Hà Nội hài lòng về quan hệ với Mỹ

[vuitoichat]

Sau khi Tổng Thống Joe Biden lên cầm quyền, những dấu hiệu ban đầu cho thấy ông vẫn theo đuổi chính sách đối đầu Bắc Kinh như chính phủ tiền nhiệm, là những dấu hiệu tích cực cho CSVN, khiến Việt Nam hầu như hài lòng về quan hệ với Mỹ dù có sự thay đổi chính quyền ở Washington từng dấy lên lo ngại cho Hà Nội.

Ông Derek Grossman, một phân tích gia của tổ chức nghiên cứu chiến lược chính trị Rand Corporation, vừa viết trên tạp chí Diplomat hôm Thứ Ba, 16 Tháng Ba, bài phân tích và nhận định về mối quan hệ giữa hai kẻ cựu thù sau khi có sự thay đổi quyền lực ở Washington với nhiều chủ trương, đường lối đối chọi nhau từ hai đảng phái chính trị.

Ông Nguyễn Phú Trọng (trái), tổng bí thư đảng CSVN, tiếp ông Joe Biden, phó tổng thống Mỹ, thăm Việt Nam hồi Tháng Bảy, 2015. (Hình: Brendan Smialowski/AFP/Getty Images)

Tuy vấp phải những chỉ trích mậu dịch và chính sách tiền tệ, mối quan hệ giữa Hà Nội và Washington suốt bốn năm dưới thời Tổng Thống Donald Trump cũng có thể gọi là tốt đẹp.

Khi Tổng Thống Joe Biden lên cầm quyền, những dấu hiệu ban đầu cho thấy ông vẫn theo đuổi chính sách đối đầu Bắc Kinh như chính phủ tiền nhiệm, là những dấu hiệu tích cực cho CSVN.

Tuy lời lẽ tuyên bố có vẻ hòa hoãn hơn nhưng chính quyền Biden vẫn lên án Bắc Kinh cậy khỏe để hiếp đáp các nước nhỏ ở khu vực. Lực lượng Mỹ hành động giữ cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương “tự do và rộng mở” được gia tăng hai tháng qua và hiện đang có các cuộc họp liên kết chính trị-quân sự giữa “bộ tứ” gồm Mỹ-Nhật-Nam Hàn-Ấn Độ thành một mặt trận thống nhất chống Trung Quốc.

Theo ông Grossman, tuy CSVN không lộ ra cho mọi người thấy hầu tránh làm Bắc Kinh nổi giận, Hà Nội hoan nghênh hết mình chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình dương của chính quyền Trump. CSVN cảm ơn Mỹ chú trọng đến khu vực, đặc biệt là chuyện tranh chấp chủ quyền biển đảo của Việt Nam với Trung Quốc.

Hà Nội đã nhiều lần hoan nghênh các chuyến “tự do hải hành” cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương “tự do và mở rộng.” Cầm quyền chưa được hai tháng, chính phủ Biden đã ba lần cho chiến hạm đi vào bên trong phạm vi 12 hải lý của các đảo và bãi đá ngầm, nay đã thành các đảo nhân tạo, Trung Quốc cướp của Việt Nam trên Biển Đông.

Tân Ngoại Trưởng Antony Blinken tái xác nhận chính sách của chính phủ trước, qua những lời tuyên bố của ngoại trưởng tiền nhiệm Mike Pompeo, phủ nhận tuyên bố chủ quyền ngang ngược “chín đoạn” chiếm gần hết Biển Đông. Thêm nữa, những gì diễn ra cho thấy chính quyền Biden nhiều phần theo đuổi đường lối cạnh tranh sức mạnh với Bắc Kinh.

Đó là điều tốt cho Hà Nội vì Washington đang chứng tỏ quyết tâm lâu dài đối phó với tham vọng bá quyền của Bắc Kinh. Khi phát biểu tại Bộ Ngoại Giao ngày 4 Tháng Hai vừa qua, Tổng Thống Biden đã gọi Trung Quốc là “đối thủ nghiêm trọng.” Vài ngày sau, ông trả lời cuộc phỏng vấn của đài CBS, rồi sau đó Bộ Trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin cùng nhiều viên chức chính phủ đều gọi Trung Quốc là “pacing threat” được hiểu như đối thủ đang phát triển nhanh chóng, tiến dần đến thách đố chiến lược quốc phòng của Mỹ.

Sau cùng, theo nhà phân tích Grossman, Hà Nội thấy có thể dựa vào chính quyền Biden khi mới đây xác định CSVN là đối tác trụ cột ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Trong bản hướng dẫn tạm về chiến lược an ninh quốc gia công bố ngày 3 Tháng Ba gần đây, chính quyền Biden viết: “Chúng ta hợp tác với New Zealand cũng như với Singapore, Việt Nam và các nước ASEAN khác tiến hành những mục tiêu chung.”

Gần đây, khi đến diễn thuyết tại trường đại học University of Virginia, Đại Sứ Mỹ tại Việt Nam Daniel Kritenbrink khi trình bày về mối quan hệ giữa hai nước, cho rằng “Lợi ích của chúng ta và tầm nhìn của khu vực và thế giới trong đó chúng ta muốn sống là gần như hoàn toàn đồng điệu.”

Dù sao, có nhiều điều mà Hà Nội âu lo khi chuyển quyền lực từ hai đường lối khác nhau ở Washington. Thứ nhất, chính quyền Biden không những có vẻ chỉ nhấn mạnh riêng về lợi ích chung, nhưng lại cũng nhấn mạnh cả về các giá trị, chẳng hạn, dân chủ, nhân quyền, tự do. Đối với Hà Nội, họ sẽ lo lắng khi phải đối diện với những hậu quả vì Washington to tiếng hơn về các điều đó, vốn nhạy cảm cho một chế độ độc tài đảng trị.

Tổng Thống Donald Trump (thứ hai từ trái) được nhà cầm quyền CSVN cho học sinh tiểu học đón chào ở Hà Nội khi ông đến Việt Nam họp thượng đỉnh với lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong Un hồi Tháng Hai, 2019. (Hình: White House)

Thêm nữa, CSVN còn lo sợ vì không biết chính quyền Biden có tiến hành các biện pháp trừng phạt như đã bị chính quyền Trump đe dọa mà chưa hành động khi cáo buộc Hà Nội thao túng tiền tệ. Bên cạnh việc cấm vận CSVN vì Hà Nội mua các trang bị võ khí của Nga, theo quy định của đạo luật trừng phạt các đối tác và đồng minh mua võ khí của nước đối địch với Mỹ (Adversaries Through Threat of Sanctions Act).

Ngoài ra, một điều khác được ông Grossman tiết lộ là Hà Nội từng cố dàn xếp để Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng thăm Tòa Bạch Ốc, gặp Tổng Thống Joe Biden ở đó. Hai người đã từng gặp nhau ở Hà Nội hồi năm 2015 khi ông Biden là phó tổng thống cho ông Barack Obama. Nếu cuộc dàn xếp không thành công và không xảy ra năm nay sẽ bị coi như thất bại.

Theo tác giả trên phân tích, những thách đố trong mối quan hệ hai bên vẫn có thể dàn xếp vì có những dấu hiệu tích cực. Nhiều phần chính quyền Biden sẽ làm giảm nhẹ các lo ngại của CSVN để có sự hậu thuẫn của Hà Nội cho chiến lược của Washington về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, chẳng hạn như mời ông Trọng đến Tòa Bạch Ốc.

Nhờ vậy, phía Hà Nội có thể “mở lòng” với Washington để sẵn sàng chấp nhận các thách đố trong quan hệ đôi bên suốt bốn năm hiện mới bắt đầu. (TN) [qd]