Nguy cơ tiềm ẩn tại cửa khẩu biên giới Hoa Kỳ-Mexico

[trungthuc]

Hoa Kỳ nhận thấy về mối đe dọa cho vấn đề an ninh quốc gia mới bên kia biên giới khi Mexico bỏ tiền để mua thiết bị quét của TQ để thay thế mới tại các trạm kiểm soát biên giới.

Công ty Nuctech có mối liên hệ gắn bó mật thiết với ĐCSTQ?

Vì chính phủ của Tổng thống Joe Biden đã thực hiện những sự cải tiến về kỹ thuật an ninh tại biên giới Mỹ-Mexico trong năm nay, các giới chức Mỹ đã biết về mối đe dọa an ninh quốc gia mới đang nảy sinh ở phía bên kia biên giới khi chính phủ của Mexico mua hàng trăm triệu đôla thiết bị quét (scanner) của TQ để thay mới cho các trạm kiểm soát biên giới.

Hồi tháng Năm vừa qua, đại sứ Hoa Kỳ tại Mexico có viết lá thư cho Ngoại trưởng Mexico kêu gọi quốc gia láng giềng này không nên sử dụng máy quyét do TQ sản xuất này. Phía Hoa Kỳ lo ngại các máy quét mà Mexico đã mua từ công ty Nuctech có trụ sở tại Bắc Kinh, sẽ cho phép TQ thu thập nhiều thông tin có lợi về số lượng hàng hóa nhập vào Mỹ. Lý do, là do công ty sản xuất thiết bị sàng lọc hành lý và hàng hóa qua biên giới này có mối liênhệ chặt chẽ với chính phủ Bắc Kinh.

"Không có thiết bị quét nào của TQ đáp ứng được các tiêu chuẩn của Hoa Kỳ về kiểm soát chất lượng", ông đại sứ Ken Salazar khẳng định với Bộ trưởng Ngoại giao Marcelo Ebrard và cảnh cáo rằng, đây là thiết bị "không đáng tin cậy về tính toàn vẹn trong việc truyền lại các thông tin dữ liệu và có thể ngăn cản sự cam kết chung tạo thuận lợi cho vấn đề thương mại, đồng thời tạo cơ hội cho các loại tiền chất hóa học, ma túy tổng hợp như fentanyl, methamphetamine và tiền mặt, cũng như súng, bom đạn nhập trái phép vào Mỹ".

Trong bức thư đề ngày 2/5/2022 gửi cho Ngoại trưởng Ebrard, đến nay mới được tiết lộ, ông Salazar có viết: "Sự hợp tác song phương giữa Mỹ và Mexico có thể gặp rủi ro vì các thiết bị quét này bị phát hiện là không đáng tin cậy!" Phản ứng của Mexico sau đó được xem là không thuận lợi.

Các giới chức của Mexico (đã không công khai danh tính) cho rằng dù có nhận thức được sự không hài lòng của phía Hoa Kỳ và hiểu được điều cần thiết là sử dụng thiết bị tương thích với kỹ thuật cao của phía Mỹ, nhưng họ vẫn tuân thủ các quy trình mua sắm của nước mình. Mexico bảo lưu quyền thảo luận về vấn đề này một cách công khai và không thể loại bỏ công ty nào đó khỏi quá trình đấu thầu dựa trên xuất xứ của nó!

Hoa Kỳ đã từng nhiều lần cảnh cáo rằng, TQ có thể sử dụng các thiết bị an ninh và viễn thông do họ sản xuất để thu thập các thông tin về Mỹ. Washington luôn kêu gọi các đồng minh không mua sản phẩm từ hãng kỹ nghệ Huawei cho hệ thống 5G của họ. Trong tháng Mười này, Ủy ban Truyền thông Liên bang Hoa Kỳ (FCC) chính thức công bố kế hoạch cấm bán toàn bộ các các sản phẩm của Huawei và ZTE tại Mỹ. Bộ An ninh Nội địa từng nêu rõ những sự lo ngại về sản phẩm của công ty TQ Nuctech trong một báo cáo năm 2020: "Nuctech rất có thể có mối liên hệ chặt chẽ và lâu dài với chính phủ Bắc Kinh để chiếm lợi thế cạnh tranh trong việc sản xuất các hệ thống máy quét thay mặt cho chính phủ. Thiết bị của Nuctech có lỗ hổng an ninh để tạo ra các điều kiện tốt cho Bắc Kinh khai thác triệt để".

Trong một tuyên bố không ghi ngày tháng trên trang web của mình, công ty TQ Nuctech tự mô tả mình là "công ty với cổ phần mở, linh hoạt với nhiều người tham gia và không hề bị nhà nước kiểm soát". Công ty này nhấn mạnh: "Khách hàng của chúng tôi là chủ nhân duy nhất của tất cả thông tin dữ liệu lưu trong máy quét Nuctech. Không có người khác nào được phép xen vào. Nuctech cam kết bảo đảm 100% sự an toàn và bảo mật của các khách hàng và dữ liệu của họ. Bất cứ nhận thức nào ngược lại với tôn chỉ của chúng tôi đều không đúng và được thiết kế nhằm kìm hãm sự cạnh tranh của chúng tôi".

Các nhân viên tuần tra biên giới và nhân viên an ninh được nhìn thấy từ phía Mexico từ hàng rào biên giới vào ngày 5/4/2019 ở Mexicali, Mexico. (Ảnh: Luis Boza/VIEWpress/ Corbis/Getty Images

"Những lỗ tai điếc"

Mối giao dịch thương mại xuyên biên giới giữa Hoa Kỳ và Mexico vượt quá 1 tỷ USD mỗi ngày. Nền kinh tế Hoa Kỳ phụ thuộc vào Mexico với nhiều sản phẩm sản xuất tại đất nước láng giềng, từ cà chua, bơ đến thiết bị phụ tùng máy bay, thiết bị y tế hiện đại. Bức thư của đại sứ Salazar trên tờ giấy có biểu tượng Đại sứ quán Hoa Kỳ là một trong hàng triệu tài liệu nội bộ của chính phủ Mexico đã bị các tin tặc đột nhập lấy đi từ Bộ quốc phòng của Mexico trong tháng 10 này.

Một tài liệu cho thấy nước này đã bắt đầu mua loại máy quét của công ty Nuctech trước khi ông Salazar gửi thư cảnh cáo cho phía chính phủ Mexico. Các tài liệu bí mật được tổ chức xã hội dân sự gọi là Mexicans Against Corruption (Những người Mexico Chống Tham nhũng) chia sẻ với tờ The Washington Post và được tờ báo đi xác minh độc lập. Một bản ghi nhớ nội bộ từ tháng Tư cho thấy cơ quan Hải quan Mexico vận chuyển chín máy quét của Nuctech đến các sân bay, cảng biển và các trạm kiểm soát biên giới, trong đó có ba máy đến các thành phố giữa biên giới Mỹ–Mexico: Mexicali, Sonoyta và Ciudad Juárez. Trong thư, ông Salazar có đề cập đến các máy quét đang chờ được lắp đặt cho phi trường Felipe Ángeles ở thủ đô Mexico, nhà máy lọc dầu Dos Bocas ở thành phố Paraiso và 11 hải cảng khác.

Mexico còn mua thêm máy quét cho các trạm kiểm soát dọc biên giới Mỹ-Mexico (máy quét là những khung hình chữ nhật cao chót vót được sử dụng để kiểm tra các vòm xe và thùng xem có chứa ma túy, chất nổ và hàng hóa bất hợp pháp không). Các giới chức Mỹ khẳng định rằng, Mexico đã mua một số thiết bị của Nuctech và cho biết các hợp đồng chờ giao hàng còn to lớn và đáng lo hơn nhiều.

Gần đây, khi chính phủ Mexico bắt đầu quan tâm đến việc lắp đặt các thiết bị quét hiện đại ở biên giới, phía Mỹ ngay lập tức có đề nghị nên mua các sản phẩm từ một trong ba công ty Mỹ: Astrophysics, Leidos hoặc Rapiscan. Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Mexico từng mời các giới chức an ninh cao cấp của Mexico đến các trạm kiểm soát biên giới Mỹ-Mexico để chứng minh tính hiệu quả của các hệ thống quyét do Mỹ sản xuất. Tháng 10 này và tháng 11 tới đây cũng sẽ có một chuyến tham quan và tháng tới sẽ có thêm một chuyến thăm của Bộ Hải quân Mexico.

Nhưng các giới chức Mexico vẫn nghiêng về TQ, nêu ra lý do, máy quét của TQ có giá cả phải chăng hơn. Phản ứng của ông Salazar trong thư có viết: "Khi đánh giá thiết bị an ninh để mua, nguyên tắc ban đầu cần xem xét ưu tiên không phải là mức giá thấp nhất".

TQ cố gắng vun đắp mối giao tiếp với các viên chức quốc phòng nhiều nước trên khắp thế giới, kể cả Mexico thông qua mối bang giao và thương mại. Jorge Guajardo, cựu đại sứ Mexico tại TQ có nhận định: "Trước dịch Covid-19, TQ đã có các cuộc trao đổi về vấn đề quân sự với Mexico, kể cả việc mời một số giới chức cao cấp đến Bắc Kinh. Họ tuyên truyền về chính sách một TQ và giới thiệu các công ty sản xuất máy quét với khách. Chính qua giá bán thấp đã giúp cho họ chiến thắng". Công ty Nuctech từng do Hu Haifeng, con trai của cựu chủ tịch TQ Hồ Cẩm Đào đứng ra làm chủ. Chính phủ Đài Loan và Namibia đã phát hiện Nuctech đã tìm cách hối lộ để bán được các sản phẩm.

Mối lo

Tin tức về các hợp đồng trị giá vài trăm triệu đôla mua máy quyét TQ của Mexico đã lan truyền trong ngành kỹ nghệ an ninh Hoa Kỳ từ nhiều tháng nay. Một số công ty bảo mật và máy quét của Mỹ thúc giục chính phủ tìm cách ngăn chặn các hợp đồng của Mexico với TQ, vừa để bảo toàn thị trường mua bán của họ, vừa lo ngại về độ tin cậy và quyền riêng tư của các công ty. Người mua máy quét thường đòi kèm theo hợp đồng bảo trì trong khi phía bán muốn có sự cam kết giao dịch lâu dài.

Các cơ quan Hải quan và an ninh của Hoa Kỳ và Mexico đã cố gắng gia tăng mức giao dịch thương mại, chia sẻ các thông tin và phát hiện các hàng cấm từ các trạm kiểm soát biên giới. Nhưng quy trình kiểm tra chung này chỉ được thực hiện tại một số địa điểm dọc biên giới, trong khi các cơ sở kinh doanh ở cả hai quốc gia láng giềng đều muốn tiết kiệm thời gian thông quan bằng cách trang bị các máy quét hiện đại hơn. Nhưng sự mong muốn đó sẽ gặp rào cản nếu Mexico chọn các công ty TQ để nâng cấp vấn đề an ninh tại các cửa khẩu vì các thông tin quét và kiểm tra do Mexico thu thập được sẽ kín đáo chuyển trực tiếp về các máy chủ đám mây ở TQ, trong khi luật pháp Hoa Kỳ không cho phép các cơ quan của chính phủ kết nối với các hệ thống của Nuctech.