Cảnh báo tình trạng đột quỵ khi trời lạnh

[june04]

Thời tiết miền Bắc mấy ngày qua trở lạnh, ở thời điểm này, khí hậu có thể thay đổi đột ngột dẫn tới những vấn đề về sức khỏe. Một trong số đó là nguy cơ đột quỵ đối với người cao tuổi, người có sức khỏe kém.

Nhiệt độ giảm khiến nguy cơ đột quỵ rất cao

Theo BS Trần Quang Thắng, Trưởng khoa Cấp cứu và Đột quỵ, Bệnh viện Lão khoa trung ương, thời tiết lạnh là mối nguy hàng đầu với người cao tuổi có tiền sử tăng huyết áp, nguy cơ dẫn đến tai biến, đột quỵ, tử vong nếu không xử trí kịp thời. Trung bình số người nhập viện do đột quỵ vào mùa lạnh chiếm 70-80% tổng số bệnh nhân điều trị trong năm.

Đột quỵ có hai dạng là đột quỵ do thiếu máu não (chiếm 80%) và vỡ mạch máu não. Tất cả đều gây tổn thương mạch máu não. Bệnh xuất hiện ở người trẻ và người già, song người cao tuổi có nhiều yếu tố nguy cơ thuận lợi dẫn đến xuất hiện đột quỵ hơn. Ở đột quỵ thiếu máu não, theo quá trình lão hóa, các mạch máu của người già bị xơ cứng, sức cản lòng mạch cao kèm những rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, mỡ máu... Trong thời tiết lạnh, cơ chế tự điều hòa tuần hoàn não của người cao tuổi trở nên kém hơn. Ngoài ra, người cao tuổi mắc tăng huyết áp trong thời gian dài là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ.

Thông thường, người già có nhiều bệnh, sức đề kháng suy giảm, nên cơ chế điều hòa mạch máu não kém. Nhiều khi ngồi dậy đột ngột, kết hợp thời tiết lạnh nửa đêm về sáng, dẫn đến đột quỵ.

Đương nhiên, không chỉ người cao tuổi mà những ai có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch đều có nguy cơ, kể cả tuổi còn trẻ. Những người có rối loạn mỡ máu, béo phì, lạm dụng rượu bia, thuốc lá... cũng rất dễ bị đột quỵ tấn công. Do vậy, cũng cần đặc biệt lưu ý trong thời điểm thời tiết lạnh bất thường như hiện nay.

BSCKI Bùi Thị Thu Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ - Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ cho rằng: Những người có cơn đau thắt ngực không rõ nguyên nhân; Hay hồi hộp, tim đánh trống ngực hoặc cảm giác hụt nhịp tim; Luôn cảm thấy mệt mỏi, khó thở nhiều, thở khò khè, đau mỏi cơ bắp, bị chuột rút; Mạch đập quá nhanh hoặc quá chậm khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi bình thường; Béo phì, thừa cân, ít vận động; Hút thuốc lá thường xuyên hoặc uống rượu bia nhiều; Có người thân trong gia đình bị bệnh tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu; Bị đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu; Nữ trên 45 tuổi, nam trên 40 tuổi sẽ có nguy cơ đột quỵ khi trời lạnh cao hơn.

Sai lầm thường gặp

Đột quỵ không chỉ là mối nguy đối với người lớn tuổi trong thời tiết như hiện nay, với người cao tuổi, đôi khi việc tin tưởng vào kinh nghiệm truyền miệng, những bài thuốc đồn tai nhau cũng dẫn tới hậu quả đáng tiếc.

Thông tin từ Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân hơn 60 tuổi, thể trạng sức khỏe rất tốt, 6 tháng trước, người bệnh đi kiểm tra sức khỏe phát hiện ra loạn nhịp tim hoàn toàn. Để phòng ngừa các biến cố tim mạch, đột quỵ não, bác sĩ đã kê thuốc điều trị. Tuy nhiên, sau vài tháng, bệnh nhân ngừng dùng thuốc vì nghe theo những lời truyền miệng, khuyên bảo kinh nghiệm điều trị dân gian dẫn tới phải nhập viện trong tình trạng nhồi não cấp do tắc động mạch lớn nguyên nhân là do loạn nhịp tim. Mặc dù đã được các bác sĩ nỗ lực cứu chữa, tuy nhiên tổn thương trên não quá lớn, kèm với bệnh tim phức tạp, nên cơ hội phục hồi của bệnh nhân là không nhiều.

Ca thứ hai là một tình huống xử trí nguy hiểm của gia đình bệnh nhân. Bệnh nhân gần 70 tuổi đột ngột bị đột quỵ não tại nhà, nhưng thay vì khẩn cấp đưa người thân đến bệnh viện để điều trị thì con trai của bệnh nhân lại lấy dao và kim để rạch tai, đâm các đầu ngón tay người bệnh vì đã từng nghe được ở đâu đó phương pháp này để cấp cứu cho người mắc đột quỵ. May mắn, những người còn lại trong gia đình đã đưa bệnh nhân đến bệnh viện kịp thời…

Các triệu chứng thường gặp khi đột quỵ não

Theo PGS.TS Phạm Quốc Khánh, Hội Tim mạch học Việt Nam, đột quỵ não thường khởi phát đột ngột. Người bệnh bỗng nhiên có các triệu chứng như: Nhức đầu nghiêm trọng kèm theo nôn mửa, chóng mặt; Cảm giác tê yếu một bên mặt, một bên cơ thể, không giữ được thăng bằng... Nặng hơn, bệnh nhân đột nhiên bị ngã hoặc bỗng nhiên mất phối hợp trong các động tác như đang ăn làm rơi đũa, rơi bát; Liệt nửa mặt, một bên mép xệ xuống, liệt nửa người; Khó nuốt; Khó nói, nói ngọng; Mắt đột nhiên nhìn mờ, nhìn thấy hình đôi hoặc đen... Tùy theo đột quỵ não do thiếu máu não hay do xuất huyết não, nhồi máu não mà các triệu chứng có thể biểu hiện từ mức độ nhẹ tăng dần hay ồ ạt, nặng ngay từ đầu.

Đột quỵ não là một cấp cứu tối khẩn cấp, từng giờ từng phút đều ảnh hưởng tới nguy cơ tổn thương não và tử vong. Do vậy, khi thấy các dấu hiệu nghi đột quỵ, bệnh nhân cần được đưa đi cấp cứu ngay. Trong thời gian chờ đợi trợ giúp của y tế, cần đặt người bệnh lên mặt phẳng cứng, không nên để đầu trên gối mềm, đệm mềm. Ủ ấm cho bệnh nhân. Quay nghiêng mặt bệnh nhân sang 1 bên để tránh nôn ói gây ngạt thở. Nếu có thể, kiểm tra nhịp tim, huyết áp của người bệnh. Kiểm tra xem người bệnh còn tỉnh hay hôn mê. Nếu thấy không còn thở có thể sơ cứu hô hấp nhân tạo miệng - miệng. Tuyệt đối không cho bệnh nhân ăn hay uống bất cứ loại thuốc gì cho đến khi được đưa tới bệnh viện.