Iran tuyên bố bắt đầu làm giàu urani ở mức tinh khiết 20%

[Romano]

Iran ra thông báo đã bắt đầu làm giàu urani tới mức 20% sử dụng các máy ly tâm tiên tiến tại nhà máy hạt nhân ngầm Fordo. Diễn biến này được dự báo sẽ khiến lập trường giữa nước Cộng hòa Hồi giáo này và phương Tây ngày càng bị đẩy xa nhau, giữa lúc cơ hội hồi sinh thỏa thuận hạt nhân năm 2015 đang mờ nhạt.Người phát ngôn của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran (IAEO) Behrouz Kamalvandi cho biết, lượng urani được làm giàu tới 20% đã lần đầu tiên được thu gom từ các tổ hợp máy ly tâm tiên tiến IR-6 tại Fordo vào ngày 9/7. Cũng theo phát ngôn viên trên thì Iran đã thông báo cho Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) về diễn biến mới này từ 2 tuần trước. Phát ngôn viên này khẳng định những gì AEOI đã làm là phù hợp với các nghĩa vụ pháp lý của cơ quan này để khởi động và vận hành 1.000 (sáu tầng) máy ly tâm IR6.

Bên cạnh đó, ông Kamalvandi cũng lưu ý về việc các phương tiện truyền thông phương Tây đang bắt đầu “thổi phồng” vấn đề, ngay sau khi IAEA xác minh việc làm giàu của Iran.

Theo thỏa thuận hạt nhân được ký kết giữa Iran và các cường quốc năm 2015, Fordo sẽ trở thành cơ sở nghiên cứu và phát triển, trong khi các máy ly tâm tại nhà máy này không được sử dụng cho các mục đích phát triển hạt nhân. Trước đó, Iran đã thông báo với IAEA về kế hoạch làm giàu uranium thông qua một hệ thống mới gồm 166 máy ly tâm IR-6 tiên tiến tại cơ sở ngầm Fordo. Tuy nhiên, nước Cộng hòa Hồi giáo này không tiết lộ sẽ làm giàu urani tới mức độ nào.

Ngày 9/7, IAEA cho biết, cơ quan này đã xác minh được thông tin Iran sử dụng hệ thống cho phép chuyển đổi nhanh chóng và dễ dàng giữa các mức làm giàu urani. Trong báo cáo gửi các nước thành viên, Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi nhấn mạnh hệ thống đã cho phép Iran bơm khí được làm giàu ở 5% độ tinh khiết vào các máy ly tâm IR-6 nhằm sản xuất urani lên tới độ tinh khiết 20%. Cho đến nay, Iran chưa bình luận gì về các thông tin do IAEA vừa công bố.

Tiến trình đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran đã bế tắc trong nhiều tháng qua do những bất đồng chưa thể hóa giải giữa Iran và Mỹ liên quan tới nhiều vấn đề. Về phía Iran đã đưa ra một số điều kiện, trong đó có việc yêu cầu Washington gỡ bỏ tất cả các lệnh trừng phạt liên quan thỏa thuận hạt nhân, đồng thời đưa Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) ra khỏi danh sách tổ chức khủng bố. Tuy nhiên, các yêu cầu này đã bị Washington bác bỏ.

Tháng trước, IAEA đã báo cáo về việc Iran sở hữu 43 kg uranium được làm giàu với độ tinh khiết 60% - một bước ngắn để tiến tới độ tinh khiết 90%. Uranium làm giàu ở mức độ này có thể được sử dụng làm đầu nổ của vũ khí hạt nhân. Các chuyên gia quốc tế nói rằng giới hạn về mặt công nghệ để làm giàu uranium từ mức 60% đến 90% cách nhau không xa và Iran có đủ năng lực để làm giàu uranium cấp độ vũ khí. Tuy nhiên, trái với lo ngại của giới chuyên gia và các cơ quan tình báo phương Tây, Iran luôn khẳng định chiến lược của nước này về phát triển hạt nhân chỉ nhằm phục vụ cho các mục tiêu hòa bình.

Năm 2015, Iran đã ký thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) với nhóm P5+1 (gồm 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Đức) trong một diễn biến được kỳ vọng sẽ khép lại một hồ sơ hạt nhân gai góc nhất ở Trung Đông. Tuy nhiên, tháng 5/2018, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận và tái áp đặt các lệnh trừng phạt hà khắc nhằm vào Iran. Đáp lại, Iran đã nhiều lần thực hiện các bước đi nhằm từ bỏ một số cam kết trong thỏa thuận./.