Lý do kỳ thủ thắng Carlsen bị nghi gian lận

[june04]

Kỳ thủ bị nghi gian lận Hans Niemann thí quân nhưng không chỉ ra được vì sao anh làm vậy, trong ván đấu Alireza Firouzja ở vòng bốn Sinquefield Cup.

Ở vòng bốn diễn ra hôm 5/9, giờ Missouri, chín kỳ thủ dự Sinquefield Cup 2022 vào phòng đấu, nhưng không thấy người còn lại Magnus Carlsen xuất hiện.

Cùng thời điểm, ban tổ chức giải thông báo tăng cường kiểm tra chống gian lận, nhưng các kỳ thủ không biết chuyện gì đang xảy ra. Họ đã vào phòng thi đấu, nên không được đem theo điện thoại. Cùng lúc đó, Carlsen đăng lên Twitter thông báo rút khỏi giải, kèm một video ẩn ý mà HLV Jose Mourinho nói: "Nếu tôi nói ra, tôi sẽ gặp rắc rối lớn".


Carlsen trong ván đấu Hans Niemann ở Sinquefield Cup, St Louis, Missouri, Mỹ hôm 4/9. Ảnh: GCT

Người được xếp cặp đấu Carlsen ở vòng bốn là Shakhriyar Mamedyarov, được cho nghỉ. Bốn cặp đấu còn lại vẫn tiếp tục, trong đó ván đấu giữa Hans Niemann và Alireza Firouzja được quan tâm hơn cả.

Nhưng chuyên môn vòng đấu gần như bị lu mờ bởi việc Carlsen từ bỏ, bởi anh chưa từng làm vậy. Một ngày trước đó, anh cầm quân trắng nhưng thua Niemann - kỳ thủ có Elo tháng 9/2022 chưa đạt 2.700. Lần đầu tiên kể từ khi lên vị trí số một thế giới tháng 1/2010, Carlsen cầm quân trắng mới thua một người không phải Siêu đại kiện tướng.

Kỳ thủ số một thế giới từng cay cú khi nhận thất bại trước đây, bằng cách đập bàn, ném bút hay quân cờ. Cách phản ứng quyết liệt nhất anh từng bộc lộ là tại chung kết cờ vua thế giới 2016, bằng cách bỏ họp báo. Đó là hành động nhất thời, khi người thách đấu Sergey Karjakin tới họp báo muộn và Carlsen không muốn đợi. Anh chưa từng bỏ giải giữa chừng như ở St Louis.

Không phải lần đầu Carlsen thua một kỳ thủ tuổi teen, khi anh từng bại trận trước Andrey Esipenko ở Tata Steel Masters 2021. Dù vậy trong bốn năm qua, anh chỉ thua năm ván cờ tiêu chuẩn.

Việc Carlsen quyết định bỏ giải, một ngày sau trận thua, được coi là không bình thường. Ngay lập tức làng cờ đồn đoán lý do là Niemann đã gian lận bằng cách nào đó. "Carlsen hẳn phải tin chắc rằng Niemann đã gian lận, nên mới bỏ giải", kỳ thủ số sáu thế giới Hikaru Nakamura nói trên Twitch.

Video phát trực tiếp của Nakamura khi đó thu hút tới hơn 25.000 người xem đồng thời, cao hơn hàng chục lần video trực tiếp của ban tổ chức giải. Kỳ thủ Mỹ gốc Nhật Bản còn ngầm tiết lộ Niemann từng bị nền tảng cờ vua trực tuyến hàng đầu Chess.com cấm thi đấu 6 tháng.

Tháng 1/2021, Elo của Niemann chỉ là 2.484, chưa đạt mức 2.500 của Đại kiện tướng. Nhưng sau ván thắng Carlsen, Elo của anh đã đạt 2.702, mức tăng 202 Elo qua 20 tháng.

Theo quy định của các giải cờ vua lớn, kỳ thủ sẽ cùng MC ngồi lại phân tích sau ván đấu để khán giả hiểu được toan tính của họ.

Sau ván đấu hôm 5/9, Firouzja nói rằng anh bị sốc khi thấy Niemann thí mã ở nước 19.Qg3. Khi đến lượt Niemann, anh cho rằng Trắng đạt ưu thế lớn sau khi thí mã ở nước 19. Khi MC - Đại kiện tướng Alejandro Ramirez - hỏi vì sao, kỳ thủ 19 tuổi nói: "Tôi không cần phải chỉ rõ các biến sau nước đi này, rõ ràng Đen không có cơ hội nào chống đỡ". Nhưng khi Ramirez gặng hỏi, Niemann mới chỉ ra một vài biến, rồi nói rằng Trắng sẽ thắng dễ.

"Thực ra Đen mới đang chiếm ưu thế thắng", Nakamura phản ứng với biến mà Niemann chỉ ra. Còn Đại kiện tướng Eric Hansen nói rằng phân tích của Niemann "lảm nhảm". Và máy tính cũng có cùng quan điểm như Nakamura và Hansen.

Không như các vòng trước, khi Ramirez phỏng vấn Niemann, ban tổ chức giải tắt chế độ máy tính phân tích. Điều đó có nghĩa Niemann lẫn Ramirez đều không biết thế cờ khi đó nghiêng về bên nào. Việc kỳ thủ phán đoán sai ưu thế ván đấu đã hiếm, nhưng điểm đáng ngờ nằm ở chỗ Niemann sẵn sàng thí mã mà không biết đi những nước cờ nào tiếp theo. Anh không chỉ ra được nước cờ giúp ích cho Trắng sau nước thí quân đó.

Á quân thế giới Ian Nepomniachtchi cũng nhận xét rằng chiến thắng của Niemann trước Carlsen "trên cả tuyệt vời".

Nhưng cũng có những kỳ thủ đứng về phía Niemann trong câu chuyện này. Kỳ thủ số tám thế giới Levon Aronian nói rằng anh không bao giờ nghi ngờ đối thủ gian lận sau mỗi thất bại. "Tôi từng thua chính Carlsen khi cậu ấy chưa nổi tiếng", kỳ thủ Mỹ gốc Armenia nói. "Nếu tôi nghi ngờ Carlsen gian lận khi đó, làm sao tôi có thể học hỏi được từ cậu ấy".

Đại kiện tướng Brazil Rafael Leitao cũng phân tích những ván đấu của Niemann tại giải, và kết luận rằng: "Nước đi của cậu ấy hoàn toàn giống với con người, chứ không phải máy tính".

Ban tổ chức không tiết lộ lý do vì sao Carlsen bỏ giải, và họ cho rằng chính kỳ thủ Na Uy mới có thể giải thích được.

Cũng có giả thuyết rằng Niemann không nhờ tới trợ giúp của máy tính khi thắng Carlsen. Nhưng anh có khả năng đã lấy được tài liệu mà Carlsen chuẩn bị cho ván đấu, để có sẵn phương án đối phó. Carlsen luôn chuẩn bị cho các giải đấu cùng một nhóm kỳ thủ gọi là trợ tá, giúp anh luyện được nhiều biến thể khai cuộc hơn. Không loại trừ khả năng có người trong đội ngũ Carlsen đã để lộ tài liệu của anh.

Do Carlsen bỏ giải, kết quả của anh bị huỷ, đồng nghĩa Niemann không còn được tính điểm cho ván thắng kỳ thủ năm lần vô địch thế giới. Khi Ramirez hỏi Niemann về lý do Carlsen rút lui, kỳ thủ 19 tuổi người Mỹ nói: "Có thể anh ấy không muốn tôi thắng giải này".

Ramirez tưởng Niemann nói thật, hỏi lại: "Cậu nghĩ Carlsen có thù oán cá nhân với cậu sao?". Niemann đáp: "Dĩ nhiên, tôi đùa thôi".

Còn khi được hỏi về mức Elo trên 2.700 hiện tại, Niemann đáp: "Anh có thể thấy Elo như thế là cao, nhưng tôi luôn cố gắng nâng cao hơn nữa".