Asia Đổi tên Bangkok chỉ là fake news, màn quảng cáo du lịch của người Thái?

[Gibbs]

“Hồi 20h 18/02/2022, ORST khẳng định thông tin Bangkok đổi tên là fake news.
Trước hết phải khẳng định, cái tên Bangkok được biết đến với người nước ngoài nhiều hơn, tại Thái Lan người Thái hiện đại ngày nay thường gọi thủ đô của mình là Krung Thep (กรุงเทพฯ – có dấu ฯ này ý nói sau từ Krung Thep vẫn còn một cái tên rất dài phía sau). Và cái tên Bangkok xuất hiện còn trước cả cái tên Krung Thep nữa.

📌 Lịch sử cái tên Bangkok:
Vùng đất ngày nay là thủ đô của Thái Lan từ thời Ayutthaya (1350 – 1767) người dân gọi là vùng Bang Kok (đọc là Baang Koọk บางกอก kéo dài). Đây là vùng đất cửa biển tấp nập, nơi thu thuế thuyền nước ngoài mỗi khi muốn vào giao thương với Vương quốc Ayutthaya. Trong tài liệu của các thương nhân nước ngoài thời đó đều ghi các cái tên sau Bancoc, Bancok, Banckok, Bankoc, Banckock, Bangok, Bancocq, Bancock để chỉ vùng đất này. Đến thời vua Rama III - IV, từ “Bangkok” được dần sử dụng trong các thư từ ngoại giao giữa Xiêm và Phương Tây nên từ này được sử dụng nhiều hơn và chính thức cho đến tận ngày nay.

Lí do gọi là Bangkok là vì có 2 ý kiến sau đây:
- Nếu mở bản đồ ra và nhìn kĩ thì vùng đất này có dòng sông Chao Praya uốn lượn tạo ra một bán đảo to cùng với những con kênh chia cắt vùng đất này tạo thành nhiều vùng nhỏ như “đảo mini”, trong Tiếng Thái “đảo” đọc là “kọ” (เกาะ), còn “bang” (บาง) là “vùng đất có kênh chảy qua”. Đọc riết rồi thành Bang Kọ (บางเกาะ), người nước ngoài thời đó chưa có tên thống nhất lại tha hồ viết phiên âm Bangkok theo ngôn ngữ của nước mình. Ai ở Bangkok sẽ thấy kênh rạch nhiều vô kể, nhất là đi qua khu Khao San, China Town, khu Hoàng Cun sẽ rõ,…

- Tài liệu của Wat Arun ghi lại: Xưa kia vùng đất này có vô số cây Cóc Thái mọc lên, nên gọi là Bang Má Kọk, rồi sau này thành luôn…Bang Kok. Ngôi chùa Wat Bang Ma Kok sau được đổi thành tên Wat Arun (Chùa Bình Minh) như ngày nay.
Sau đó thì Bang Kọk thành một cái tên dân dã mà người Thái gọi thủ đô của mình cho đến tận thế kỉ 20, dù Bangkok có cả 2 khu Rattanakosin và Thonburi phân chia bởi con sông Chao Praya. Không ít người thế hệ xưa mà mình tiếp xúc đôi khi vẫn còn quen miệng gọi cái tên này.

📌 Krung Thep Maha Na Khon và Bangkok. Dùng cái nào?
Krung Thep Maha Na Khon được chính thức sử dụng vào năm 1972 sau khi Bangkok cải tổ hệ thống quản lí đô thị cho hiện đại hơn. Hình dung cho dễ thì Krung Thep để chỉ vùng đất có chùa Phật Ngọc, khu Khao San này kia, còn Thonburi là vùng có chùa Arun.
Năm 1972, chính phủ Thái Lan gom hết 2 vùng lại với nhau và đặt tên là Krung Thep Maha Nakhon, đại ý là Krung Thep Thành Phố To Lớn. Cái tên này cũng là tên ngắn gọn của cái tên chính thức dài nhất thế giới phía sau: "Krung Thep Maha Nakhon Amonrattanakosin Mahintharayutthaya Mahadilokphop Noppharatratchathani burirom Udomratchaniwetmahas athan Amonphimanawatansath it Sakkathattiyawitsanu kamprasit" ("Thành phố của những thiên thần, Thành phố vĩ đại, Thành phố ngọc vĩnh cửu, Thành phố bất khả xâm phạm của Thần Indra, Thủ đô lớn của thế giới được ban tặng cho chín viên ngọc quý, Thành phố hạnh phúc, đủ đầy trong một Cung điện Hoàng gia khổng lồ giống như Thiên đường nơi ngự trị Thần tái sinh, một thành phố được ban cho bởi Indra và được xây dựng bởi Vishnukam".) Vua Rama I muốn đặt cái tên dài là vì người Thái cho rằng cái tên càng dài thì càng quyền quý, sang trọng và thịnh vượng. Còn nhớ ông chú mình kể kỉ niệm năm xưa một cách thú vị: Tối ngủ là người Thonburi / Bang Kok, sáng thức dậy đã thành người Krung Thep 😅
Người Thái ngày nay chỉ gọi Krung Thep và sử dụng Krung Thep Maha Nakhon (KTMN) trong các văn bản hành chính, viết tắt, giấy tờ,…v.v…Còn đối với người nước ngoài và các công việc có liên quan đến yếu tố nước ngoài, Bangkok vẫn thông dụng hơn cả.

📌 Thái Lan chính thức đổi tên thủ đô hay chưa?
Ngày 15-2, Nội các Thái Lan thông qua dự thảo của Văn phòng Thủ tướng về cập nhật tên gọi của các quốc gia, vùng lãnh thổ, khu hành chính và thủ đô theo đề xuất của Hội Hàn lâm Hoàng gia Thái Lan (ORST). Tên chính thức mới, Krung Thep Maha Nakhon, vẫn chưa có hiệu lực cho đến khi ủy ban phụ trách xem xét tất cả các dự thảo một cách kỹ lưỡng. Chính phủ Thái Lan cũng yêu cầu ban hội thẩm xem xét các góp ý bổ sung từ Bộ Ngoại giao.

Vấn đề nằm ở chỗ, bản thông cáo của ORST năm 1987 thì để tên Tiếng Anh là : Krung Thep Ma Ha Nakhon; Bangkok. Còn thông cáo 2021 thì ghi: Krung Thep Maha Na Khon (Bangkok). Điều đó khiến dân mạng Thái Lan cho rằng từ Bangkok sẽ dần bị thay thế trong tương lai cũng như sẽ ảnh hưởng đến giấy tờ hành chính đầy rắc rối của họ.
ORST hôm nay (18/02/2022) vừa ra thông báo giải thích: có thể sử dụng cả Krung Thep Ma Ha Nakhon hoặc Bangkok đều được. ORST chỉ muốn nhấn mạnh tên Tiếng Thái của Bangkok mà thôi, chứ không đổi tên thủ đô như truyền thông đưa tin !!!

Nguồn Chris Baker & Pasuk Phongpaichit.