Vũ Hán lãng quên đại dịch

[june04]

Nếu không nhờ khẩu trang và khăn vải che mặt, nhiều người đến Vũ Hán sẽ không đoán được Covid-19 đã khởi phát từ thành phố này một năm trước.

Giang Hán, khu phố đi bộ mua sắm nổi tiếng với các tòa nhà có kiến trúc cổ điển trở nên bùng nổ vào dịp Tết Nguyên đán. Những chiếc lồng đèn treo cao, mặt tiền cửa hàng bày bán đồ lễ, nhiều gia đình ăn vặt xiên bánh kẹo, táo gai và mua quần áo, quà tặng.

Một năm trước, Giang Hán vắng lặng đến đáng sợ. Cư dân thành phố Vũ Hán thu mình trong nhà, bị cấm ra ngoài vì Covid-19 đã cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người. Các bệnh viện quá tải, bệnh nhân chật vật thở trong phòng chờ và bãi đậu xe. Người thân của họ kêu cứu trên mạng, tuyệt vọng tìm cách liên lạc đến cơ sở y tế thông qua đường dây nóng của chính phủ nhưng bất thành.

Giờ đây, rất ít người Vũ Hán muốn nhớ lại thời điểm đó. Cảnh tượng này lần lượt được tái hiện trên khắp thế giới, khi Covid-19 lây lan toàn cầu, giết chết hơn 2,3 triệu người. Song tại thành phố nơi đại dịch bắt đầu, cuộc sống trở lại với nhịp điệu quen thuộc. Kể từ tháng 4 năm ngoái, khu vực này ghi nhận dưới 10 trường hợp nhiễm virus. Bắc Kinh đã biến Vũ Hán thành biểu tượng chống dịch thành công.

Bề ngoài, các vết thương nơi đây dần liền sẹo. Trên vỉa hè một con phố, hai phụ nữ ngồi nghỉ và hàn huyên về chuyện bạn trai; một cụ ông mặc áo khoác cam, đội mũ nồi trắng đẩy xe lăn của vợ mình dưới ánh nắng mặt trời, nắm lấy tay bà khi nhìn vào đám đông.

Nhưng cảm giác bất an vẫn tồn tại sâu thẳm.

Mary Xu, 56 tuổi, chuyên gia trị liệu ở Vũ Hán, cho biết: "Giống như tất cả chúng ta được uống thuốc mê. Mọi người không muốn đối mặt với nó. Họ tê dại và né tránh".


Một bé trai ở Vũ Hán chơi cầu lông trên con phố được trang trí để ăn mừng Tết Nguyên đán, tháng 1/2021. Ảnh: Reuters

Xung quanh bà, không ai muốn nhắc đến một năm ngày Vũ Hán bị phong toả. Bất cứ khi nào chủ đề này xuất hiện trong cuộc trò chuyện, ai đó sẽ lập tức lờ đi, đôi khi đề nghị nâng ly: "Chúc mừng, chúng ta vẫn sống sót".

"Mọi người xây dựng lớp vỏ bọc để bảo vệ mình", Xu nói.

Bà đã tư vấn tâm lý cho nhiều bệnh nhân còn mặc cảm và đau buồn, đặc biệt những ai đã mất người thân trong ngày đầu Vũ Hán phong tỏa. Tình trạng thiếu xét nghiệm và giường bệnh khi ấy khiến nhiều người qua đời mà không được xác nhận có mắc Covid-19 hay không.

Một phụ nữ có mẹ và chồng tử vong cùng một ngày trong khu cách ly. Cô hoảng sợ khi chồng vừa được xác định nhiễm virus, lập tức vứt bỏ tất cả đồ đạc anh đã chạm vào. Ngồi một mình trong căn nhà trống, cô khó thở, sợ rằng chết đi sẽ không ai biết. Xu đã tư vấn cho cô qua điện thoại.

Người khác dành nhiều ngày để cầu xin cơ sở y tế gửi xe cấp cứu cho cha. Vào thời điểm đó, ô tô cá nhân cũng bị cấm lưu thông trên đường. Khi xe cấp cứu đến viện, cô và cha không thể tìm được giường trống. Cô đưa ông về nhà, đặt ông nằm ở tầng một vì không đủ sức cõng cha lên cầu thang.

"Ông đã qua đời ở đó, khi cô ấy đang nấu cháo. Cô không thể nói lời tạm biệt", Xu kể lại.

Sẽ mất nhiều năm để những nỗi đau này vơi bớt. Nhiều người Vũ Hán dễ dàng chặn đứng dòng ký ức về những tháng ngày đen tối nhất. Số khác thì không. Xu cho biết thành phố đang thiếu chuyên gia tâm lý trình độ cao. Nhiều bác sĩ chẩn bệnh quá nhanh, thay vì đi sâu vào cảm giác tức giận, buồn phiền và sợ hãi của bệnh nhân. Sự xấu hổ cũng phổ biến.

"Có một kiểu kỳ thị trong cộng đồng. Đó là cảm giác tội lỗi, sợ sệt người khác xa lánh mình", Xu nói.

Chính bà cũng ngại ngần khi hỏi một khách hàng từng mất người thân do Covid-19 về tình hình của họ trong năm qua. Những người đã nhiễm và khỏi bệnh càng không muốn chia sẻ.

Đối với một vài người, ký ức đại dịch là nỗi đau dai dẳng hàng ngày. Zhong Hanneng, 68 tuổi, mất con trai Peng Yi do Covid-19 hồi tháng 2/2020. Vì cũng mắc bệnh và phải cách ly ở nhà, đến một tháng sau bà mới biết về cái chết của con trai. Theo lời kể của vợ Peng, cơ sở y tế lúc đó không còn giường trống. Mất nhiều ngày thương lượng, cô được phép chở chồng đến bệnh viện bằng chiếc xe bán tải nhỏ có giường. Chiếc giường không được che chắn, Peng vật lộn với cơn sốt cao trong cái lạnh thấu xương suốt một tiếng đi đường. Tại bệnh viện, anh không được chăm sóc do tình trạng quá tải. Sau nhiều giờ vật vã, anh uống một hộp sữa.

Bà Zhong mới biết chuyện này gần đây khi nhận được điện thoại của con trai và xem nội dung tin nhắn bên trong.

"Tôi luôn nghĩ về việc thằng bé đã ra đi một mình, không có ai bên cạnh. Đó là cảm giác bất lực, sợ hãi. Thật khó để trải qua nó mỗi ngày. Tôi không ngừng nghĩ về nó. Tôi không thể vượt qua chuyện này", bà nói.

Zhong tức giận vì đã tin vào những thông điệp ban đầu của chính phủ, rằng "virus có thể kiểm soát và ngăn chặn, không có nguy cơ lây truyền từ người sang người". Những ngày trước Tết Nguyên đán năm ngoái, gia đình bà vẫn đi chơi tại nơi đông người vì tin rằng mình sẽ không mắc bệnh.

"Giá như họ nói với chúng tôi sớm hơn. Chúng tôi không được cảnh báo", bà chia sẻ.

Một năm sau đại dịch, Vũ Hán đã trở lại bình thường, nhưng bà thì không.