Tại sao Trung Quốc đang cố gắng làm trung gian trong cuộc chiến của Nga với Ukraine

[florida80]

4/27

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm thứ Tư cho biết Bắc Kinh sẽ cử một phái viên đến Ukraine để thảo luận về một “giải pháp chính trị” khả dĩ cho cuộc chiến của Nga với nước này.

Bắc Kinh trước đây đã tránh tham gia vào các cuộc xung đột giữa các quốc gia khác nhưng dường như đang cố gắng khẳng định mình là một lực lượng ngoại giao toàn cầu sau khi dàn xếp các cuộc đàm phán giữa Ả Rập Saudi và Iran vào tháng 3, giúp họ khôi phục quan hệ ngoại giao sau 7 năm gián đoạn.

Theo một tuyên bố của chính phủ, ông Tập đã nói với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy trong một cuộc điện đàm rằng một phái viên Trung Quốc, cựu đại sứ Trung Quốc tại Nga, sẽ đến thăm Ukraine và “các quốc gia khác” để thảo luận về một giải pháp chính trị khả thi.

Họ không đề cập đến Nga hay cuộc xâm lược Ukraine năm ngoái và không cho biết liệu phái viên Trung Quốc có thể đến thăm Moscow hay không.

Cuộc điện đàm Tập-Zelenskyy đã được dự đoán từ lâu sau khi Bắc Kinh cho biết họ muốn đóng vai trò trung gian hòa giải trong cuộc chiến.

Trung Quốc là chính phủ lớn duy nhất có quan hệ thân thiện với Moscow cũng như đòn bẩy kinh tế với tư cách là người mua dầu khí lớn nhất của Nga sau khi Hoa Kỳ và các đồng minh cắt hầu hết các giao dịch mua.

Bắc Kinh, coi Moscow là một đối tác ngoại giao trong việc phản đối sự thống trị của Hoa Kỳ đối với các vấn đề toàn cầu, đã từ chối chỉ trích cuộc xâm lược và sử dụng vị thế là một trong năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để làm chệch hướng các cuộc tấn công ngoại giao nhằm vào Nga.

Zelenskyy trước đó cho biết ông hoan nghênh đề nghị hòa giải của Trung Quốc.

Chính phủ của ông Tập đã theo đuổi một vai trò lớn hơn trong ngoại giao toàn cầu như một phần của chiến dịch khôi phục Trung Quốc về điều mà Đảng Cộng sản cầm quyền coi là vị thế chính đáng của nước này với tư cách là một nhà lãnh đạo chính trị và kinh tế, đồng thời xây dựng một trật tự quốc tế có lợi cho Bắc Kinh.

Đó là một sự đảo ngược mạnh mẽ sau nhiều thập niên tránh can dự vào các cuộc xung đột của các quốc gia khác và hầu hết các vấn đề quốc tế trong khi tập trung vào phát triển kinh tế trong nước.

Vào tháng 3, Ả Rập Saudi và Iran đã đưa ra một thông báo bất ngờ, sau các cuộc đàm phán ở Bắc Kinh, rằng họ sẽ mở lại các đại sứ quán ở thủ đô của nhau sau 7 năm gián đoạn. Trung Quốc có quan hệ tốt với cả hai nước với tư cách là người mua dầu lớn.

Tuần trước, Ngoại trưởng Qin Gang nói với những người đồng cấp Israel và Palestine rằng nước ông sẵn sàng hỗ trợ tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán hòa bình.

Tuyên bố hôm thứ Tư cảnh báo nguy cơ chiến tranh hạt nhân, cho thấy Bắc Kinh cũng có thể đã bị thúc đẩy bởi những gì họ coi là nguy cơ ngày càng tăng của một cuộc xung đột hủy diệt hơn.

Làm trung gian hòa giải giữa Ukraine và Nga sẽ làm tăng sự hiện diện của Trung Quốc ở Đông Âu, nơi Bắc Kinh đã cố gắng xây dựng quan hệ với các chính phủ khác. Điều đó đã khiến một số quan chức châu Âu phàn nàn rằng Trung Quốc đang cố gắng đạt được đòn bẩy đối với Liên minh châu Âu.

Giáo sư khoa học chính trị Kimberly Marten của Đại học Barnard thuộc Đại học Columbia ở New York nghi ngờ Trung Quốc sẽ thành công trong vai trò kiến ​​tạo hòa bình.

Bà nói: “Tôi rất khó tin rằng Trung Quốc có thể đóng vai trò là người kiến ​​tạo hòa bình, đồng thời cho biết thêm rằng Bắc Kinh đã “quá thân thiết với Nga”.

Trung Quốc là điều gần gũi nhất mà chính phủ biệt lập của Tổng thống Vladimir Putin có đối với một đồng minh lớn.

Tập và Putin đã đưa ra một tuyên bố chung trước cuộc xâm lược vào tháng 2 năm 2022, trong đó nói rằng chính phủ của họ có “tình bạn không giới hạn”.

Bắc Kinh đã cố gắng tỏ ra trung lập nhưng đã lặp đi lặp lại những lời biện minh của Nga cho cuộc xâm lược.

Ông Tập đã nhận được sự chào đón nồng nhiệt từ ông Putin trong chuyến thăm Moscow hồi tháng Ba. Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc đã đến thăm Nga trong tháng này.

Trung Quốc đã tăng cường mua dầu và khí đốt của Nga để phục vụ nền kinh tế đang thiếu năng lượng của mình, giúp bù đắp doanh thu bị mất do các lệnh trừng phạt của phương Tây. Đổi lại, Trung Quốc sẽ nhận được mức giá thấp hơn, mặc dù thông tin chi tiết chưa được tiết lộ.

Marten cho biết cuộc gọi giữa Tập-Zelenskyy là “một cái tát vào Nga, bởi vì Nga rất muốn coi Trung Quốc là đồng minh của mình”. Bà cho biết cuộc tiếp xúc trực tiếp giữa Trung Quốc và Ukraine “cho thấy Trung Quốc đang rời xa Nga ít nhất một bước”.

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Ukraine trước cuộc xâm lược, mặc dù ở quy mô nhỏ hơn thương mại Trung Quốc-Nga.

Năm 2021, Ukraine công bố kế hoạch cho các công ty Trung Quốc xây dựng cơ sở hạ tầng liên quan đến thương mại.

Chính phủ của Zelenskyy tỏ ra nước đôi hơn đối với Bắc Kinh sau khi rõ ràng là Tập sẽ không cố gắng ngăn chặn cuộc chiến của Putin, nhưng hai bên vẫn thân thiện.

“Trước cuộc xâm lược toàn diện của Nga, Trung Quốc là đối tác thương mại số một của Ukraine. Tôi tin rằng cuộc trò chuyện của chúng ta ngày hôm nay sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho việc khôi phục, duy trì và phát triển động lực này ở tất cả các cấp,” một thông báo chính thức của Ukraine về cuộc điện đàm cho biết.

Qin, bộ trưởng ngoại giao, đã hứa trong tháng này rằng Trung Quốc sẽ không cung cấp vũ khí cho bất kỳ bên nào, một cam kết có lợi cho Ukraine, quốc gia đã nhận được xe tăng, tên lửa và các loại vũ khí khác từ Hoa Kỳ và các chính phủ châu Âu.

Đại sứ Trung Quốc tại Pháp đã gây náo động ở châu Âu khi ông đề xuất các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ — một nhóm bao gồm Ukraine — có thể không phải là các quốc gia có chủ quyền. Điều đó phù hợp với những bình luận của Putin phủ nhận chủ quyền của Ukraine.

Bắc Kinh sau đó trấn an các quốc gia thuộc Liên Xô cũ rằng họ tôn trọng chủ quyền của họ và nói rằng bình luận của đại sứ là quan điểm cá nhân, không phải chính sách chính thức.

Elizabeth Wishnick, thuộc tổ chức tư vấn CNA có trụ sở tại Hoa Kỳ và Viện Weatherhead Đông Á của Đại học Columbia, cho biết trong một email: “Tôi tự hỏi liệu cuộc gọi của ông Tập có được dàn dựng một cách nhanh chóng để làm chệch hướng sự chú ý” khỏi sự ồn ào về phát biểu của đại sứ Trung Quốc hay không.