Nội chiến MAGA

[nguoiduatinabc]

Hàng ngũ MAGA đang choảng nhau chí chóe. Các cuộc khẩu chiến tóe lửa ngày càng nóng hực. Tâm điểm của cuộc xung đột MAGA là Elon Musk…

Dân túy đụng độ tư bản đầu sỏ

Một số phe phái chủ chốt trong hàng ngũ MAGA bắt đầu cảm thấy bị tước quyền. Một số có cảm giác bị phản bội. Một số vô cùng bất bình trước sự ngổ ngáo xem thiên hạ bằng vung của Elon Musk. Ngay cả một số người trung thành Trump đến mức cuồng tín cũng tự hỏi tất cả hỗn loạn này rồi sẽ làm hỏng “đại cuộc” như thế nào.

Tương tự các cuộc tranh chấp giữa những người theo truyền thống và cấp tiến trong hàng ngũ Cộng Hòa (GOP) vào thập niên 1960, nội bộ GOP ngày nay bị chia rẽ giữa những người theo chủ nghĩa tư bản của Elon Musk và những người theo chủ nghĩa dân túy truyền thống mà đại diện là Steve Bannon. Trong khi phe Elon Musk theo đuổi mô hình phi truyền thống, sùng bái hình thái quản trị tư bản, thì những người theo chủ nghĩa cực hữu truyền thống của Steve Bannon đưa ra lời kêu gọi dân túy nhắm đến tầng lớp cấp tiến trung lưu Mỹ.

Các cuộc khẩu chiến nhốn nháo ngày càng nóng hực, với nguyên cớ từ chính sách thuế quan của Trump. Kiến trúc sư của chủ nghĩa bảo hộ, Peter Navarro, đồng minh lâu năm của Steve Bannon, bị Elon Musk gọi là “thằng ngốc” (“moron”), là cái thứ “đần hơn con cù lần” (tạm dịch từ nguyên văn “dumber than a sack of bricks”). Ở quy mô lớn hơn, các thành viên thuộc Viện Doanh Nghiệp Hoa Kỳ (American Enterprise Institute) – được xem là “nhóm nghiên cứu bảo thủ của giới cầm quyền” – chỉ trích biểu thuế quan là “gian lận” và là sản phẩm của “bọn nghiệp dư.”

Sự xung đột trong hàng ngũ MAGA không chỉ trong thương mại. Nó còn được mở rộng sang các vấn đề liên quan điều hành quốc gia, trong bối cảnh chính quyền Trump đối mặt gần 200 đơn kiện và dân chúng sục sôi biểu tình chống đối. Elon Musk là nhân vật gây tranh cãi nhất trong bối cảnh chia rẽ và hỗn loạn. Không chỉ bị một nửa nước Mỹ thù ghét, Musk cũng là cái gai chọc vào mắt nhiều nhân vật chóp bu trong chính quyền Trump, đặc biệt với Ngoại Trưởng Marco Rubio và Bộ Trưởng Giao Thông Sean Duffy.



Steve Bannon, một trong những nhân vật MAGA có sức ảnh hưởng rất mạnh, liên tục xỉa xói và khinh bỉ Elon Musk ra mặt. Cần nhắc lại, Steve Bannon, từng nổi tiếng với tư cách người điều hành trang tin cánh hữu khét tiếng Breitbart, là một trong những gương mặt bảo thủ đầu tiên thúc đẩy chủ nghĩa dân túy và phong trào cánh hữu “alt-right.”

Hắc ám và cực đoan đến mức được gọi là phát xít, Steve Bannon đã nuôi dưỡng chủ nghĩa cực hữu, kết hợp chủ nghĩa dân tộc da trắng với chủ nghĩa dân tộc Cơ Đốc Giáo; dựng lên phong trào cánh hữu lan rộng khắp Mỹ, với sự tham gia của các tổ chức phát xít, bám vào hình thái “chủ nghĩa bản sắc,” kêu gọi đoàn kết trên cơ sở bản sắc Châu Âu da trắng (white European identity). Steve Bannon là chiến lược gia trưởng trong chiến dịch tranh cử 2016 của Trump, giúp lôi kéo những kẻ cực hữu vào sân khấu chính của GOP.

Tuy nhiên, ảnh hưởng Steve Bannon đối với Trump yếu dần khi Trump bắt đầu xa con đường dân túy ban đầu, như được thể hiện bằng sự thay đổi chữ nghĩa, từ thuật ngữ “dân túy quốc gia” (“national populist”) sang “chủ nghĩa bảo thủ quốc gia” (“national conservatism” – “NatCon”). Trong nhiệm kỳ Tổng Thống Joe Biden, cấu hình mới của các nhóm NatCon bắt đầu hợp nhất, dựa vào sự ủng hộ từ những nhân vật tư bản như Peter Thiel, Marc Andreessen và Elon Musk.

Steve Bannon vs Elon Musk trên võ đài MAGA

Sự rạn nứt trong nội bộ MAGA thật ra xuất hiện từ cuối năm 2024, khi những người theo chủ nghĩa truyền thống tức giận trước việc Trump chuẩn bị đưa một số người Mỹ gốc Ấn vào các vị trí cấp cao. Trump chọn Vivek Ramaswamy đồng lãnh đạo DOGE với Musk; và bổ nhiệm doanh nhân công nghệ Sriram Krishnan làm cố vấn công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Việc Musk ủng hộ các nhà khoa học và kỹ sư di cư đến Mỹ bằng thị thực H-1B cũng khiến phe bảo thủ cực đoan khó chịu. Gọi chương trình H-1B là “trò lừa đảo,” Steve Bannon thề nhấn Elon Musk “xuống bùn,” nói “đây là một trò chơi tổng bằng không mà nhất định phải có một bên thua.”

Là tín đồ lâu năm của thuyết thần bí do nhà tâm linh người Armenia gốc Hy Lạp Georgij Ivanovic Gurdziev truyền thụ, Bannon ủng hộ chủ nghĩa dân túy dựa trên cái mà ông gọi là “các giá trị Do Thái-Thiên Chúa Giáo” để kiến tạo nên nền tảng giá trị cho nước Mỹ. Với Steve Bannon, chữ “T” viết hoa trong “Traditionalist” là thứ gì đó cao siêu, chứ không thuần túy là một người ủng hộ các truyền thống và nghi lễ cũ; nó đại diện cho đức tin tâm linh vào những bí truyền về bản chất của thời gian và vũ trụ.

Bannon cho rằng những ý tưởng phá hoại của Musk đang làm suy yếu các giá trị cốt lõi quốc gia của Mỹ, và cuối cùng dẫn đến sự hình thành một xã hội vô tri, đen tối, nơi chỉ có đau khổ, bất công (nguyên văn: “dystopian”). Trong cuộc phỏng vấn gần đây với The New York Times, Bannon nói, Musk là “một thằng người vượn thượng cổ hung hang,” rằng “đám tỷ phú công nghệ phản động hàng đầu” như Elon Musk hoặc Marc Andreessen là “đám con nít 11 tuổi hoàn toàn vô thần”; và vì “chúng ta đã trao đất nước cho họ, thì, vâng, tôi đây, sẽ chiến đấu với chúng từng bước một.”

Steve Bannon nói thêm, “hệ tư tưởng” của Musk “đang đưa chúng ta trở lại chế độ phong kiến thời cách đây một thiên niên kỷ,” và sự trỗi dậy của đám tỷ phú công nghệ trong hàng ngũ GOP chẳng khác gì “một kiểu xâm lược từ phía đối diện.” “Tất cả bọn chúng đều là đám cánh tả”… Chưa hết, trong các chương trình podcast “War Room” của mình, Steve Bannon cảnh báo, “về cơ bản, tôi nghĩ Tổng Thống Trump đang bị lừa.”

Sau cuộc phỏng vấn ngày 10 Tháng Ba của Elon Musk với Larry Kudlow trên FOX Business liên quan việc cắt ngân sách Medicaid, cuộc xung đột nội bộ trong hàng ngũ MAGA thậm chí dữ dội hơn. “Không còn là sự phản kháng âm ỉ nữa, mọi người bắt đầu vô cùng tức giận,” một thành viên GOP giấu tên nói với nhà báo điều tra Tara Palmeri. “Medicaid không chỉ dành cho người da đen ở khu ổ chuột mà còn cho tất cả cử tri của chúng ta” – nhân vật GOP giấu tên nói. Hai ngày sau, màn trình diễn mua chiếc Tesla của Trump trong khuôn viên Tòa Bạch Ốc khiến phe MAGA dân túy truyền thống càng nổi điên.

MAGA-dân túy có cảm giác họ đang bị phản bội. Hậu quả, sự chia rẽ về văn hóa và chính trị của MAGA, liên quan trực tiếp đến các cử tri GOP, đã dẫn đến ít nhất một sự rời bỏ hàng ngũ. Thượng nghị sĩ tiểu bang Utah, Daniel Thatcher, đã rời bỏ GOP để gia nhập Đảng Tiến Bộ (Forward Party) của Andrew Yang vào ngày 7 Tháng Ba, sau khi nói rằng cơ quan lập pháp của tiểu bang đã “xa rời người dân.”

Ngoài các vấn đề kinh tế, việc Cơ Quan Thực Thi Di Trú (ICE) bắt Mahmoud Khalil, một người có thẻ xanh và là cựu sinh viên Đại Học Columbia, vì tội tham gia biểu tình phản đối Israel, cũng gây ra sự bất mãn trong giới chóp bu MAGA. Ann Coulter, một nhân vật cực hữu nổi tiếng, bực tức nói, “Tôi gần như không ủng hộ việc trục xuất ai cả, trừ phi họ phạm tội. Đây chẳng phải là hành vi vi phạm Tu Chính Án Thứ Nhất sao?”

Với tỷ lệ ủng hộ ngày càng tệ bởi sự bất bình trước hàng loạt hành vi phá hoại của Elon Musk cũng như những sai lầm trong chính sách thuế quan khiến dân tình lao đao, Trump đang đối mặt với việc trở lại con đường dân túy truyền thống của Steve Bannon để có thể dễ dàng kiếm phiếu cử tri như đã từng, hoặc đứng về phe tỷ phú để nhận được tài trợ tranh cử, như cách mà Elon Musk đã “đầu tư” cho Trump. Chẳng có chọn lựa nào dễ dàng.

Trước mắt, cuộc nội chiến MAGA chưa giảm nhiệt. Mới đây, Steve Bannon chỉ trích Bộ Trưởng Thương Mại Howard Lutnick, nhân vật trung thành tuyệt đối với Trump và ủng hộ chính sách thuế quan mà Trump đang thực hiện, “gần như là một thảm họa không thể cứu vãn.” Và Steve Bannon tiếp tục xỉa xói Elon Musk.

Trong chương trình phỏng vấn trang tin UnHerd, Steve Bannon nói “Musk là một tên nhập cư bất hợp pháp sống bám,” rằng “hắn muốn thực hiện những cuộc thí nghiệm kỳ quái và đóng vai Chúa trong khi chẳng hề biết tôn trọng lịch sử, giá trị hay truyền thống của đất nước,” rằng những gì mà Cơ Quan Hiệu Suất Chính Phủ (DOGE) làm chỉ “mang tính biểu diễn”… Phần mình, Elon Musk “đá” lại rằng, đại loại, Steve Bannon biết làm khỉ khô gì, chỉ giỏi nói cái miệng (“Bannon is a great talker, but not a great doer”)…

Steve Bannon không phải hạng vừa. Ông là bậc thầy về thao túng tâm lý, có tài hô phong hoán vũ, có thể kích động tạo ra một chiến dịch truyền thông với sức phá hoại lớn. Xét về kỹ thuật tuyên truyền, Elon Musk chỉ là học trò của Steve Bannon. Bất luận thế nào, cuộc chiến nào cũng dẫn đến việc phân chia ranh giới “địch-ta,” với hai phe và lực lượng ủng hộ riêng, huống hồ ở đây là quỷ dữ đấu với quỷ dữ.