Theo như bộ Tư pháp Mỹ đă truy tố hai nhà nghiên cứu Trung Quốc v́ tội cố gắng buôn lậu một loại nấm vào nước này, khiến vụ án này khác với hầu hết các vụ án an ninh quốc gia liên quan đến sinh viên Trung Quốc trước đây. Theo như trong cuộc họp báo thường kỳ vào mới đây Bộ Ngoại giao Trung Quốc đă đưa câu trả lời liên quan đến vấn đề trên.
Mỹ cáo buộc công dân Trung Quốc nhập lậu nấm gây hại mùa màng
Bộ Tư pháp Mỹ hôm 3/6 đă truy tố hai nhà nghiên cứu Trung Quốc v́ tội cố gắng buôn lậu một loại nấm vào nước này, sự vụ xảy ra trong bối cảnh chính phủ Mỹ thắt chặt các hạn chế đối với sinh viên Trung Quốc.
Những đối tượng liên quan là Jian Yunqing, 33 tuổi và Liu Zunyong, 34 tuổi. Jian Yunqing là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Đại học Michigan c̣n bạn trai cô, Liu Zunyong là một nhà nghiên cứu tại Đại học Chiết Giang.
Chính quyền Mỹ cho biết Liu Zunyong đă nhập cảnh vào nước này vào tháng 7/2024 với một số gói nhỏ Fusarium graminearum. Nhưng Liu đă bị từ chối nhập cảnh tại sân bay Detroit vào năm ngoái sau khi các mẫu nấm được t́m thấy trong ba lô và Liu hiện vẫn ở bên ngoài nước Mỹ.
Fusarium graminearum là một loại nấm gây ra căn bệnh gây hại nghiêm trọng cho lúa ḿ, lúa mạch, ngô và gạo, đồng thời gây bệnh cho gia súc và con người.
Thối đầu là một căn bệnh phổ biến gây hại cho nông nghiệp Mỹ, đặc biệt là ở miền Bắc và miền Đông, với căn bệnh này xuất hiện ở 32 tiểu bang vào năm ngoái, theo nghiên cứu do Bộ Nông nghiệp Mỹ. Loại nấm này đặc biệt có hại cho lúa ḿ mùa đông.
Cục điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cho biết, một tạp chí khoa học mô tả Fusarium graminearum là "vũ khí khủng bố nông nghiệp tiềm tàng".
Jian Yunqing đă bị bắt giữ và bị đưa ra ṭa án liên bang ở Detroit; Liu Zunyong được cho là đang ở Trung Quốc.

Nấm Fusarium graminearum, một loại nấm gây ra căn bệnh gây hại nghiêm trọng cho mùa màng. Ảnh: SCMP
Jerome Gorgan Jr., luật sư Mỹ tại Detroit, cáo buộc rằng hành động của hai người này gây ra "mối đe dọa an ninh quốc gia nghiêm trọng nhất" khi cố gắng đưa "vũ khí khủng bố nông nghiệp tiềm tàng" vào "trung tâm Mỹ".
Vụ án này khác với hầu hết các vụ án an ninh quốc gia liên quan đến sinh viên Trung Quốc trước đây. Jian Yunqing và Liu Zunyong không bị buộc tội mang vật liệu ra khỏi Mỹ, mà là các chất độc hại vào nước Mỹ.
Theo đơn khiếu nại h́nh sự, khi cơ quan hải quan tại Sân bay quốc tế Detroit thu giữ vi khuẩn vào mùa hè năm ngoái, Liu Zunyong ban đầu phủ nhận quyền sở hữu nhưng cuối cùng đă thừa nhận đă buôn lậu chúng để nghiên cứu tại một pḥng thí nghiệm của Đại học Michigan, nơi Jian Yunqing làm việc.
Bản cáo trạng nêu rơ rằng "Liu Zunyong đă thú nhận rằng anh ta được tự do sử dụng pḥng thí nghiệm [của Jian Yunqing] trong thời gian ở Mỹ...".
Bản cáo trạng cũng đưa ra bằng chứng cho thấy hai người này có thể đă có tiền lệ. Đơn khiếu nại nêu rằng hồ sơ tṛ chuyện giữa hai người tiết lộ Jian Yunqing đă thành công trong việc mang các chất có liên quan vào nước này bằng cách giấu chúng trong giày của ḿnh vào năm 2022. Hồ sơ tṛ chuyện cũng cho thấy vào đầu năm 2024, Jian Yunqing dường như đă sắp xếp cho một đồng phạm ở Trung Quốc gửi một cuốn sách có chứa một túi nhựa chứa các chủng nấm.
Khiếu nại cáo buộc rằng điện thoại của Jian Yunqing cũng chứa một mẫu đánh giá công việc mà cô đă kư vào tháng 1/2024, liên quan đến nghiên cứu của bản thân tại một trường đại học Trung Quốc.
Jian Yunqing và Liu Zunyong hiện đang phải đối mặt với nhiều cáo buộc bao gồm âm mưu, buôn lậu, khai báo gian dối và gian lận thị thực.
Trung Quốc lên tiếng
Trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 4/6, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đă đưa câu trả lời liên quan đến vấn đề trên.
Trước đề nghị đưa ra b́nh luận về việc Bộ Tư pháp Mỹ hôm thứ Ba (3/6) cho biết, hai sinh viên Trung Quốc đă bị buộc tội buôn lậu nấm độc vào Mỹ, nơi họ dự định tiến hành nghiên cứu về chúng tại một trường đại học Mỹ, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm nói "không nắm rơ t́nh h́nh".
Ông Lâm khẳng định: "Chính phủ Trung Quốc luôn yêu cầu công dân Trung Quốc ở nước ngoài phải tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp và quy định của nước bản địa, đồng thời sẽ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân Trung Quốc ở nước ngoài theo luật pháp".