Vị đắng từ rau xào khiến lưỡi bị “gượng ép tiếp đón” rồi “niềm nở chào mừng” khi vị ngọt hậu thấm vào từng tế bào vị giác.

Nguyên liệu chuẩn bị và món lá ḿ xào cùng hoa đu đủ khi hoàn thành /// ảnh: Trang Thy
Thực khách ngỡ ngàng bởi điều diệu kỳ của cuộc sống khi thưởng thức món lá ḿ xào hoa đu đủ đực...
Miền tây Quảng Ngăi đồi núi trập trùng ẩn chứa những nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc thiểu số Hrê, Cor, Cadong... sinh sống chốn non cao. Văn hóa ẩm thực của họ độc đáo với các món ăn được chế biến từ sản vật nơi núi rừng. Trong đó phải kể đến món lá ḿ xào cùng hoa đu đủ đực đậm đà hương vị khiến thực khách xuưt xoa khen ngợi khi thưởng thức. Bởi ngon và lạ nên món ăn dân dă này đă “di cư” xuống miền xuôi cho ẩm thực người Việt thêm phong phú.
Lá ḿ dùng để xào cùng hoa đu đủ phải là ḿ g̣n với cuống màu đỏ tím, lá nhỏ và mỏng. Chọn hái những lá non và lá bánh tẻ rồi rửa sạch vớt ra rổ cho ráo nước. Nhẹ tay ngắt những cành hoa đu đủ đực thành đoạn ngắn trước khi rửa qua nước. Món rau xào thơm ngon không thể thiếu trái ớt cay, vài củ hành tím cùng dăm nhánh sả thơm ngát.
Ớt, sả và hành tím rửa sạch rồi xắt mỏng. Dùng chày và cối giă nát lá ḿ rồi vắt sơ cho ráo nước trước khi gỡ rời. Rán mỡ heo sôi tí tách rồi cho hành tím vào chảo đến khi tỏa hương thơm th́ cho lá ḿ và hoa đủ đủ vào rồi dùng đũa đảo đều. Tiếp đến, cho ớt, sả cùng gia vị muối, đường, đun lửa vừa phải và không đậy nắp để giữ màu xanh của rau.
Món rau xào dân dă gây "thương nhớ" khi thưởng thức. Rau vừa vào miệng đă cảm nhận vị đắng từ hoa đu đủ và lá ḿ át cả béo từ mỡ cùng mặn, ngọt của gia vị. Lưỡi như bị “gượng ép tiếp đón” rồi “niềm nở chào mừng” khi vị ngọt hậu thấm vào từng tế bào vị giác. Ớt cay nồng khiến cho miệng tê tê để vị giác cảm nhận trọn vẹn hương vị rau xào. Vị ngọt đằm sâu khi đắng lắng dịu khiến thực khách ngỡ ngàng, ḷng chợt vui sướng v́ vừa phát hiện ra một điều diệu kỳ của cuộc sống.
Nhiều người xào lá ḿ và hoa đu đủ đực cùng thịt heo, thịt ḅ, ḷng gà... với hương vị khá thơm ngon. Nhưng đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao Quảng Ngăi vẫn thích món rau xào đơn giản như bao đời vẫn thế.
Sớm tinh sương, người phụ nữ bỏ gạo, gia vị cùng lọ mỡ vào gùi rồi mang trên lưng theo chồng lên nương. Sau những giờ miệt mài lao động, vợ ngừng tay nhóm lửa nấu cơm trong căn cḥi đơn sơ bên dốc núi. Chồng dạo quanh rẫy hái lá ḿ, hoa đu đủ, quả ớt cay, bẻ vài nhánh sả rồi mang đến bên suối nước chảy róc rách.
Vợ nở nụ cười tươi đón mớ rau quả từ tay người chồng làn da sạm đen v́ nắng gió. Hai vợ chồng cùng ṿ nát lá ḿ, ngắt ngắn hoa đu đủ, xắt ớt và sả rồi cho vào chảo mỡ đang sôi trên bếp. Bữa cơm đạm bạc với món rau xào đơn sơ mặn nồng nghĩa phu thê, dẫu cuộc đời c̣n nhiều gian khó. Niềm yêu thương dậy lên trong ḷng, gió rừng xào xạc đùa vui cùng cây lá.
T