Sau khi Tổng thống Donald Trump phát biểu trong một cuộc mít tinh vào tháng 6 năm 2021 rằng việc gia tăng xét nghiệm là nguyên nhân khiến số ca nhiễm bệnh gia tăng, người ta nhanh chóng lên án tuyên bố không chính xác.
Sáu ngày sau, trong một ṭa thị chính của Fox News, Sean Hannity đă hỏi Trump về những nhận xét đó về việc tăng cường kiểm tra COVID.
“Đôi khi tôi nói đùa hoặc nói một cách mỉa mai rằng nếu chúng ta không kiểm tra COVID th́ trông chúng ta sẽ rất tuyệt,” Trump trả lời.
Đây dường như là một mô h́nh. Hai tháng trước đó, tổng thống
đă suy nghĩ về tác dụng có lợi của việc tiêm chất khử trùng vào cơ thể để chống lại COVID-19. Sau khi nhiều quan chức y tế bày tỏ sự thất vọng, Trump liên tục khẳng định rằng ông chỉ đang mỉa mai.
Cùng tháng đó, sau khi ông ấy viết sai chính tả “Giải Nobel” trong một ḍng tweet – viết nó thành “Giải thưởng cao quư” – ông ấy đă xóa ḍng tweet trước khi quay lại với một cái cớ quen thuộc: mỉa mai.
Điều ǵ về sự mỉa mai khiến nó trở thành một cái cớ thuận tiện như vậy cho những người đang cố gắng tránh xa những ǵ họ đă nói?
Như tôi đă mô tả trong cuốn sách về châm biếm và châm biếm của ḿnh, hầu hết các nhà khoa học nhận thức và các nhà nghiên cứu ngôn ngữ khác đều nghĩ châm biếm là một dạng châm biếm bằng lời nói. Cả hai cách nói đều liên quan đến việc nói điều ngược lại với ư của bạn. Nhưng mục tiêu của sự mỉa mai và mỉa mai thực sự khác nhau.
Ví dụ: nếu ai đó chậm răi nói “Thời tiết đẹp quá!” vào một ngày mưa và lạnh, rơ ràng là họ đang nói một cách mỉa mai về một t́nh huống đáng thất vọng. Nói chung, sự mỉa mai được sử dụng để đưa ra b́nh luận về những kết quả bất ngờ và tiêu cực.
Mặt khác, Sarcasm thường được sử dụng để chê bai hành động của người khác. Nếu ai đó nói với bạn rằng bạn là một thiên tài thực sự sau khi bạn quên gặp họ trong một cuộc hẹn quan trọng, rơ ràng họ không có nghĩa là bạn có năng khiếu về trí tuệ. Nói một cách đơn giản, mỉa mai là b́nh luận, nhưng mỉa mai là chỉ trích.
Điều đó có vẻ đủ đơn giản. Nhưng trên thực tế, ranh giới giữa mỉa mai và mỉa mai rất mờ nhạt và khó hiểu. Nhiều người khẳng định rằng họ đang mỉa mai trong khi thực tế họ đang mỉa mai, như trong ví dụ trước về thời tiết.
Việc mở rộng lĩnh vực châm biếm - với cái giá phải trả là trớ trêu - là một sự thay đổi ngôn ngữ đă diễn ra trong một thời gian. Trên thực tế, nhà ngôn ngữ học Geoffrey Nunberg đă chú ư đến hiện tượng này 20 năm trước. V́ vậy, thật khó để đổ lỗi cho tổng thống v́ đă kết hợp cả hai.
Một yếu tố khác khiến cho sự mỉa mai trở nên khó nắm bắt là việc nói ngược lại với ư nghĩa của nó. Người nhận một tuyên bố như vậy không nên hiểu nó theo nghĩa đen.
V́ lư do này, khi sử dụng lời nói mỉa mai hoặc mỉa mai, chúng ta có thể sử dụng các tín hiệu để báo hiệu ư định phi nghĩa đen của ḿnh. Ví dụ, chúng ta có thể nói với giọng chậm hơn, thấp hơn và to hơn so với cách chúng ta nói b́nh thường. Cao độ của chúng ta có thể tăng hoặc giảm. Những câu nói mỉa mai cũng thường đi kèm với những biểu hiện trên khuôn mặt, chẳng hạn như nụ cười nhếch mép hoặc đảo mắt.
Và đó là lư do tại sao, khi bị mỉa mai qua tin nhắn hoặc email, chúng tôi sẽ sử dụng biểu tượng cảm xúc để chuyển tiếp mục đích phi nghĩa đen. Tất nhiên, ngay cả khi đó, không có ǵ đảm bảo rằng người nhận sẽ diễn giải thông điệp một cách chính xác.
Đôi khi, Tổng thống Trump rơ ràng đă sử dụng sự mỉa mai. Ví dụ, tại một cuộc biểu t́nh vào tháng 12 năm 2019 ở Hershey, Pennsylvania, ông nói, đề cập đến quyết định sắp xảy ra của Hạ viện về việc bắt đầu thủ tục luận tội, rằng đảng Dân chủ “cũng hiểu các kết quả thăm ḍ, nhưng tôi chắc chắn rằng điều đó không liên quan ǵ đến điều đó.” Ông ta thể hiện sự mỉa mai bằng cách sử dụng những từ tuyệt đối như “chắc chắn” và “không có ǵ” và bằng cách ra hiệu rộng bằng cả hai tay. Ông ấy cũng dừng lại để cho khán giả của ḿnh một chút thời gian để giải thích nhận xét của ông ấy ngược lại với những ǵ ông ấy đă nói - rằng trên thực tế, “số phiếu thăm ḍ ư kiến cao của tôi có liên quan đến việc luận tội.” Nhận xét mang tính châm biếm v́ có một mục tiêu rơ ràng: Đảng Dân chủ trong Quốc hội.
Nhưng tại cả cuộc biểu t́nh ở Tulsa và cuộc họp báo vào tháng 4 của ông ấy, những nhận xét gây tranh căi của tổng thống không có những tín hiệu bằng lời nói và phi ngôn ngữ đi kèm như vậy. Ông ấy không chỉ trích bất cứ ai; ông ấy chỉ đơn giản khẳng định rằng xét nghiệm dẫn đến nhiều ca nhiễm trùng hơn hoặc đặt ra những câu hỏi có vẻ chân thành về việc sử dụng chất khử trùng để chống lại vi rút. Rất có thể ông ấy thực sự có ư như những ǵ ông ấy nói.
Như tổng thống đă nhiều lần chứng minh, một tuyên bố với mục đích mỉa mai có thể được sử dụng để rút lại một nhận xét đă bị chỉ trích hoặc thất bại. Nhờ sự hiểu biết trơn tru của chúng ta về thuật ngữ này, cùng với cách mà sự châm biếm có thể dễ dàng bị bỏ qua, nó có thể hoạt động giống như một tấm thẻ “Ra khỏi tù miễn phí”: Người nói có thể chấp nhận một cuộc tṛ chuyện khó hiểu và cố gắng làm cho mọi thứ trở nên đúng đắn.
Tất cả chúng ta đều đă nói những điều mà sau này chúng ta hối hận và gọi đó là “đùa thôi” hoặc “Tôi đang mỉa mai.” Tuy nhiên, nếu chúng ta thường viện cớ như vậy để tự bào chữa cho ḿnh khỏi những tội lỗi ngôn ngữ, th́ nó sẽ trở nên, giống như những ǵ bạn nói, ngày càng kém hiệu quả và không được người nghe tin tưởng nữa.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
