Cả tỷ máy điều hòa nhiệt độ đang “nấu chín” Trái đất

[nguoiduatinabc]

Châu Á đang phải hứng chịu một đợt nắng nóng mà các số liệu thống kê xô đổ các kỷ lục về nắng nóng trước đó khiến việc sử dụng máy điều hòa nhiệt độ tăng đột biến. Máy điều hòa nhiệt độ làm mát cơ thể chúng ta song mặt khác lại góp phần khiến nhiệt độ Trái đất gia tăng.

Hai mặt lợi - hại của máy điều hòa nhiệt độ

Dù mới bước sang mùa hè nhưng nhiều nơi ở châu Á đã phải trải qua những đợt nắng nóng khủng khiếp.

Thời tiết nắng nóng cực đoan khiến các chuyên gia quốc tế mới đây đã cảnh báo về tình trạng sóng nhiệt ghi nhận ở nhiều nơi tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương như: Ấn Độ, Bangladesh, Lào, Thái Lan, Malaysia, Singapore, Việt Nam...

Nhiều nơi ở châu Á ghi nhận nhiệt độ “phá vỡ kỷ lục mọi thời đại” hay “xô đổ mọi kỷ lục nắng nóng”.



Do nắng nóng gay gắt và đặc biệt gay gắt, nhu cầu sử dụng máy điều hòa nhiệt độ ở châu Á tăng vọt. Nhu cầu về máy điều nhiệt độ, hay còn gọi là máy điều hòa không khí (AC), đang tăng cao ở những thị trường mà cả thu nhập của người dân và nhiệt độ không khí đều tăng, đồng thời cũng là các khu vực đông dân cư như Ấn Độ, Trung Quốc, Indonesia và Philippines… Ông Kanwaljeet Jawa, người đứng đầu chi nhánh Ấn Độ của hãng sản xuất máy điều hòa không khí lớn nhất thế giới Daikin cho biết, những năm gần đây, doanh số của hãng tại quốc gia vừa trở thành nước đông dân nhất thế giới hồi tháng 4-2023 đã tăng hơn 15 lần. Cái nóng ngày càng như thiêu như đốt trong khi thu nhập của người dân, kể cả những người có thu nhập thấp ngày một tăng đã đưa máy điều hòa nhiệt độ vốn là một loại gia dụng xếp vào hàng khá đắt đỏ - cả giá khi mua và chi phí tiền điện sử dụng - đến thêm với hàng triệu người dùng.

Thống kê chung cho thấy, trên toàn thế giới hiện nay có khoảng 2 tỷ chiếc máy điều hòa nhiệt độ và con số này, theo dự báo, khả năng tăng lên lên 4 tỷ chiếc vào giữa thế kỷ. Máy điều hòa nhiệt độ bây giờ đang trở thành một thứ đồ gia dụng thiết yếu với người dân, không chỉ ở thành phố thu nhập cao hơn mà cả các vùng nông thôn có thu nhập thấp hơn.

Việc sử dụng máy điều hòa nhiệt độ chắc chắn có lợi hơn với sức khỏe con người, nhất là khi trời nắng nóng đặc biệt gay gắt như hiện nay. Có máy điều hòa nhiệt độ, mọi hoạt động của con người từ lao động, học tập… cho tới nghỉ ngơi đều hiệu quả hơn nhiều.

Một nghiên cứu đúc rút ra sau khi tiến hành xem xét tại hàng nghìn nhà máy ở Ấn Độ cho thấy, cứ mỗi 1 độ C tăng lên, năng suất lao động giảm khoảng 2%. Theo Giáo sư kinh tế E.

Somanathan thuộc Viện Thống kê Ấn Độ (ISI Delhi), năng suất giảm do nắng nóng trong 30 năm qua có thể tương đương với khoảng 1% GDP của Ấn Độ, tương đương với khoảng 32 tỷ USD.

Tuy nhiên, máy điều hòa nhiệt độ lại là một tác nhân khiến nhiệt độ Trái đất tăng lên và dẫn tới các hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa bão hay nắng nóng kỷ lục. Trước hết, để vận hành máy điều hòa, phải cần có một lượng lớn năng lượng điện. Điều này gây áp lực rất lớn lên ngành điện. Đối với những nơi sử dụng nguồn điện từ các nhà máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch như than hoặc khí đốt thì đây là cả một vấn đề lớn. Những nhà máy điện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch này thải ra một lượng lớn khí thải gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là khi thải gây hiệu ứng nhà kính carbon dioxide (CO2).

Máy điều hòa nhiệt độ hiện nay làm mát không khí dựa trên nguyên lý hoạt động khiến khí gas của điều hòa bị nén lại rất nóng. Gas nóng này khi đi qua cục nóng để làm mát sau đó được giảm áp. Như vậy trong suốt quá trình làm mát, máy điều hòa nhiệt độ tỏa rất nhiều nhiệt nóng ra môi trường xung quanh, góp phần làm nhiệt độ bên ngoài vốn đã nóng lại càng nóng hơn. Ông Abhas Jha, một chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB) về biến đổi khí hậu, cho biết nếu để tình hình tiếp diễn như hiện nay, “hành tinh này sẽ bị nấu chín theo đúng nghĩa đen”.

Tìm kiếm chất làm mát thân thiện với môi trường

Điều lo ngại nhất khi sử dụng máy điều hòa nhiệt độ là việc có thể gây ô nhiễm môi trường nếu bị rò rỉ khí gas, chất có thể phá hỏng tầng ozone có tác dụng bảo vệ sinh vật trên Trái đất khỏi khỏi bức xạ tia cực tím từ mặt trời. Những chất gây hiệu ứng nhà kính này bao gồm chlorofluorocarbons (CFC) và hydrochlorofluorocarbons (HFC). Một trong những chất làm lạnh phổ biến nhất hiện nay trong máy điều hòa không khí là HFC, song chất này có khả năng gây hại cho tầng ozone gấp 1.000 lần CO2.

Các nhà khoa học cho rằng, nếu cứ phụ thuộc vào HFC, toàn cầu có thể nóng lên thêm nửa độ C vào cuối thế kỷ 21 và điều này sẽ làm tăng khí gây hiệu nhà kính làm Trái đất nóng lên, dẫn tới những cơn bão, hạn hán và nhiều đợt nắng nóng hơn.

Thế giới đã sớm nhận ra mặt trái của máy điều hòa nhiệt độ và đã có những hành động để giảm thiểu tác hại. Năm 2016, hơn 170 quốc gia đã cùng ký kết một thỏa thuận, cam kết dần loại bỏ dần HFC từ năm 2019, trong đó các nước công nghiệp phát triển giàu có được yêu cầu đi đầu trong việc giảm mạnh sử dụng HFC.

Hiện nay, trên thị trường đã có các chất làm mát ít gây hại cho môi trường hơn so với HFC, do một số công ty lớn như Chemours và Honeywell sản xuất. Daikin và Mitsubishi cũng đã và đang nghiên cứu sản phẩm của riêng mình nhưng chưa được như mong muốn. Trong đó, chất R-32 của Daikin chỉ giảm được khoảng 1/3 khả năng gây nóng lên toàn cầu so với các chất làm lạnh thông thường và nó vẫn gây ô nhiễm, đồng thời cũng dễ cháy hơn dù rẻ hơn một số chất làm mát khác. Bà Prima Madan, chuyên gia về làm mát và sử dụng năng lượng hiệu quả tại Hội đồng Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên có trụ sở tại Mỹ, cho rằng, dù R-32 giúp giảm được một lượng lớn khí thải, nhưng cần phải giảm xuống mức thấp hơn nữa.

Hiện các hãng chế tạo chất làm mát trên thế giới vẫn đang tiếp tục nỗ lực tìm kiếm các chất làm lạnh “xanh” hơn, thân thiện với môi trường hơn. Việc giảm sản xuất và sử dụng các loại khí lạnh làm khí hậu nóng lên HFC có thể giúp giảm nhiệt độ toàn cầu được khoảng 0,5 độ C. Tuy nhiên, đến nay các chất lựa chọn thay thế HFC vẫn còn khá đắt đỏ.

Dù vậy, thế giới vẫn phải nỗ lực hơn trong việc tìm kiếm chất làm mát thân thiện với môi trường, đồng thời tăng hiệu suất làm của máy điều hòa nhiệt độ. Liên hợp quốc hồi năm 2022 từng kêu gọi tất cả các nước chuyển sang sử dụng máy điều hòa tiết kiệm năng lượng và thân thiện với khí hậu trong nỗ lực hạn chế ảnh hưởng của hiện tượng nóng lên toàn cầu. Theo Báo cáo tổng hợp chính sách về phát thải từ thiết bị làm mát không khí của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) và Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), hành động phối hợp quốc tế này sẽ giúp cắt giảm 460 tỷ tấn khí nhà kính trên toàn thế giới trong 40 năm, tức là 8 năm phát thải dựa trên mức năm 2018.

IEA cũng ước tính, việc tăng gấp đôi hiệu suất năng lượng của điều hòa không khí vào năm 2050 sẽ giúp giảm 1.300 gigawatt công suất phát điện, tương đương với tất cả công suất phát điện đốt than ở Trung Quốc và Ấn Độ vào năm 2018. Trên toàn thế giới, tăng gấp đôi hiệu quả năng lượng của máy điều hòa không khí có thể tiết kiệm tới 2,9 nghìn tỷ USD vào năm 2050 trong việc giảm chi phí sản xuất, truyền tải và phân phối điện.