Thổ Nhĩ Kỳ và sự trỗi dậy của IS ở Syria

[june04]

Năm năm sau khi tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) bị đánh bại tại 'thủ đô' Raqqa (miền Trung Syria), lực lượng này đã bắt đầu trỗi dậy bên trong nhà tù al-Hawl, nơi giam giữ khoảng 56.000 tù nhân.

Các tay súng IS trên đường phố Syria thời hoàng kim. Ảnh: The Print

Ðầu tháng này, vào ngày lễ Eid-al-Adha, đầu của một người đàn ông đã bị cắt rời khỏi cơ thể. Sau đó, thi thể một phụ nữ bị chặt đầu được tìm thấy tại một sân bóng, trong khi một thi thể khác được phát hiện trong cống thoát nước. Theo ước tính của Liên Hiệp Quốc (LHQ), kể từ tháng 1-2021, các tín đồ của IS, những người bị cáo buộc thực thi luật Hồi giáo Sharia hà khắc tại al-Hawl, đã thực hiện hơn 100 vụ hành quyết.

Trong khi đó, bên ngoài al-Hawl, IS tăng cường các vụ đánh bom cũng như các hoạt động tấn công ở cả Iraq, Syria và đang đe dọa thực hiện các cuộc tấn công có quy mô lớn hơn. Các cơ quan giám sát của LHQ hồi tháng rồi cảnh báo rằng IS và các nhóm thánh chiến như al-Qaeda đã giành được quyền lực bằng cách tham gia vào các cuộc xung đột tại khu vực.

Giới chuyên gia lo ngại rằng kế hoạch của Thổ Nhĩ Kỳ đẩy lực lượng dân quân người Kurd do Mỹ hậu thuẫn ra khỏi các thành phố Manbij và Tal Rifaat (miền Bắc Syria) có thể góp phần cho IS xây dựng đế chế Hồi giáo mới tại quốc gia vẫn còn chìm trong nội chiến này. Hãng tin Kurdistan 24 đưa tin, một chiếc máy bay không người lái (UAV) của Thổ Nhĩ Kỳ hôm 22-7 đã bắn trúng một cơ sở quân sự của Chính phủ Syria ở Tal Rifaat. Trước đó, một chiếc UAV khác của nước này đã giết chết 12 thành viên các lực lượng dân quân người Kurd gần thành phố Aleppo.

Mới đây, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan còn đưa ra một số lời lẽ gay gắt nhằm vào Mỹ. “Thổ Nhĩ Kỳ mong Mỹ rút quân khỏi miền Bắc Syria cũng vì chính Mỹ cung cấp nguồn viện trợ cho các nhóm khủng bố ở đó. Mỹ phải rời khỏi phía Ðông sông Euphrates. Ðây là điều kiện của tiến trình Astana hỗ trợ giải quyết vấn đề Syria” - ông Erdogan phát biểu với Hãng thông tấn quốc gia Anadolu khi nói về Các đơn vị Bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG), lực lượng kiểm soát khoảng 20 nhà tù ở Ðông Bắc Syria. Ðược biết, YPG là thành viên của Các lực lượng dân chủ Syria (SDF), một liên minh đa sắc tộc và tôn giáo với chủ chốt là người Kurd.

Sự hợp tác quân sự giữa Mỹ và YPG đã góp phần tiêu diệt IS ở các khu vực phía Bắc Syria vào năm 2019. Song, Tổng thống Erdogan lại cho rằng YPG có quan hệ mật thiết với lực lượng ly khai đảng Công nhân người Kurd (PKK), phong trào đòi độc lập ở Ðông Nam Thổ Nhĩ Kỳ, bị Ankara xác định là một thực thể khủng bố.

Kể từ năm 2016, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã tiến hành nhiều cuộc tấn công vào Syria, gồm cả chiến dịch “Mùa xuân Hòa bình” tại Ðông Bắc Syria hồi năm 2019, nhằm xóa bỏ sự hiện diện của người Kurd. Nathan Sales, cựu điều phối viên Văn phòng đặc trách chống khủng bố Bộ Ngoại giao Mỹ, nói rằng cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ vào Syria sẽ là một thảm họa đối với cuộc chiến chống IS. Theo ông Sales, SDF đang giam giữ khoảng 10.000 tay súng IS. Do đó, nếu như chúng trốn thoát trong các cuộc tấn công do Thổ Nhĩ Kỳ phát động, chúng sẽ cố gắng xây dựng lại đế chế Hồi giáo ở Syria hoặc trở về quê nhà để tiếp tục phát động chiến tranh Hồi giáo ở đó.