Vì sao Alaska được chọn tổ chức thượng đỉnh giữa ông Trump và ông Putin?

[miro1510]

Vị trí gần Nga, bề dày lịch sử và tầm quan trọng chiến lược ở Bắc Cực khiến Alaska trở thành địa điểm lý tưởng cho hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin vào ngày 15/8 tới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin dự kiến gặp nhau vào ngày 15/8 tới tại Alaska nhằm đàm phán chấm dứt cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine.

Hội nghị thượng đỉnh này đánh dấu thời khắc quan trọng không chỉ đối với cuộc xung đột Nga-Ukraine đã kéo dài hơn 3 năm mà còn với quan hệ Mỹ – Nga và di sản của Alaska như một “cầu nối” giữa các nước. Đây là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Mỹ và Nga kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng đầu năm nay, đồng thời cũng là lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo gặp nhau trên đất Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin trò chuyện trong lúc chụp ảnh chung tại Hội nghị Cấp cao APEC ở Đà Nẵng, Việt Nam, ngày 11/11/2017. Ảnh: Reuters

Lý do Alaska được chọn

Thông báo về địa điểm diễn ra cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin được đưa ra ngày 8/8, sau nhiều tuần đàm phán hậu trường. Điện Kremlin xác nhận kế hoạch hội nghị thượng đỉnh qua một tuyên bố trực tuyến.

Vị trí địa lý của Alaska là một yếu tố thuận lợi. Đất liền của bang chỉ cách Nga khoảng 88 km qua eo biển Bering, với một số đảo nhỏ thậm chí còn gần hơn. Mặc dù Điện Kremlin từng đề xuất các địa điểm tiềm năng khác, bao gồm Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), nhưng ông Trump đã xác nhận sẽ đón tiếp ông Putin tại Alaska.

Ngoài ra, việc chọn Alaska làm nơi tổ chức thượng đỉnh giúp tránh các rắc rối pháp lý có thể xảy ra nếu ông Putin đến một quốc gia thành viên Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).

Tổng thống Nga hiện đang bị ICC phát lệnh bắt giữ, điều này có nghĩa là theo luật quốc tế, các quốc gia thành viên ICC có nghĩa vụ phải bắt giữ ông nếu ông đặt chân đến lãnh thổ của họ. Mỹ không phải là thành viên ICC và không công nhận thẩm quyền của tòa này, vì vậy không có nghĩa vụ pháp lý phải bắt giữ ông Putin.

Ông Yuri Ushakov, trợ lý cấp cao của ông Putin, mô tả bang Alaska là địa điểm gặp gỡ hợp lý. “Nga và Mỹ là những nước láng giềng gần gũi có chung biên giới. Việc phái đoàn của chúng tôi chỉ cần bay qua eo biển Bering để đến dự hội nghị quan trọng, được mong đợi giữa hai nước là điều hợp lý”, ông nói.

Ông Ushakov cho biết thêm, chương trình nghị sự sẽ tập trung vào “thảo luận các phương án đạt được giải pháp hòa bình lâu dài cho cuộc khủng hoảng Ukraine” và thừa nhận “đây rõ ràng sẽ là một quá trình khó khăn, nhưng chúng tôi sẽ tham gia tích cực và mạnh mẽ”.

Việc Tổng thống Putin tới Alaska – lãnh thổ Mỹ, cũng mở ra khả năng ông Trump đáp lại bằng chuyến thăm tới Nga.

Mối liên hệ lịch sử giữa Alaska và Nga

Điều đặc biệt của Alaska là bang này từng là lãnh thổ của Nga. Vào thế kỷ 18, Đế quốc Nga bắt đầu khám phá và định cư tại một số khu vực ở Alaska này, lập các trạm buôn bán lông thú và mở rộng hiện diện trên khắp vùng biển Bering.

Ngày 30/3/1867, Mỹ và Nga ký Hiệp ước Nhượng quyền, theo đó Nga chuyển giao Alaska cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD — tương đương khoảng 2 cent mỗi mẫu Anh vào thời điểm đó.

Thỏa thuận này chấm dứt 125 năm hiện diện của Nga ở Bắc Mỹ, mà trước đó từng trải dài xuống tận Fort Ross ở California. Đối với Mỹ, thương vụ này mang ý nghĩa kinh tế và chiến lược, khi Alaska được coi là giàu tài nguyên và là cửa ngõ tiềm năng cho thương mại với Đông Á.

Trong nhiều thập kỷ, Alaska đã mang lại nguồn tài nguyên khổng lồ, từ dầu cá voi, lông thú đến đồng, vàng, gỗ, cá, bạch kim, kẽm, chì và dầu mỏ. Ngày nay, bang này vẫn còn nhiều mỏ dầu chưa khai thác, cho phép Alaska hoạt động mà không cần thuế bán hàng hay thuế thu nhập, đồng thời chi trả tiền hàng năm cho cư dân từ quỹ dầu khí.

Năm 1959, Alaska trở thành bang thứ 49 của Mỹ, nhưng vấn đề quyền đất đai của người bản địa gây tranh cãi cho tới khi Tổng thống Richard Nixon ký Đạo luật Giải quyết Khiếu nại của Người bản địa Alaska năm 1971, trao trả 44 triệu mẫu Anh đất và 1 tỷ USD cho họ.

Vai trò chiến lược ở Bắc Cực

Vị trí địa lý tiếp tục khiến Alaska trở thành tài sản chiến lược quan trọng trong chiến lược phòng thủ của Mỹ. Bang này là nơi đặt các căn cứ quân sự then chốt, bao gồm Căn cứ liên hợp Elmendorf-Richardson gần Anchorage và Căn cứ Không quân Eielson gần Fairbanks.

Alaska là bang duy nhất của Mỹ có lãnh thổ ở Bắc Cực, đóng vai trò trung tâm trong chính sách Bắc Cực của Washington, đặc biệt khi biến đổi khí hậu mở ra các tuyến hàng hải và cơ hội khai thác mới.

Mối liên hệ với Bắc Cực cũng khiến Alaska trở thành lựa chọn tự nhiên cho các cuộc thảo luận cấp cao liên quan đến an ninh, thương mại và môi trường toàn cầu.

Alaska đã sẵn sàng cho hội nghị thượng đỉnh?

Mặc dù hội nghị thượng đỉnh ngày 15/8 tới là mang tính lịch sử, nhưng đây không phải là lần đầu tiên Alaska trở thành tâm điểm của ngoại giao quốc tế.

Tháng 3/2021, Mỹ từng tiếp đón các quan chức cấp cao Trung Quốc tại Anchorage, bang Alaska. Trước đó, vào năm 1984, tiểu bang này đã tiếp đón Đức Giáo hoàng John Paul II trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Ronald Reagan. Năm 1971, Tổng thống Mỹ Richard Nixon cũng từng gặp Nhật hoàng tại Alaska.

Thống đốc Alaska Mike Dunleavy bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ việc tổ chức cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin tại bang này, cho rằng Alaska “là địa điểm chiến lược nhất thế giới” và từ lâu đã là cầu nối giữa các quốc gia.

Các nghị sĩ của bang chào đón sự kiện sắp tới, nhấn mạnh đây là cơ hội để Bắc Cực trở thành nơi các nhà lãnh đạo thế giới đạt được những thỏa thuận ý nghĩa.