếp kéo về quăng quật xóm nhỏ, th́ những con người như tôi biết ấy vẫn cứ b́nh thản, vẫn cứ nương theo cảnh trời, để cố dệt cho xong đôi cánh cho con cái ḿnh.
Tôi về lại xóm Ba Làng khi ba tôi đă hoàn thành giấc mơ của ông. Tôi chẳng biết ông đă hài ḷng hay chưa, khi thằng con năm ấy của ông đă đủ cứng cáp để đa đoan với nghiệp đời. Ông ngồi im lặng, hớp chung trà. Ngoài kia, gió từ con sông Cái thổi từng chập vào gương mặt đen sạm, hằn một kiếp bươn chải của ông. Xóm Ba Làng nay đă khác, có thêm da thịt. Con sông Cái cũng đă có riêng cây cầu xi măng hoành tráng cùng bờ đê kiên cố chạy dài. Ba tôi vẫn vậy, vẫn b́nh thản… ông nh́n xa xăm về con sông đầy nắng mưa quen thuộc đời ḿnh, rồi nhỏ nhẹ: “Dịch bệnh hoành hành, đi đâu cũng nhớ để ư nghe chưa”… Tôi nh́n ra khu chợ cỏn con đầu xóm, thấy người ta đă riêng ḿnh pḥng vệ, đối đầu với dịch bệnh tự lúc nào. Nh́n ba tôi và họ, tự nhiên tôi nhớ về cái đêm mưa băo ấy, lại một lần nữa, tất cả những con người này b́nh thản đến lạ lùng trước những thăng trầm cuộc đời.
Tôi đă đến nhiều vùng đất và gặp được nhiều người hay ho, nhờ đôi cánh mà ba tôi âm thầm chắp vào đời ḿnh. Nhưng dù có bay đến bao xa, gặp đến bao người, th́ tôi vẫn cứ ám ảnh măi cái cách mà ba tôi, người dân xóm Ba Làng và xa hơn nữa là cả một phận đời của những con người nơi dải đất miền Trung, luôn kiên cường trong âm thầm, để dệt nên những giấc mơ ngoài bản thân họ. Từ ngôi chợ nhỏ nơi đầu xóm Ba Làng, nhiều người như ba tôi đă b́nh thản chuyện tṛ khi gặp lại tôi. Con cô Tư giờ là thạc sĩ công nghệ, con chú Sáu giờ là kỹ sư cầu đường... Nh́n vẻ thản nhiên của họ, tôi biết, những đứa trẻ giỏi giang ấy sẽ chẳng về làng nữa, và có thể chúng sẽ nhớ nhớ, quên quên từng mùa mưa băo mà ba mẹ chúng từng trải qua... Nhưng những người như tôi gặp ấy, họ chẳng phán xét ǵ, họ chỉ cười: “Sống đâu cũng được, miễn phải có ích”.
Tôi có tự hào v́ ḿnh là người miền Trung hay không? Tôi không biết, nhất là khi nghe một tiếng sấm rền trời, tôi cũng thon thót giật ḿnh… Nhưng tôi biết chắc một điều, tôi tự hào về ba ḿnh, về xóm Ba Làng, và hàng vạn người cha, người mẹ miền Trung khác. Trong tôi, họ là những pháo đài, luôn vững chăi, kiên cố với đời, và luôn đầy sự hy sinh không toan tính, để cố đưa những giấc mơ của ḿnh bay cao lên những tầng trời…