Xung đột Nga - Ukraine và 3 kịch bản kinh tế thế giới

[Romano]

Xung đột Nga - Ukraine đe dọa sự phục hồi kinh tế thế giới vì có thể tác động rất mạnh đến tăng trưởng, lạm phát và chính sách tiền tệ của toàn thế giới.
Trong bối cảnh tình hình chiến sự Nga - Ukraine vẫn diễn biến căng thẳng, giới chuyên gia cảnh báo tác động từ cuộc chiến này sẽ ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến kinh tế thế giới.

Làm trầm trọng hơn tổn thương kinh tế sau đại dịch

Hãng tin Bloomberg Economics lo ngại xung đột Nga - Ukraine, vốn được coi là cuộc chiến nghiêm trọng nhất ở châu Âu kể từ năm 1945, sẽ đem lại những rủi ro lớn cho nền kinh tế thế giới vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau cú sốc đại dịch. Đại dịch đã để lại cho nền kinh tế toàn cầu hai điểm dễ bị tổn thương chính - lạm phát cao và thị trường tài chính hỗn loạn. Dư chấn từ xung đột Nga - Ukraine có thể dễ dàng làm trầm trọng thêm cả hai.Cuộc tấn công của Nga vào Ukraine diễn ra sau nhiều tuần căng thẳng vốn đã gây chấn động nền kinh tế thế giới với việc làm tăng giá năng lượng. Đến ngày 24-2, khi Nga tấn công Ukraine thì đà tăng giá này tăng tốc mạnh. Giá dầu lần đầu tiên tăng vọt lên mức trên 100 USD/thùng kể từ năm 2014, trong khi giá khí đốt tự nhiên của châu Âu tăng tới 62%. Giá năng lượng là kênh chính mà cuộc chiến Ukraine có tác động ngay lập tức. Rủi ro đặc biệt nghiêm trọng ở châu Âu, vì Nga là nhà cung cấp dầu và khí đốt chính cho khu vực này.

Ngay sau hành động của Nga, các nước phương Tây cũng đi các bước trừng phạt. Ngày 24-2, Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố hàng loạt lệnh trừng phạt nhắm vào các ngân hàng của Nga và khả năng giao dịch bằng USD của nước này. Ông Biden thừa nhận rằng Mỹ cũng sẽ phải chịu phần hậu quả của các lệnh trừng phạt này.

Mức độ ảnh hưởng của cuộc xung đột đối với nền kinh tế toàn cầu sẽ phụ thuộc vào độ dài và phạm vi của nó, và vào mức độ nghiêm trọng của các lệnh trừng phạt của phương Tây, cũng như vào khả năng Nga có thể trả đũa. Ngoài ra cũng có phần tùy vào các yếu tố khác, như làn sóng di cư của người tị nạn Ukraine đến làn sóng tấn công mạng của Nga.

Ba kịch bản

Bloomberg Economics đưa ra ba kịch bản mà xung đột Nga - Ukraine có thể tác động đến tăng trưởng, lạm phát và chính sách tiền tệ.

Kịch bản lạc quan, nếu xung đột kết thúc nhanh, điều này sẽ giúp ngăn chặn một vòng xoáy tăng giá nữa trên thị trường hàng hóa, giữ cho sự phục hồi kinh tế của Mỹ và châu Âu đi đúng hướng.Theo kịch bản này thì nguồn cung dầu và khí đốt không bị gián đoạn, với giá cả ổn định ở mức hiện tại. Các điều kiện tài chính thắt chặt nhưng không có sự sụt giảm liên tục trên thị trường toàn cầu. Các ngân hàng trung ương sẽ chỉ phải điều chỉnh một phần kế hoạch chứ không phải hoàn toàn thay thế.

Kịch bản thứ hai, nếu xung đột kéo dài, phương Tây có phản ứng cứng rắn hơn và có sự gián đoạn đối với hoạt động xuất khẩu dầu khí của Nga, điều này sẽ gây ra một cú sốc năng lượng lớn hơn và một đòn giáng mạnh vào thị trường toàn cầu. Điều đó có thể khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) tăng lãi suất, Cục Dự trữ Trung ương Mỹ cũng sẽ chậm lại việc thắt chặt lãi suất.

Hiện một số chủ tàu chở dầu đang tránh tiếp nhận dầu thô của Nga cho đến khi họ nhìn thấy biện pháp trừng phạt rõ ràng hơn. Các đường ống dẫn khí đốt chính chạy qua Ukraine và có thể bị va chạm trong cuộc giao tranh. Ngay cả sự gián đoạn nguồn cung hạn chế cũng có thể làm trầm trọng thêm cú sốc đối với giá năng lượng.

Giá khí đốt duy trì quay trở lại mức 180 euro/MWh - mức đạt được vào tháng 12-2021 - và giá dầu ở mức 120 USD/thùng có thể khiến lạm phát khu vực đồng euro gần 4% vào cuối năm, làm gia tăng sự siết chặt thu nhập thực tế.

Ở Mỹ, kịch bản này có thể đẩy lạm phát mạnh lên 9% vào tháng 3 và giữ ở mức gần 6% vào cuối năm. Bất ổn tài chính sẽ tiếp tục và nền kinh tế yếu hơn, một phần do suy thoái châu Âu.

Kịch bản xấu nhất sẽ là nguồn cung cấp khí đốt của châu Âu bị cắt, gây ra suy thoái, trong khi Mỹ phải thắt chặt đáng kể các điều kiện tài chính, ảnh hưởng lớn hơn đến tăng trưởng.Nếu Nga phải đối mặt với các lệnh trừng phạt tối đa từ Mỹ và châu Âu - như bị cắt khỏi hệ thống thanh toán quốc tế Swift - Nga có thể trả đũa bằng cách cắt dòng khí đốt đến châu Âu.

ECB lo ngại cú sốc phân bổ khí đốt 10% có thể làm giảm 0,7% GDP của khu vực đồng euro. Nếu quy mô con số đó lên tới 40% - thị phần khí đốt của châu Âu đến từ Nga - có nghĩa là kinh tế sẽ bị ảnh hưởng 3%.


Đối với Mỹ, cú sốc tăng trưởng cũng sẽ khá lớn. Và có thể có những hậu quả không mong muốn từ các biện pháp trừng phạt tối đa làm gián đoạn hệ thống tài chính toàn cầu, với tác động lan tỏa đối với các ngân hàng Mỹ, trọng tâm của FED sẽ chuyển sang duy trì tăng trưởng. Nhưng nếu giá cao hơn dẫn đến kỳ vọng lạm phát tăng cao giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp thì điều đó sẽ làm nảy sinh tình huống xấu nhất đối với chính sách tiền tệ: Cần phải thắt chặt mạnh mẽ ngay cả trong một nền kinh tế yếu kém.•