Kẹt xe tiềm ẩn yếu tố gây suy yếu não

[june04]

Khi thường xuyên bị kẹt xe kéo dài, một người sẽ phải tiếp xúc với nhiều yếu tố nguy cơ có thể ảnh hưởng đến chức năng não bộ, tăng nguy cơ suy giảm trí nhớ.

Tắc đường khiến cho người tham gia giao thông tiếp xúc với không khí ô nhiễm, nhất là khí dầu diesel và bụi mịn (PM2.5) trong thời gian dài hơn. Điều này có thể làm tổn thương não, thậm chí gia tăng nguy cơ sa sút trí tuệ, giảm trí nhớ và mắc bệnh Alzheimer...

ThS.BS.CKII Phạm Ngọc Danh Khoa (Khoa Nội thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM) dẫn một nghiên cứu của Học viện Thần kinh học Mỹ cho thấy, có lượng lớn PM2.5 trong không khí vào những giờ cao điểm. PM2.5 có thể làm tăng nguy cơ suy giảm trí nhớ và sa sút trí tuệ. Chúng có thể đi sâu vào phổi, di chuyển vào não thông qua mũi, có khả năng gây chết tế bào não, dẫn đến bệnh Alzheimer.

Theo nghiên cứu của Đại học British Columbia (Anh) năm 2023, chỉ vài phút hít thở không khí chứa nhiều dầu diesel, có thể làm giảm hiệu suất của não trong vài giờ. Lý do là các khí này có thể làm thay đổi mạng lưới mặc định của não bộ. Trong khi, mạng lưới này giữ các nhiệm vụ như nhớ lại các sự kiện trong quá khứ hoặc suy nghĩ về những gì có thể xảy ra trong tương lai.

Ngoài dầu diesel và bụi mịn, tiếng ồn lớn và hỗn tạp từ nhiều phương tiện giao thông cũng tác động tiêu cực đến não bộ, nhất là đối với người nhạy cảm với âm thanh. Theo bác sĩ, tiếng ồn giao thông còn có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề thần kinh, tâm thần như chứng lo âu, mất ngủ, trầm cảm...

Bác sĩ Danh Khoa cho biết thêm, kẹt xe khi thời tiết nắng nóng có thể càng ảnh hưởng đến hoạt động của não. Ở nhiệt độ cao, hàng rào máu não bắt đầu bị tổn thương, gây viêm và cản trở hoạt động của tế bào thần kinh, làm suy giảm nhận thức và có thể dẫn đến triệu chứng sương mù não. Trong khi đó, nghiên cứu thử nghiệm trên chuột của Bệnh viện Đại học Quốc gia Seoul đã chỉ ra, tia cực tím (UV) tạo ra một loại hormone căng thẳng tác động lên não, khiến chức năng của vùng hồi hải mã bị giảm sút, từ đó có thể gây mất trí nhớ và suy giảm nhận thức.

Để giảm tác động tiêu cực của kẹt xe đến chức năng não, bác sĩ gợi ý một số giải pháp cho người tham gia giao thông. Nếu bị kẹt xe trong thời gian dài, mỗi người nên tắt động cơ để giảm lượng khí thải và không nên đỗ xe máy ngay cạnh ống xả khói của xe ô tô. Mọi người cần đeo khẩu trang loại chống bụi tốt, thoa kem chống nắng, đội mũ nón và mặc quần áo dài trước khi ra ngoài. Người đi làm có thể điều chỉnh lịch trình hàng ngày, đi làm sớm hơn và về trễ hơn để tránh giờ cao điểm kẹt xe.

Người đi bộ hoặc đạp xe nên tìm kiếm những tuyến đường hẻm, xa khu vực giao thông đông đúc. Trường hợp di chuyển bằng phương tiện công cộng như xe buýt, nên tránh ngồi gần nguồn khí thải của xe. Kéo các cửa sổ của xe ô tô lên giúp tránh hít phải khói bụi. Người lái ô tô nên thường xuyên kiểm tra bộ lọc không khí trong xe để chắc chắn bộ phận này đang hoạt động tốt.

Khi trời nắng nóng, mọi người ra đường nên mang theo chai nước để giải khát trong lúc chờ thông đường. Bổ sung nước kịp thời có thể giúp não bộ tỉnh táo và tránh tụt huyết áp do mất nước. Hạn chế tiếng ồn bằng cách trang bị nút bịt tai khi tham gia giao thông. Nên chọn loại nút vừa vặn với tai và điều chỉnh mức chặn âm thanh phù hợp để vẫn có thể nghe thấy những gì đang xảy ra.

Duy trì lối sống khoa học với chế độ dinh dưỡng cân bằng, tập thể dục điều độ và ngủ đủ giấc tốt cho não bộ. Một số dưỡng chất thiên nhiên có khả năng trung hòa gốc tự do, hỗ trợ chống viêm và góp phần ngăn chặn xơ vữa động mạch, giúp tăng cường máu và oxy lên não như blueberry (việt quất) và ginkgo biloba (bạch quả). Các dưỡng chất này còn góp phần bảo vệ chức năng não bộ, hỗ trợ phòng ngừa các vấn đề thần kinh như đau đầu, mất ngủ, giảm trí nhớ.

Người có tiền sử mắc bệnh thần kinh có thể dễ bị tác động bởi tắc đường, thời tiết khắc nghiệt nên thăm khám định kỳ để kiểm soát bệnh.